Мектеп жасына дейінгі мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту және тәрбиелеу
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖАСТАҒЫ БЕЙНЕЛЕУ ҚЫЗМЕТІ
жүктеу/скачать 196,97 Kb.
|
Бектасова Балнұр ТП-18-2к1
| 1.5 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖАСТАҒЫ БЕЙНЕЛЕУ ҚЫЗМЕТІ
Баланың жеке басының қалыптасуында, оның рухани әлемінің қалыптасуында жетекші рөл эмоционалды салаға жатады. Кішкентай адамның психикасының осы ерекшелігі оған өнердің жоғары әсер етуімен байланысты-оның мәні бойынша эмоционалды-бейнелі құбылыс. Өнердің ерекшелігі, оның әр түрлі түрлері көркемдік әрекетті балаларды тәрбиелеудің, оқытудың және дамытудың ерекше құралы етеді. Бейнелеу іс-әрекетінің ерекшелігі-оның нәтижесі (сурет, мүсін, аппликация) баланың кескін жасау әрекетін тоқтатқан кезде жоғалмайды. Сонымен қатар, суретті қарастыруға, көрсетуге, жетілдіруге болады. Ғалымдардың зерттеулері (Л.С. Выготский, Б.М. Теплова, Е. А. Флерина, Н.П. Саккулин, Н. А. Ветлугин, Т. С. Комарова, Г.Г. Григорьева және т. б.) балалық шақта сурет салу баланың зияткерлік, эмоционалды, моторикалық және басқа қабілеттерінің дамуына айтарлықтай әсер ететінін көрсетеді. Көрнекі іс-әрекетте пайда болатын мектеп жасына дейінгі баланың көркемдік дамуы тұқым қуалайтын және туа біткен факторларға байланысты, организмнің өсуі мен жетілуі аясында жүзеге асырылады және әлеуметтік-мәдени ортаға байланысты. Л. С. Выготский баланың дамуының қозғаушы күші-бұл жалпыадамзаттық қабілеттерді "иемденудің" қажетті жолы ретінде оқыту деп жазды. Оқыту сабақтарының жүйесі "проксимальды даму аймағына" пісіп-жетілуге бағытталуы маңызды. Балалар бейнелеу қызметіне өте ерте қызығушылық таныта бастайды. Олар көрнекі материалдармен ғана емес, сонымен бірге осы әрекеттің нәтижелерімен де қызықтырады. Баланы қарындаштың ізі, пластилиннің өзгертілген формасы қуантады, оларда ол әлемнің таныс бейнелерін көреді. Ойын балалардың бейнелеу әрекетін белсендіреді. Ертегі сюжеттері қиялды қоздырады, ал көркем шығармаларды қарау жаңа бейнелеу құралдарымен байытады. Баланың бүкіл мектепке дейінгі балалық шағында бейнелеу қызметіне деген қызығушылығын сақтау маңызды. Балалар ересектердің басшылығымен және қатысуымен ғана жан-жақты дами алады, шығармашылық қабілеттерін қалыптастыра алады және көрсете алады. Ол үшін мектепке дейінгі балалық шақтың әр жас кезеңінде баланың бейнелеу іс-әрекетінде көріну ерекшеліктерін, онымен осы қызмет түрінде қарым-қатынас құру қажет. Басында бұл қарым-қатынас нәресте әдетте сурет салумен бірге жүретініне негізделуі мүмкін. Сөйлеу оған суреттің "мазмұнын" толығырақ жеткізуге көмектеседі. Осы кезде баланың сурет туралы айтуға деген ұмтылысын қолдау маңызды. Осыдан бастап бала мен ересек адамның визуалды іс-әрекеттегі қарым-қатынасы дами бастайды. Жасы ұлғайған сайын қарым-қатынас сипаты өзгереді. Бірте-бірте, мектепке дейінгі жастағы балалар әртүрлі бейнелеу материалдарын, бейнелеу тәсілдерін игереді. Осы кезеңдегі қарым — қатынастың мақсаты-баланың шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру және көрсету. Мұнда байқау, қиял, көркемдік ойлау, есте сақтау маңызды. Мектеп жасына дейінгі бала бұл қасиеттерді, психикалық процестерді сурет объектілерін зерттеуде, оларды бейнелеу өнерінің әртүрлі түрлерінде қарастыруда, бейнелеудің әртүрлі тәсілдерін игеруде дамытады және жетілдіреді. Импульсивті, жан-жақты белсенділік, мектепке дейінгі балалық шақтың көрінісі балаға таңдануға, айналасындағы әлемді эстетикалық қабылдауға мүмкіндік береді. Восторг қабылдауын талап етеді жарқын ойнату тудырады тілек самовыразиться. Бұл мұғалімге баламен бірге қабылдау қуанышын сезінуге ғана емес, сонымен бірге қиялды оятатын, көркем және шығармашылық іс-әрекетке қажетті бейнелі ойлауды дамытатын қоршаған әлемге эстетикалық көзқарас қалыптастыруға мүмкіндік береді. Шығармашылық процесінде бала мен ересек адамның қарым-қатынасы қатаң жеке болады. Бала өз жұмысында еркін болады, өйткені ересек адам оның мінезін, мүдделерін, ұмтылысын біледі. Біледі, сондықтан бойынша бірінші желілері және пятнам парағында мүмкін тап, бұл жанасуы және қандай бағытта бұл бала іске асыруға қабілетті өз ойын. Ересек адамның рөлі үйрету емес, баламен бірге шығармашылық актіге көтерілу. Бейнелеу өнері сабағының міндетті шарты-сенім мен қызығушылық атмосферасы. Мұндай атмосфераның басты ұйымдастырушысы-педагогикалық Ықпал етудің әртүрлі құралдарын қолдана алатын, көркем және шығармашылық мәселелерді шешуде сөйлеу жанрының тиімді формалары мен әдістерін қолдана алатын, "ойын-сауық қарым-қатынасы"қағидаты бойынша балалармен диалог жүргізе алатын мұғалім. Мектеп жасына дейінгі балаларды қабылдау және өнімді шығармашылық процестеріне тарту тәсілдері әртүрлі. Жаңа материалды ұсынудың ертегі-ойын формалары, ертегі әңгімелері, ойын жағдайлары, рөлдік ойындар, Рөлдік гимнастика, импровизация ойындары, пантомима элементтері басым болуы керек! Баланы көрерменге, суретшіге, актерге айналдыру сабақтарға динамизм, қызықты құпия береді. Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мен тәрбиелеудің заманауи тәсілдері әр педагогикалық ұжымға жас ерекшеліктерін, жеке ерекшеліктері мен мүдделерін ескере отырып, балалармен жұмысты жаңа жоспарлауға және құруға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда әр мұғалім әр баланы жеке тұлға ретінде және тұтастай алғанда балалар ұжымы ретінде жақсы зерттеуге және талдауға, олардың мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін ашуға, шығармашылық әлеуетін ашуға және оның дамуына жағдай жасауға көмектесетін тиімді оқыту әдістері мен әдістерін табуға мүмкіндік береді. Шығармашылық белсенділік-бұл балалардың психологиялық дайындығын, олардың психикалық белсенділігі мен мақсатты іздеу қызметін қамтитын күрделі процесс. Мектеп жасына дейінгі балалардың шығармашылық белсенділігін дамытудың маңызды шарттарының бірі-белгілі бір білімнің, дағдылардың болуы, онсыз бала өзінің жоспарын жүзеге асыра алмайды, сезімдерін білдіре алмайды, әсерлерін кез-келген іс-әрекетте, әсіресе көркем бейнеде жеткізе алмайды. Осыған байланысты даниялық композитор Н. Гаде дана ой айтты: "Егер сіз оны қалай жасау керектігін білмесеңіз, сізге айтуға болатын көп нәрсе бар ма?". Жалпы мектеп жасына дейінгі балалардың және әр баланың шығармашылық белсенділігін дамытуда әр түрлі іс-әрекетте мұғалімнің ақылға қонымды және білікті басшылығы қажет. Бұл бағыттағы балалармен жұмыс істеудің әртүрлі кезеңдеріндегі оның рөлі бірдей емес: - Белсенді, мұғалімнің осы процеске тікелей қатысуы және тікелей қатысуы, балалар жаңа ғана білім, дағдыларды игере бастағанда, оларды көруге және көруге, талдауға және жалпылауға үйрету керек болған кезде, оларды қажетті сурет тәсілдері мен әдістерімен, сурет салудың дәстүрлі емес техникасымен жабдықтау қажет болған кезде., әртүрлі материалдармен таныстыру және т. б. - Тәрбиеші өз іс-әрекетін жіберген кезде аз белсенді Балалардың тәжірибесін жандандыру, білім, білік және дағдыны бекіту, іздеу қызметін ұйымдастыруға. Балалармен жұмыс істеудің осы кезеңінде мұғалім кескін әдістерін, шамамен, вариативті үлгілерді толық емес, ішінара көрсетуді қолданады. - Жанама. Тәрбиешінің іс-әрекеті мыналарды жасауға бағытталған балалар өз бетінше жүзеге асыра алатын жағдайлар Дизайн, Бейнелеу, сәндік-қолданбалы іс-әрекетте өз сезімдерін, көңіл-күйін білдіру, оның белгілі бір түріне қызығушылық таныту. Балалар шешім табу жағдайына тап болады. Мұғалім, жоқ балалардың іс-әрекетін тікелей басқара отырып, бастаманың, шығармашылық белсенділіктің көрінуіне барлық жағынан ықпал етеді. Мұғалімнің іс-әрекеті қандай кезеңмен байланысты болса да, оны әр бала міндетті сабақ шеңберімен шектелмейтіндей және ересек адамның тұрақты авторитарлық қысымын сезінбейтіндей етіп салу керек. Барлық сабақтар-ойындардың негізіне балаларды мектепке дейінгі мекемелерде тәрбиелеу мен оқытудың базистік бағдарламасында, сондай-ақ республикада қолданылатын балама бағдарламаларда айқындалған мектепке дейінгі мекемелердегі тәрбие-білім беру жұмысының қағидаттары алынуы тиіс. Осыған сәйкес ерекше мән беріледі: мұғалімнің баланың жеке басына бағдарлануы, балалардың шығармашылығын көрсетуге қажетті жағдайларды қамтамасыз ету, балабақшадағы тәрбие процесінің халықтық педагогиканың гуманистік дәстүрлерімен, фольклормен, ұлттық өнермен тығыз байланысын қамтамасыз ету. Бағдарламаға сәйкес негізгі бағдарламалық талаптар мыналар болып табылады: - көркем бейнелеу іс-әрекетінің әртүрлі түрлеріне балалардың қызығушылықтары мен бейімділіктерін зерделеу және дамыту; -баланың жеке басын, оның шығармашылық әлеуетін өнер, бейнелеу және сәндік-қолданбалы қызмет арқылы дамытуға ықпал ету; - бейнелеу іс-әрекетінде дәстүрлі емес құралдар мен әдістерді игеруге қызығушылықты дамыту үшін жағдай жасау; - көркемдік іс-әрекетті ұйымдастырудың әртүрлі формаларын, оқыту және дамыту процесінде заманауи технологияларды қолдану. жүктеу/скачать 196,97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|