МәШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку
ДАРАЛХИЛУ دار الحيل - төртінші жұмақ; қ. «Жұмақ»
жүктеу/скачать 14,12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Бєрінен бет б±рып, ж‰зіњді Ислам дініне жµнелт. Аллаћ жаратылыста адам баласын соѓан арнап жаратќан. Аллаћтыњ жаратуында µзгеріс болмайды. Осы т±п-тура дін. Біраќ адамдардыњ кµбі т‰сінбейді.»
- Жақып (Иаков)
| ДАРАЛХИЛУ دار الحيل - төртінші жұмақ; қ. «Жұмақ».
ДАРАЛЫХПАН دار الخبان- бірінші жұмақ; қ. «Жұмақ». ДАРИЛ ҚАРАР دار القرار - жетінші жұмақ; қ. «Жұмақ». ДАРИС САЛАМ دار السلام - екінші жұмақ; қ. «Жұмақ». ДІН دين – ибрани жєне арами тілінен араб тіліне ауысып «‰кім», араб тілінде «єдет-ѓ±рып, ќарыз, жол жєне ±лт», парсы тілінде «дін» деген ќазіргі ±ѓымды білдіреді. Діни маѓынасы: Д‰ние жєне ахиретте баќытќа баратын жолды кµрсетеді. Жаќсылыќты жамандыќтан, кµріктіні кµріксізден ќалай айыратынымызды ‰йретеді. ¤мірімізді кемелділікке жеткізетін Алланыњ жолы. Б±л туралы Ќ±ран Кєрімніњ Р±м с‰ресі, 30-аятында: [фє ′аќим уєжћєкє Лид-диини ханииман, фитротє – ллаћил – лєтии фєторон – нєєсє ″алайћєє, лєє табдиилє лихалќи-ллєћи, зєєликєд-диинул ќаииму ує лєєкиннє єксєрєнн-нєєси лєє я″ламуун.] Демек, «Бєрінен бет б±рып, ж‰зіњді Ислам дініне жµнелт. Аллаћ жаратылыста адам баласын соѓан арнап жаратќан. Аллаћтыњ жаратуында µзгеріс болмайды. Осы т±п-тура дін. Біраќ адамдардыњ кµбі т‰сінбейді.» - делінген. Аќын Мєшћ‰р – Ж‰сіп Кµпеев «Дін ѓылымы – бірінші сабаќ» атты ќолжазбасынды дінді былай сипаттайды: «Дін дегеніміз Алланыњ ќойѓан зањы; айдаушы, жетелеуші аќыл иелерімен µз ыќтиярыменен жаќсылыќќа ќарай маќтаулы болѓан. Адам балалары кемшіліктен шаршап дін тапќан. Бізге ењ керекті дін Ќ±рани ислам діні». Яѓни Машћ‰р Ж‰сіп дінніњ не екенін айќын т‰рде т‰сіндіріп, адамдардыњ арасында ењ кµрікті єрі адам ќажетін µтей алатын т±раќты дін хаќ жаратушы Алланыњ жіберген Ислам діні екенін айтады. Мєшћ‰р – Ж‰сіп µлењдері мен ќолжазбаларында «дін» сµзін арќау етіп, м±сылманшылыќќа шаќырѓан. «Ќажылыќ, иман шарттары» µлењінде: «...Дін ‰йрен, ѓылым ізден болмасањ кµр, Ќанша айтќанмен ѓылымсыз жоќ саѓан тµр!...» «...Кєпірді даѓуат етіп дінге сал! – деп, Алшедан фахиы бірлєн аят енді...» - деген. Таѓы бір «Ыќылас с‰ресі» µлењінде Мєшекењ: «Кµњілі кєпірліктен ќауіп алса, «Иманым Аман болсын!» деп ойласа. Д‰ниеден ислам дінмен сапар шегер, Ауызын м±ны оќудан бос ќоймаса», - деп, Алланыњ ±лы сипаттарын кµрсететін ќасиетті Ќ±ран сµзін дєріптей ‰немі оќыѓан адам ѓана д‰ниеден мєртебелі т‰рде сапар шегетінін айтќан. Мєшћ‰р-Ж‰сіп Кµпей±лы шыѓармалары мен µлењдерінде «дін» сµзі жиі ќолданысќа т‰скеніне ќараѓанда, ол наѓыз діндар, Ислам дінін ±станып, таќуалыќќа бет б±рѓан адал жандардыњ бірі екені ањѓарылады, єрі дін аќын µмірінде мањызды рµл атќарса, µлењдерініњ µзекті таќырыбы болѓаныныњ айѓаѓы. Әдеб.: «Ќ±ран кєрім ќазаќша маѓынасы» Х. Алтай аудармасы. 21-пара, 30-Р±м с‰ресі, 30-аят, -Б. 407. Талќанбаева Ќ.Ќ., Жанарыс Х. «Мєшћ‰р Ж‰сіп ќолжазбаларындаѓы ислам мєдениеті», -Б. 90. Мәшһүр – Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары. 1 том. . – Павлодар. «ЭКО» ЖШС, 2003. – Б. 115, 28. ЖАҚЫП يعقب пайѓамбар, Жүсіп пайғамбардың әкесі. Қ±ранда Ибраһимнің ±рпағы ретінде аталады. Оның таќуалығы мен кµріпкелдігі Алла тағаланыњ бүкіл Ибраһим єулетіне ризашылығын білдіруі ретіндс бағаланады. Тәпсіршілердің түсіндіруі бойынша «... Ал ±рпағында жолы болғыш және өзді-өзіне зиян келтірген» деген Қ±ран аяты - Жақып пен Иса пайғамбарға жасалған т±спал. М±сылмандық аңыздарда Жақып туралы әңгімелер оның баласы Жүсіпке байланысты сюжеттерде көп кездеседі. М±хаммед пайғамбар Жақыпты Ибраһимнің баласы деп таныған. Тауратта Жақыптың бастан кешкен оқиѓалары егжей-тегжейлі баяндалған. Ол — Ибраһим пайғамбардың ±лы Ысќақтың екі баласының бірі. Шешесі Ревекка үлкен ±лы Исадан (Исавтан) гөрі Жақыпты жақсы көреді. Зағип болып ќалған Ысқаќ үлкен ±лына бата бермек болғанда, Ревекка оныњ орнына кіші ±лы Жақыпты апарады. Сол үшін Иса інісін жек көріп кетеді. Исаныњ ќастандыќ жасауынан корыќќан Ревекка Жақыпты ағасы Лаванныњ колына аттандырады. Жақып Лаванныњ ќолында 20 жыл тұрып, оның екі қызы Лия мен Рахильге үйленіп, мол байлықпен еліне ќайтады. Өзін ќарсы алуға шықќан ағасына сый-сыяпат жіберіп, жолда қонып жатќанда түс көреді түсіне Қ±дай кіріп, екеуі күш сынасады. Содан соњ Қ±дай Жақыпқа «Сен енді б±дан былай Исрайл («Қ±даймен күрескен») аталасын, адамдардан мерейің үстем болады» деп аян береді. Жақыптың екі әйелінен 12 ±лы болған (б±лардан еврейлердің 12 тайпасы таратылады). Олардыњ ішінде есімі ањызға айналғаны — Жүсіп (Иосиф) пайғамбар. Жүсіптің ыќпалымен Жақып єулеті ежелгі Мысырға қоныс аударған. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев «Қажыларға» атты өлеңінде Жақып пайғамбарға да тоқталып өтеді. Мәселен: Ағайын алыс кетті туысқаннан, Қадірлес ойнап өскен мың мен саннан. Тағы да бір Жүсібің (Иосифің) қасірет шегіп, Түңілген хазірет Жақып (Иаков) мал мен жаннан. - деп көрсеткен. Сол сияқты Жақып жайлы көптеген шығармаларында атап өтеді. Єдеб: Ќазаќстан. ¦лттыќ энциклопедия 3 том./ Бас. ред. Є.Нысанбаев. – Алматы: «Ќазаќ энциклопедиясыныњ» Бас редакциясы, 2001. 483 б. Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары. 1 том. Павлодар. «ЭКО» ҒӨФ, 2003. – Б 211. ЖАНАЗА جنازة — м±сылмандардың қайтыс болған адамға арнап оқитын намазыныњ атауы. 1) діни, өлікті жуу, үйден шығару, жаназа намазын оқу т.б. процессия; 2) табыт, катафалк (өлікті салатын арба) мағыналарын береді. Өлген адамның жасына ќарай жаназа намазының мазм±ны түрліше болып келеді. Діни наным бойынша, кәмелетке жеткен адам ғана «күнәкар» болады. Адамның «күнәға» ±шырайтын кезі еркектер үшін 12 жастан, әйелдер үшін 9 жастан басталады. «Күнә» жасына жетіп µлген адамға оқылатын жаназа б±л жасќа жетпей өлген адамға шығарылѓан жаназадан басќаша болады. Жаназа Орта Азия мен Қазаќстанға ислам діні арќылы 8 ғ-да тараған. Ислам діні тәлімі мен шариат зањдары бойынша, марқ±мға әуелі жаназа оқып, кейін жерлеуге рұқсат етіледі. Жаназа жайлы Қ±ранда ешқандай ң±сќау жоқ. Тек фикһ ілімінде жан-жақты талданып айтылады. Жаназа намазы үйде не мешітте оқылады. Өзін-өзі өлтіргендерге, маскүнемдерге және дінсіздерге жаназа оқылмайды. Қ±дайға сенбеушінің денесін жумай жерлейді. Дүниеге келген нєрестенің кеудесінде жаны болған болса, оған жаназа оқылады. Шаһид µлгендердің денесін жумайды, кебіндемейді, жаназа оқылмайды. Үстіндегі киімдерімен жерлейді. Жаназа оќуға әйелдер қатыспайды. Жаназа үстінде, жалпы өлік шықќан үйде ќатты дауыстап жылауға тыйым салынады. Жаназа намазын молда оқиды. Дәреті бар ер адамдар жаназа намазына т±рады. Жаназа намазын оқуға ниет етіледі. Бұл намазда санаулы ракаат болмайды. Төрт тәкбармен бітеді. Отыруға да, еңкеюге де болмайды. Тік т±рып оқылады. Тәкбар айтќанда біріншісінде қ±лақ каѓылады, ќалғандарында қақпайды. Жаназа шығаруға м±сылман балаларының катысуы өте сауапты іс. Мәшһүр – Жүсіп Көпеев діни лирика жазғандықтан ақынның өлеңдерінде осы сөз жиі кездеседі. Соның бірі: Періштелер жиылды белге таман, Алып шықты қырық қадам жерге таман. Періштелер шығарады жаназасын, Білмей алып, көтереді сол мазасын. - дейді «Ибраһим» атты жырында. Осы іспетті өлеңдер баршылық. Єдеб: Ќазаќстан. ¦лттыќ энциклопедия 3 том./ Бас. ред. Є.Нысанбаев. – Алматы: «Ќазаќ энциклопедиясыныњ» Бас редакциясы, 2001. 524 б. Рүстемов. Л.З. Казахско – русский толковый словарь арабско – иранских заимствованных слов. – Алма – Ата., Мектеп, 1989. - Б. 106. Мәшһүр – Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары. 1 том. . –Павлодар. «ЭКО» ЖШС, 2003. – Б. 73. Оңдасынов Н.Д. Арабша – қазақша түсіндірме сөздік. 1 том. –Алматы, Мектеп: 1984. – Б. 104. Каталог: fulltext -> transactions transactions -> Казахстан республикасының Ғылым және білім министрлігі transactions -> Азамат Тілеуберді transactions -> Қырықбай Аллаберген тарих және баспасөЗ Қазақ мерзімді баспасөзінде тарихтың «ақтаңдақ» мәселелерінің жазылуыбаспасөзінде тарихтың transactions -> Екінші кітап transactions -> МӘШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку transactions -> МӘШҺҮр тағылымы жинақ 2 Том transactions -> Е. Жұматаева жоғары мектепте оқытудың біртұтас дидактикалық ЖҮйесінің теориясы монография Павлодар 2012 Кереку жүктеу/скачать 14,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|