Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы заттық МӘдениет лексикасы
жүктеу/скачать 6 Mb.
|
| Түйін. Мәшһүр-Жүсіп стан сөзін жеке қолданбаған (Түркістан). М-Ж. Көпеев құжыра сияқты тақияны үй мекен-жай мағынасында қолданған.
Тақия. Сонан кейін бұл жүз жиырма кісі ортасынан расход шығарып: «қазақ тақиясы» деген тақия салдырып, ол үйді Құнанбай атына жаздырып, мұнан былай қазақтың келген хажы осында түсетұғын болсын деп, қазақтың өзінен ие болып бір шайхы тұратын болсын деп (М-Ж., 11). Мекеде уыќып ‰й салып, Пєтер ќып, жаќќан шыраќты демей ме? (Абай, 238); М-Ж. Көпеев ќолданысындаѓы «ќазаќ таќиясы», «таќия ‰й» тек ќана ѓаріп-ѓасірлерді ќабылдайтын таќия болмаѓан ќажылыќќа, ислам діні жолына т‰скен адамдардыњ да жатын орны болѓан. Жұмысқа қатысы бар мына тарихи деректерді келтіре кетсек неғұрлым түсінікті болар. Б. Сапаралы: Сол ќазаќтан барѓан аќылдасып, Меккеден ќонаќ ‰й салѓызбаќ болады. Ќаражаттыњ кµбін Мырќы берсе керек, басќа ќажыѓа барѓандар елге ќайтќанда, Ќ±нанбай ќалып, екі айдай жатып, ќонаќ ‰йді бітіріп, «Ќазаќ Ќ±нанбай таќиясы» – деп жазѓызып елге ќайтады (Құнанбай қажы. 1995: 278). Х. Маданов: Ќ±нанбай, Мырќы, Досжан хазіреттердіњ 1876 жылы Меккеге барып, одан µлењмен жазылѓан шежіре алып келгенін жазады (Кіші жүздің шежіресі, – Алматы: 1994, 11 б.). Ќалм±ќан Исабай, Сапар Байжан-Ата: Б. Сапаралинніњ ...‰й-жай (тєкие) салып кеткеніне к‰мән келтіреді (Қажыға барған қазақтар. 1996: – 120 б.). Тєкиені арѓын Ќ±нанбай салѓандыќтан, б±л таќия бірнеше кісіден µтіп барып, кіші ж‰з Досжан халфеніњ ќолына µтеді (ќарањыз: Х. Мадановты). Демек, тєкиеніњ салынѓаны шындыќ. Н. Д. Оњдасынов: Тєкие-1) кезбе, жићанкез, ќањѓырушыларды ќабылдайтын ‰й, жай, орын; 2) дєруіштердіњ т±ратын ‰й-жайы; 3) тірек, таяныш, с‰йеніш ( Арабша-ќазаќша т‰сіндірме сµздік. – Алматы: Мектеп, 1984. - 88 б). Тєкие//таќия: є/а (С. Мырзабеков. Ќазаќ тілініњ дыбыстыќ ж‰йесі.1999: – 43 б). Сол сияқты: к/ќ дыбыстырдың өзгерісінен қалыптасқандығын айтады [106, б.128]. Оныњ (тє+кие) тєжім ететін ‰й дейтіндей ислам дінімен ешќандай ќатысы жоќ. Түйін. Құнанбай қажы Меккеге барып, қонақ үй (гостиница) тақия салдырғаны тарихтан белгілі. Ол туралы Мәшһүр-Жүсіп те «Қазақ шежіресінде» жазды. Сондықтан да, «тақия» баспана сияқты қолданылған. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|