Химиялық майсыздандыруда қолданылатын ерітінділердің құрамы (г

компоненттері 
1 
2 
3 
Натрий карбонаты 
30-40 
- 
50-60 
50-60 
Натрий 
метасиликаты 
30-50 
25-30 
20-30 
3-5 
ОП-7 препараты 
2-3 
- 
- 
- 
Керосин 
30-40 
- 
- 
- 
Натрий фосфаты 
- 
50-60 
40-50 
50-60 
Сұйық сабын 
- 
2-3 
- 
- 
Натрий гидроксиді 
- 
- 
- 
10-20 
Құрамында ОП синтанол, сульфазол, бар ерітінділерде майсыздандыру 
65 -70
0
С температурада, ал егер бұл компоненттер болмаса 80 - 90
0
С 
температурада жүргізіледі. Процесті интенсификациялау және тазалау сапасын 
арттыру үшін алдын-ала май қоспаларынан тазартылған сығылған ауада
ерітіндіні араластыру қажет. Майсыздандыру барысында көпіршіктің 
мөлшерін азайту үшін ерітіндіге 10 - 20 мл

л уайт спирт немесе ПМС – 200 
кремнийорганикалық еріткіштерді қосқан дұрыс. Кейбір бөлшектердің беттік 
қабатын тазалауда құрамында 15 - 30 г

л орта фосфор қышқылы және 5 - 10 г

л 
ДС-10 синтанол енетін қышқыл ерітінділер қолданылады. Майсыздандыру 50 
- 60
0
С температурадағы ерітіндіге бөлшекті салғанда немесе тампонмен 
немесе шеткамен 18 - 25
0
С температурада сүрткенде жүзеге асады.
Көлік өндірісінде бөлшектерді бояр алдында құрамы (мас.% ) 50 – 
үшполифосфат натрийдан, 16,6 – натрий фосфаты, 22,4 – натрий карбонатынан, 
6 – ОП - 10 препаратынан, 3 – сульфанолдан, 2,0 - ОС-2 алкоманнан тұратын 
фосфатирлейтін жуғыш композиция қолданылады. Өте ұзақ мерзім бойы 
сақталған болат, мыс және олардың құймаларын, алюминийді
майсыздандыруда құрамы (г(л): 25 - 30 - натрий фосфаты, 2,5 - 3,0 – 
этаноламиннен, 20 - 25 – уайт спирттен тұратын ерітінділер қолданылады. 
Ерітінді температурасы 60 - 70
0
С, ұзақтығы 1 - 2 минут. Мыс және мыс 
құймаларынан жасалған металдарды 18 -25
0
С температурада, құрамында 90 - 
100 г/л калий бихроматы және 20 - 25 г/л күкірт қышқылы бар ерітінділерде 
өңдеу жүргізу ұсынылды.
Майсыздандыруда стационарлы моншалардан басқа 0,2 – 3 МПа қысымда
бөлшектің беттік қабатынына ерітінділерді ағынды түрде беріп отыратын 
арнайы жуушы қондырғылар қолданылады. Майсыздандырудың эффектілігін 
арттыру және өрт қауіпсіздігі үшін өндірісте келесі жуушы препараттар: ТМС 
-31 техникалық жуушы заты, МЛ-51, МЛ-52, МС-5, МС-8 пасталары 
шығарылады 3 – кесте. 
 
3 - кесте 
Жуушы препараттар құрамы (мас.%) 
Препарат 
МЛ-51 
МЛ-52 
МС-5 
МС-6 
МС-8 
Тракторин 

компоненттері 
Натрий 
карбонаты 
44 
50 
46 
- 
38 
32 
Үшнатрийфосфат -34,5 
30 
24 
25 
25 
-1 
Натрий 
үшполифосфаты 
20 
10 
24 
40 
29 
53 
Натрий 
метасиликаты 
- 
- 
- 
- 
8 
- 
Синтамид 5 
- 
- 
- 
6 
- 
- 
Синтанол ДС-10 - 
1,8 
- 
- 
- 
- 
Сульфазол НП-3 - 
- 
- 
- 
- 
- 
Препарат 
ДС-
РАС 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
Препарат ОС-20 
- 
- 
6 
- 
- 
- 
Сулағыш ДВ
1,5 
8,2 
- 
- 
- 
- 
Су 
- 
- 
- 
- 
- 
3 
Бұл пасталар натрий карбонатының, фосфаттың, силикаттың және 
қолданылған беттік активті заттың концентрацияларының әртүрлігіне 
байланысты ерекшеленеді. Жуғыш заттарды алынатын жұмысшы ерітінді 
температурасы 65-70
0
С болатындай суда ерітеді. МЛ-51 және МЛ-52 
ерітінділерімен минералды майлар және кейбір консервативті майлар жуылса, 
полилирлеуші пастаны кептіру қиындайды. Тракторин препараты операция 
аралық майсыздандыруда және машиналарды бұзылудан сақтау үшін
қолданылады. 
Жуушы препараттардың ерітінділері бөлшектің беттік қабатын 
тазалауда қолданатын органикалық еріткіштерді алмастыра алады. Тазалау 
сапасы оның құрамына беттік активті заттарды және фосфатты қосқан 
жағдайда арта түседі. Ерітіндіге фосфатты қосқанда судың кермектігі 
төмендейді, нәтижесінде жуушы препарат майсыздандыру процесіне 
толығымен қолданылады.
Қара металдарды өңдеуде бір мезгілде майсыздандыру және желіну 
ерітінділерін қолдануға болады. Мұндай ерітінділерде желіну компоненті
күкірт немесе фосфор қышқылы. Бұл жағдайда майлы ластағыштарды тазалау 
беттік активті заттар көмегімен атқарылады. Ал ингибиторларды енгізу
еріткіштің металға коррозиялық әсерін төмендетеді.
Бір мезгілде майсыздандыру және желіну ерітінділерінің құрамы 4 
кестеде берілген.
4 – кесте
Бір мезгілде майсыздандыру және желіну ерітінділерінің құрамы (г

л) 
Ерітінді 
компоненттері 
Ерітінді номерлері 
1 
2 
3 
Орта 
фосфор 
қышқылы 
200-220 
200-220 
150-200 
Күкірт қышқылы 100-120 
- 
- 

Синтанол ДС-10 
10-12 
10-12 
- 
Уротропин 
- 
- 
30-40 
Тұз қышқылы 
- 
- 
150-180 
Сульфазол НП-3 
- 
- 
10-15 
Бірінші және екінші ерітінділерде өңдеуді 60
0
С температура, ал үшінші 
ерітінді көмегімен өңдеуді 20 - 30
0
С температурада жүргізуге болады. 
Металдар сутектенуге ұшырамас үшін өңдеу уақыты ұзақ болмау керек. Бір 
мезгілде майсыздандыру және желіну стационарлы ванналарда (моншаларда) 
ағынды 
әдіспен 
жүргізіледі. 
Электрохимиялық 
майсыздандыруда 
қолданылатын ерітінді компоненттері химиялық тазалауда қолданылатын 
ерітінділердің компоненттері секілді, бірақ олардың концентрациясы металдан 
ластағыштың 
бөлінуіне 
көмектесетін, 
ластағыштың 
эмулгирленуін 
жеңілдететін газ көпіршелерінің электродта бөлінуіне байланысты төмен 
болады. Электрохимиялық майсыздандыруда қолданылатын ерітінділер 
құрамында фосфаттың болуы ластағыштың шайылуын жеңілдетеді, ал 
эмульгирлеуші әсері олардың құрамында натрий метаксилатының болуына 
байланысты. Натрий карбонаты аз ластанған бөлшектің беттік қабатын тазалау 
үшін қолданылады. 
Өте көп мөлшерде беттік активті заттарды қолдану тиімсіз. Өйткені өте 
көп мөлшерде түзілген көпіршектер электродта түзілген газдардың таралуына 
кедергі келтіріп, қауіпті өрт шығаратын газдар қоспасының жиналуына 
әкеледі. Бұл жағдайда көпіршіктердің түзілуінің алдын алу үшін 
кремнийорганикалық сұйықтық ПМС - 200 қолданған дұрыс.
Қара және түсті металдардан жасалған бұйымдарды электрохимиялық 
майсыздандыру катодта жүргізілсе, ал қара металдардан жасалған 
бұйымдарды процесс аяқталар алдында полярлығын өзгертеді, яғни
бұйымдарды анод ретінде алады. Болатты пружиналар мен жұқа шыңдалған 
металдан жасалған бөлшектердің нәзіктігіне байланысты майсыздандыруды тек 
анодта жұргізіледі. Металдың сутектенуін алдын алу үшін өндірістік кернеу 
жиілігі 10 - 15В, тығыздығы 8 - 10А

дм
2
, тазалау ұзақтығы 10 - 15 минут 
болатын айнымалы токты қолданады. Болатты бөлшектерді майсыздандыру 
процесін тездетуде ревресивті тұрақты тоқ пайдаланылатын электрохимиялық 
майсыздандыру әдісін қолданады. Майсыздандырудың оптималды режимі: 
катодты периодтың ұзақтығы 20 с, анодты 10 - 15 с, ток тығыздығы 6 - 8
А

дм
2 
.
Электрохимиялық майсыздандыруға арналған ерітінділердің құрамы 5 -
кестеде берілген. 
5 – кесте
Электрохимиялық майсыздандыруға арналған ерітінділердің құрамы (масс. 
мөлшері %) 
Ерітінді 
компоненттері 
Ерітінді номерлері 
1 
2 
3 

Натрий 
гидроксиді 
10 - 20 
- 
- 
Натрий 
карбонаты 
20 - 30 
5 – 10 
40 - 50 
Натрий фосфаты
30 - 50 
30 – 40 
50 - 60 
Натрий 
метасиликаты 
3 - 5 
3 – 5 
3 - 5 
Синтанол ДС - 10 
- 
- 
1 - 2 
Болат, мыс және оның құймаларын майсыздандыруын бірінші 
электролитте, 
алюминий, 
магний 
және 
олардың 
құймаларын 
майсыздандыруды екінші электролитте жүргізуге болады, ал үшінші 
электролитте қара және түсті металдарды өңдеуге болады. Барлық 
ерітінділерде электролиз 5 - 10А

дм
2
ток тығыздығында, бетттік активті 
қоспалары жоқ электролиттерде 70 - 80
0
С температурада, беттік активті 
қоспалары бар электролиттерде 60 - 70
0
С температурада жүргізіледі. Аз 
ластанған бөлшектерді тазалау уақыты 1 - 2 минут, аса ластанған бөлшектерді 
тазалау уақыты 5 - 10 минут. Мырышты электрохимиялық майсыздандыру 
әдісімен тазарту натрий фосфаты ерітіндісінде, мырыш құймаларын тазалау 
құрамында 10 - 12 г

л мөлшерінде натрий гидроксиді, үшнатрий фосфат және
20 - 25 г

л натрий метасиликаты бар ерітінділерде жүргізіледі.
Майсыздандыруды неғұрлым сапалы жүргізу үшін құрамында
органикалық еріткіштер, беттік активті заттар, соның ішінде эмульгаторлар, аз 
мөлшердегі әлсіз қышқыл тұздары, коррозия ингибиторлары және 70 - 90 % су 
бар эмульсиялар қолданылады. Сонымен қатар сулы сілтілі жуғыш 
ерітінділермен қатар хлорланған көмірсутектердің бірге болуы майсызданған 
беттік ластауыштың қабатқа қайталама тұнуына жол бермей, ластаушы 
затттардың эмульгирленуін жеңілдетеді. Әртүрлі майлы ластауыштарды жою 
үшін келесі эмульсиялық құрам ұсынылды (мл) 
Үшхлорэтилен 
500 
Карбол майы 
200 
Сұйық сабан 
180 
Сульфонал 
60 
Трикрезол 
60 
Натрий метасиликаты 
2 
Су 
40 
Эмульсиялық тазалаудан кейін бөлшектерді сумен жуып, кептіреді. 
Ультрадыбыстарды пайдалана отырып майсыздандыру беттің қол жетпейтін 
көрінбейтін аймақтарындағы ластаушы заттарды жоюға және майсыздандыру 
сапасын жақсартып, жылдамдығын арттыруға мүмкіндік береді. Көбнесе 
ультрдыбыспен тазалауды 20 - 40 кГц жиелікте, меншікті қуаттылығы 1 - 3 
Вт

см
2
меншіктік қуаттылықта жүргізеді.

Ультрадыбысты тазалауда арнайы қондырғылар қолданылады. Жұмысшы 
сұйықтық ретінде органикалық еріткіштерді, сонымен қатар сулы жуғыш 
ерітінділерді қолданады.
Сулы жуғыш ертінділердің құрамы(г

л): 
Натрий гидроксиді 
5-10 
Натрий карбонаты 
15-25 
Үшнатрийфосфат 
40-60 
Мұндай ерітінділерде қара және түсті металдардан жасалған бөлшектерді 
өңдеуге болады. Жоғары дәлділікпен бөлшектің беттік қабатын тазалау үшін
құрамына 90-100 мл этил спирті, 35 - 40 мл аммиак, 25 - 30г сабын, 3 - 4г 
щавел қышқылы және 3 мл су енетін ерітінділер қолданылады. Сонымен қатар 
тазалау үшін құрамында 5 - 7 г

л синтанол бар ерітінділерді ұсынуға болады.

жүктеу/скачать 1,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: