Микроэкономика

№15.

Р, теңге	25	30	34	50	60	90
Q(1 фирма) мың бірлік	0	0	0	4	4	5
Qs (сала) мың бірлік	0	0	0	4000	4000	5000

Нұсқау. Жеке ұсынысты табу үшін кестедегі мәліметтерді пайдалана отырып әр өндіріс үшін АVС,АС және MС-ті табындар.

Айнымалы ресурстар бағасы өскенге дейінгі және одан кейінгі нарықтық ұсыныс қисығы мен нарықтық сұраныс қисығын тұрғызып өнімнің нарықтық бағасының өсіп, ал нарықтық ұсыныстың азайып отырғандығын көріңіз.

№16. а) Ро=5$;

ә) 2 бірлік;

Ұсыныс қисығы МС қисығының АУС_ті„-дан жоғары жатқан бір бөлігі болғандықтан, бұл

296

жағдайда ұсыныс қисығы түтелімен МС қисығы

ә) ең алдымен 100 фирманың 9сыныс қисықтарының

горизонтальды қосындысы болып табылатын нарықтық

ұсынысты табу қажет. Фирманың жеке ұсыныс

Сонымен әрбір фирма q = 6 бірлк өнім өндіруі тиіс. Тепе-теңдік баға Р_о = 20. Саланың ұзақ мерзімді тепе-теңдік жағдайында тұрғандығын анықтау үшін АС-нің шамасы q = 6 болған нүктеде ең төменгі деңгейге жететіндігін тексеру қажет. Егер, солай болса, онда сала ұзақ мерзімді тендестікте тұр деп айтуға болады. Өйткені АС_тіп нүктесінде АС = МС тендігі орьшдалады, яғни,

б) ә пунктінде көрсетілгендей 100 фирма ұзақ мерзімде тепе-теңдік жағдайында болады.

№18. Әр фирма АС_тіп болғанда сәйкес 12 дана өнім көлемін өндіретін болса, онда сала ұзақ мерзімді бәсекелес тепе-теңдікте болады. Саладағы жалпы өнім шығару көлемі 120 дана (Q=120). Нарықтық сұраныс теңдеуін қолдана отырып тепе-тендік бағаны анықтаймыз: Р_о = 40. Егер сала үзақ мерзімді тепе-тендікте болса, онда АС_тіп. q = 12 болғанда 40-қа тең болады.

АС ең төменгі деңгейінде МС = АС теңдігі орындалады. q = 12 болғандағы оның орындалуын

297

тексерейік. q = 12 -мәнін МС -дің теңдеуіне қойып, төмендегідей нәтиже аламыз:

Сонымен, МС = АС = 40, бұдан ұзақ мерзімде сала тепе-теңдік жағдайында екенін көреміз.

ә) АС_тіп=40$, ал бәсекелестік баға 20

болғандықтан ұзақ мерзімді кезеңде саладан кете

бастайды. Алайда, егер Р > А С_тіп болса, олар

қысқа мерзімді кезеңде өнім өндіре береді.

Бұдан, АУС_тіп=13. Өйткені, АУС_тіп<Р, онда

сала қысқа мерзімді кезеңде өндірісін жалғастырады.

б) отандық өндірушілер (және олардың жұмыс-

шылары) еркін сауда саясатына қарсы болады,

себебі бұл саясат оларды өндіріс саласынан ке-

туге мәжбүр етеді. Отандық тұтынушылар

бұндай саясатты қолдайды, себебі тауардың

бағасы төмендейді. Шетелдік өндірушілер де

еркін сауда саясатына ден қояды, себебі олардың

өніміне сұраныс көбейеді.

№19. а) Р_о = 4$. Бұл ұзақ мерзімдегі тепе-теңдік баға, өйткені ол LRАС_тіп-ға тең;

ә) Р_о = 4$ болғанда сала ұсынысы Q₀ = 100000. Өйткені

фирманың ұзақ мерзімдегі орташа шығындарының ең

төменгі мөлшері шарт бойьшша өндірілетін енім саны

1000 бірлік болғанда жететін болғандықтан салада

ұзақ мерзімді кезенде 100 фирма қызмет етеді;

б) жаңа салалық тепе-тендік: Р_о =7; 0 = 115000, ал

кезеқде айьша 1150 бірлік енім өндіреді;

в) шарт бойынша қысқа мерзімді АС - 5$ болған-

дықтан, баға 7$ болғанда, әр фирма қысқа

мерзімді кезенде пайда алады.

№20. Осы тараудағы 7.10-суретгі және оның түсін-дірмесін қараңдар.

Q₁ Q₀

қойылғандағы икемді сұраныс графигі

Q₁ Q₀ Q

қойылғандары икемсіз сұраныс графигі.

299

7-тарау. Пайданы мейлінше арттыру және...

Бағаны бақылау нәтижесінде өндірушілер икемді және икемсіз сұраныс жағдайларында АР5 = -А-С көлемінде зиян шегеді. Мемлекет бағаға шектеу қою арқылы қорғауға тырысып отырған тұтынушылар халі сұраныстың икемділігіне қарай, не өсіп, не төмендеуі мүмкін.

Икемді сұраныста тұтынушылар ұтады: АС5 = А - В > 0 (А-суреті), өйткені А тік төртбұрышының ауданы В үшбұрышының ауданынан артық. Икемсіз сұраныста (Б-суреті) тұтынушылар ұтылады: А.СS = А - В < 0, өйткені А < В.

Мұнда В - тауарды мөлшерлеу нәтижесінде нарықтан тысқарыланған тұтынушылардың зияны;

Бұл жағдайда тұтынушылар тауарды жоғары бағалайды, ал нарықтан шығарылған тұтынушылар көп ұтылады. 1979 жылы АҚШ-та бензин тұтынушылары осындай жағдайға душар болды. Мемлекет мұнай бағасын әлемдік деңгейге дейін көтермеу мақсатында бақылау орнатқан болатын. Бензинге деген сұраныс қысқа мерзімде икемсіз болғандықтан, тұтынушылар бензиннің кезегінде сағаттап тұрды. Бұл бағаны бақылау саясаты мемлекет мүддесін қорғауға тырысқан тұтынушыларының халін керісінше төмендетіп жібергенін көрсететін мысал.