Микроэкономика

бақылау саясатындағы тұтынушы мен

өндірушінің ұтымы.

Мемлекет бағаны Р_т < Р_о деңпейінде белгілеу нәтижесінде карастырып отырған тауарды сату көлемі (Q)₀ –ден Q₁ -ге дейн азайып отыр. Тұтынушы ұты- мының жалпы өзгерісі: СS = А- В. Егер А ауданы В ауданынан артық болса, онда . Өндірушілер РS = А-С зиян көреді. Сонда, жалпы зиян:

Енді салық салу саясатының қоғам жағдайына ти-гізетін зиянын көрсетейік (7.10-сурет).

Салық (Т) на-рықтық бағаны Р₀ –ден Р-ге дейін арттырады Сатушылардың салықты төлегеннен кейінгі алған таза бағасы (Р₁-Т)-ға тең. Тұтынушылардың ше- гетін зияндары:

.

Салық ауыртпалығының тұтынушылар мен өндірірушілер арасында бөлінуі сұраныс пен

7.10-сурет. Салық нәтижелері.

265

7-тарау. Пайданы мейлінше арттыру және ...

дар шамасы мемлекеттің салықтан алатын түсімінен, яғни (А + В) -дан (С + В) мөлшеріне артық. Бұл қоғамның хал-әхуалына тиетін таза зиян.

Сонымен жоғарыда қарастырылған мемлекет тара-пынан араласу мысалдары бәсекелес нарықтың тиімді екендігін көрсетеді.

ЖАТТЫҒУЛАР

1. Суретте жетілген бәсеке саласында жұмыс істейтін фирманың шығындар қисықтары көрсетілген. ОР — ағымдағы нарықтық баға.

а) графиктен фирманың пайдасы ең жоғары

мөлшерде болатын өндіріс деңгейін көрсетіндер;

ә) графиктен фирманың пайдасының мөлшерін

көрсетіңдер;

б) сала тепе-тендік жағдайында деп жорамалдаймыз.

Бұл қандай тепе-теңдік болуы мүмкін; қысқа мерзімдегі немесе ұзақ мерзімдегі ме?

в) нарықтық сұраныстың төмендеуі саладағы өндірілген тауарларға қандай әсерін тигізеді?

266

0 Е I N

фирманың шығындар қисығы.

а) бағаның қандай деңгейінде фирма жұмыс істеуін

тоқтатады?

ә) бағаның қандай деңгейінде фирма “кәдімгідей

пайда” алады?

б) фирма “кәдімгідей пайда” алған кездегі тұрақты

шығындарды графиктен көрсетіндер;

в) бағаның қандай деңгейлерінде қысқа мерзім ке-

зеңінде фирма шығьгадары көп болса да жұмыс

істейді?

г) графиктен фирманың ұсыныс қисығын көр-

сетіндер?

ғ) бағаның қандай деңгейінде фирма қысқа мерзімде

экономикалық пайдаға ие бола алады?

3. Гипотетикалық фирманың жалпы шығындар және жалпы табыс қисықтары көрсетілген. Графикке назар аударып, келесі сұрақтарға жауап беріңіздер:

а) бұл график нарықтың қандай түріне сәйкес келеді?

Неге?

ә) графикте қандай кезең көрсетілген: қысқа немесе ұзақ

мерзімдердегі кезең?

б) фирманың өндірген тауарының бағасы қандай?

в) фирманың тұрақты шығындары неге тең?

г) өнімнің қандай деңгейінде фирманың экономика-

лық пайдасы нольге тең болады?

д) өнімнің қандай деңгейінде фирма ең жоғары

4. Суретті пайдаланып төменгі сұрақтарға жауап бе-

ріңіздер:

а) фирма нарықтың қандай құрылымында жұмыс

істейді?

ә) экономикалық пайда ала ма?

б) егер пайда алса, онда оның көлемі кандай?

268

269

ЕСЕПТЕР