Микроэкономика

б) П = ТR-ТС = 3-60-160 = 20мың теңге;

в) Q_к = 4мың дана, Р_к = 50теңге.

№16. 1) график сызып, оны талдаңыздар. Монопо-лиялық тепе-теңдіктен бәсекелестік тепе-тендікке жыл-жығанда әлеуметтік ұтым мөлшері С аудынына сәйкес келеді.

2) монополистің шығындары В ауданына сәйкес және (60 - 50) . 3 = 30 мың теңге құрайды.

№17. Студенттер үшін белгіленген билеттің бағасы — 40 теңге, ал жұмысшылар үшін - 64 теңге.

№18. Q_т = 20мың дана, Р_т = 140теңге;

ә) Е = -1,75, L = 57,14%.

№19. Р = 500 тецге.

Нүсқау: Монополистің сұраныс қисығы түзу сызықтық болғанда, фирманың шекті түсімдерінің өзгеруі

345

тауардың бағасын жартылай өзгеріске ұшырататынын, ескеріндер.

Нұсқау. Егер монополист бағалық дискримминация саясатын жүргізбесе, онда А және В нарықтарындағы баға сол қалпында қалады.

346

№23. П_т = 100теңге.

Нарықта монополиялық биліктің болуынан әлеуметтік шығындар 250 теңге құрайды.

№24. Q_т = 10дана, Р_т = 2200 тенге П_т = 15000 теңге.

Егер фирма бағалық дискриминация саясатын жүргізсе, онда ол өз пайдасын штрихталған аудан көлеміне өсіреді.

S₁, = 0,5. 10. 100 = 5000 теңге;

S₂=0,5 –5. 500 = 1250 теңге;

S = S₁ +S₂ - 6250 теңге.

№25. а) Q_т = 400 дана.

ә) Иә, себебі монополистің бір зауыты болғандағыға

қарағанда екі зауыты болғанда орташа

шығындары аз болады;

б) 500 данаға қарағанда көп.

347

8-тарау. Монополия және монополиялық

№26. Р₂-Р₁ =20 теңге

Нұсқау. Баға жалпы түсім және сұраныс икемділігін көрсететін формуланы және монополист өз пайдасын барынша көбейтетін жағдайды қолданамыз.

№27. а) Р_т = 30теңге, Q_т = 100 дана;

ә) Р_к = 25 теңге, Q_К - 130 дана.

б) Бәсекелес нарық жағдайында:

нарық жағдайында: СS = 1000 теңге,

PS = 1750 теңге;

в) СS = 625 теңге , HS = 450теңге.

Монополиялық тепе-теңдіктен бәсекелес тепе-

теңдікке көшкен кезде, тұтынушылар 625 теңге ұтымды жоғалтып, ал өндірушілер 450 теңге ұтымға ие болды.

№28. а) L = 40%.

ә) П = 6000 теңге;

б) Иә

в) егер монополисте 2 зауыт болғандағы

СҰРАҚТАРДЫҢ ЖАУАБЫ

349

Монополиялық бәсеке

“Микроэкономиканың” бұл бөлімі нарықтың монопо-лиялық бәсеке моделіне арналады. Нарықтың осы құрылымы нақты өмірде жиі кездеседі. Монополиялық бәсеке нарығының ерекшеліктері жетілген бәсеке мен монополияға тән кейбір қасиеттерге сәйкес келеді. Жеңіл және тамақ өнеркәсібі, жиһаз жасау, кітап басып шығару, қызмет көрсетудің басқа да көп түрлері монополиялық бәсеке нарығының іс-әрекеті.

Нарық құрылымының бұл моделін қарастырғанда фирмалардың ұзақ және қысқа мерзім кезеңдерінде өнім шығару көлемін қалай анықтайтынын және тауарлар мен қызметтердің бағасын қалай белгілейтінін талдап түсіндіреміз. Соның нәтижесінде монополиялық бәсеке нарығындағы фирма жұмысының тиімділігін анықтап бағалауға болады.

9.1. Монополиялық бәсеке нарығының ерекшеліктері

Монополиялық бәсеке нарығы төмендегідей негізгі ерекшеліктермен сипатталады:

1. Нарықта тауарды сатушылар мен сатып алушылар саны көп болады. Тауарды өндіруде, сатуда

350

9.2. Монополиялық бәсекелес фирманың ...

көбінесе ұсақ фирмалар жұмыс істейді, тіпті ірі фирмалар жоқ деп айтуға да болады. Болған күнде де ұсақ фирмалардың жұмысына кедергі келтірмейді:

а) монополиялық бәсеке саласына кіруге жаңа фир-

маларға тосқауыл оншалық қойылмайды жөне бұл

саладан шығып кету де оңай. Мысалы, шаштараз

немесе жиһаз жасайтын шағын шеберхана салуға өте

көп қаражат қажет емес, сондықтан бұндай

кәсіпкерлікпен кез келген фирма айналысуы мүмкін,

ал осы фирма саладан кете қалса, онда бұл істі

жалғастырушылар әр уақытта табылады.

б) нарықтағы өнім көлемі, баға және басқада

жағдайлар туралы деректер ашық белгілі болады:

в) өндірілетін тауарлар біртектес емес, олардың

әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері болады. Бұл

тауарлар бірін-бірі ауыстыра алады. Бірақ әр

фирма өзінің тауарына ерекшелік беруге тырысады,

мысалы тіс жуғыш пасталардың дәмінің, химиялық

құрамының өзгешеліктері және т.б. Сонымен

қатар фирмалардың сату маркалары, тауарды

көрнекті орап-бууы, жарнама жасауы да олардың

тауарларына өзгешелік қасиет береді.

9.2. Монополиялық бәсекелес фирманың қысқа

мерзім кезеңіндегі жұмысын талдау

Қысқа мерзімдегі монополиялық бәсекелес фирманың жұмысын талдауды 9.1-сурет бойынша түсіндіріміз.

Бірінші көңіл аударатын жағдай, монополиялық бәсекелес фирманың сұраныс қисығы (В). Бұл қисық бәсекелес фирмалардың сұраныс қисығы сияқты абсо- лютті икемді болмайды. Басқаша айтқанда, абцисса өсіне параллельді емес, теріс көлбеулі болады. Бұның басты себебі монополиялық бәсекелес фирманың тауар-

351