Микроэкономика

жүктеу/скачать 10,07 Mb.

бет	54/63
Дата	15.09.2017
өлшемі	10,07 Mb.
	#33181

1 ... 50 51 52 53 54 55 56 57 ... 63

9-есеп. А

1-есеп. Берілген кестеде монополистің өніміне деген сұраныстың өзгеруін сипаттайтын мәліметтер көрсетілген.

Мұнда, Q - сұраныс көлемі (мың дана);

Р — тауар бірлігінің бағасы.

Кестедегі көрсеткіштерді қолдана отырып, монопо-листің жалпы түсімін (ТR), шекті түсімін (МR) есеп-

теп, кестені толтырыңдар. Жалпы және шекті түсім қисықтарын тұрғызындар.

2-есеп. Монополист-фирма өз пайдасын барьшша көбейтуге ынталанады. Алдыңғы кестенің берілгенін қолданып, мына сұрақтарға жауап беріңдер:

а) егер шекті шығыны (МС) кез келген өндіріс

көлемі үшін тұрақты және 4-ке тең болса, онда

фирма қандай өндіріс көлемін таңдауы керек?

ә) монополиялық нарықта өнімге қандай баға

қойылады?

б) бәсекелес нарықтың бағасын және бәсекелес

фирма алатын жалпы түсімді анықтаңыз.

3-есеп. Пайдасын барынша көбейтетін монополист, неліктен өнім бағасын сұраныстың икемді ауданында белгілейді?

График көмегімен түсіндіріңіз.

324

4-есеп. Монополист пайдасын баға шекті шығыннан 2 есе артық болғанда барынша көбейтеді делік. Бұл оның өніміне деген сұраныстың икемді екенін білдіре ме? Егер білдірсе, сұраныс икемділігін есептеңіз.

5-есеп. Темекі өндіруші монополист тауарының әрқайсысын — 45 теңгеден сатады делік. Темекінің сұраныс икемдігі - 3-ке тең. Фирма өз пайдасын барынша көбейтеді деп ұйғарып, МR шекті түсімнің және шекті шығын көлемдерін анықтаңыздар.

6-есеп. Монополист өндірушінің шекті шығыны 1 тоннаға 50 мың теңгеден болды, ал нарықта бұл тауардың 1 тоннасының бағасы 80 мың теңгеден сатылатын болса, онда монополиялық биліктің күшін анықтаңыз?

7-есеп. Монополистің өніміне деген сұраныстың бағалық икемділігі — 4-ке тең, ал шекті шығындар 30 теңгеге тең. Монополиялық бағаны анықтап, монополиялық биліктің күшін бағалаңыз.

8-есеп. Қазіргі кезде фирма өз өнімінің әр данасын 50 теңгеден сатып, жоғары деңгейдегі пайда табуда. Ұтымды өнім көлемі 5 дана. Қосымша зерттеулер жалпы шығын мен шығарылатын өнім көлемінің арасындағы байланыстың келесі зандылыққа бағынышты екенідігін көрсетеді:

ТС = 2Q² + 2Q.

Осы фактілерге сүйене отырып, берілген фирманы монополист деп атауға бола ма?

9-есеп. А және В фирмалары өз өндіріс салаларында монополист екені белгілі. А фирмасы шекті шығыны 10 теңге кезінде өз тауарын 20 теңгеден сатады, В фирмасы өз тауарына бағаны әлі белгілеген жоқ, бірақ тауарына деген сұраныс икемділігі - 1,25-ке тең екені белгілі.

325

8-тарау. Монополия және монополиялық ...

Екі фирманың кайсысы өз саласында едәуір моноплия-лық билікке ие екенін анықтаңыз?

10-есеп. Монополистің соңғы бірлігінен түскен шекті түсімі 180 сұраныстың бағалық икемділігі - 2,5 монополиялық баға қандай болады? шығынын есептеуге бола ма? Егер Қандай жағдайда монополистің шекті шығыньш анықтауға болады?

11-есеп. Келесі кестеде бағаның өзгеруіне байланысты сұраныс көлемінің өзгеруі сонымен бірге өндірістің жалпы шығындарын сипаттайтын мәліметтер берілген. Кестеде берілгенді пайдаланып, мынаны анықтаңыздар:

1) монополистің экономикалық пайдасының мөл-

шерін, бағасын және өнім көлемін;

2) бәсекелес нарық пайдасының мөлшерін, бағасын,

өнім шығару көлемін.

8.2-кесте

Бағасы, теңге

Сұраныс көлемі (мың дана)

Жалпы шығындар

(мың дана)

9

4

19

8

5

20

7

6

21

6

7

22

5

8

23

4

9

25

3

10

30

12-есеп. Айталық, монополистің шекті түсімі және шекті шығьшы келесі функцияларға сәйкес анықталады:

МК = 120 – 4Q — шекті түсім функциясы;

МС - 2 .Q — шекті шығын функциясы.

Мұнда, Q — өндіріс көлемі.

Осы функцияларды пайдалана отырып мыналарды анықтаңыз:

326

1) монополистің пайдасын барынша көбейтетін

ұтымды өнім көлемін, бағасын, сонымен бірге

экономикалық пайданың мөлшерін;

2) бәсекелес фирманың ұтымды өнімнің көлемін

бағасын, сонымен бірге экономикалық пайданың

мөлшерін.

13-есеп. бензин өндіруші монополистің жалпы шығындары келесі функция түрінде берілген:

Мұнда, Q - монополистің өндіріс көлемі.

Егер монополистің өніміне деген сұраныс Р = 40 -Q функциясымен көрсетілген делік:

Мұнда, Р — өнім бағасы, онда есептің берілгенін қолданып, мыналарды анықтаңыз:

1) монополист өндірушінің ұтымды параметрлерін;

2) монополистің экономикалық пайдасын;

3) монополистің тепе-теңлік жағдайьш білу үшін

сұраныстың икемділігін анықтаңыз және

монополиялық биліктің күшін бағалаңыз.

14-есеп. Монополистің шекті шығындары тұрақты және 50 теңгеге тең болсын, ал сұраныс көлемі мен баға арасындағы байланыс 8.3-кестеде көрсетілген.

8.3-кесше

Баға, теңге	Сұраныс көлемі	Жалпы түсім	Шекті түсім
90	0
80	1
70	2
60	3
50	4
40	5
30	6
20	7
10	8
0	9

327

8-тарау. Монополия және монополиялық ...

Осы кестеде берілгені бойынша, мыналарды аңықтаңыз:

1) монополистің жалпы және шекті түсімін;

2) монополистің пайданы жоғары деңгейге жеткізетін

өнім шығару көлемін;

3) монополиялық бағаны;

4) бәсекелес нарық үшін тепе-теңдік баға мен тепе-

тендік өнім көлемі қандай болу керек?

15-есеп. Мнополистің тауарына деген сұраныс өзгермей қалды және ол алдыңғы есептегідей делік, келесі кестеде шығарылатын өнім көлемі мен жалпы шығын арасындағы байланыс көрсетілген.

8.4-кесте

Qs	0	1	2	3	4	5	6	7	8
TC	40	90	130	160	200	250	310	370	440

8.3 және 8.4-кестелерді пайдалана отырып мыналарды анықтандар:

1) монополистің шекті шығынын;

2) монополиялық өнім көлемі мен бағаны;

3) монополистің алатын барынша көп пайдасын;

4) бәсекелес нарықтың өнім көлемі мен бағасын.

16-есеп. Жоғарыдағы есептің мәліметтері бойынша, келесі сұрақтарға жауап беріңіздер:

1) монополиялық тепе-тендіктен бәсекелес тепе-тендікке ауысу кезінде әлеуметтік ұтымның бағасы қандай?

2) бәсекелес тепе-тендікке ауысу кезінде монополис-

тің шығындары қандай?

17-есеп. Зертгеулер нәтижесінде, киносеанстарға деген сұраныстың бағалық икемдігі: студенттер үшін — 5; жұмысшылар үшін - 2 екендігі анықталды. Тендестік жағдайында бағалық дискриминация саясатын жүргізіп отырған монополистің әр сеансқа шаққандағы шекті

328

шығыны 32 теңге болса, онда студенттер мен жұмысшыларға деген билет бағасын есептеңіздер.

18-есеп. Өндіруші монополист жүргізіліп жатқан шешімдердің ұтымдылығьш тексермек болды. Осы мақсатпен қосымша зерттеулер жүргізеді, өнім көлемі мен шекті шығьшдар арасындағы байланыс келесідей деген қортындыға келді:

МС = 3 .Q.

Мұнда, Q— өнім шығару көлемі.

Монополистің өніміне деген сұраныс функциясы Р = 220 -4-Q екенін ескере отырып, келесі көрсеткіштерді анықтаңыздар:

1) монополиялық тепе-теңдіктің бағасы мен көлемі;

монополиялық баға кезіндегі сұраныс икемділігінің
маңызын;

3) монополиялық биліктің күшін.

19-есеп. “АВС” фирмасы Алматыдағы кіржуғыш машиналар өндіретін ірі өнеркәсіп болсын. Мемлекет тауардың әр данасына 1000 теңгеден қосымша салық белгіледі делік. Егер кіржуғыш машиналарға деген сұраныс қисығы түзу және өнідіретін орташа шығындары тұрақты деп ұйғарсақ, онда кіржуғыш машиналардың бағасының өсу шамасы қандай болады.

20-есеп. 8.5-кестеде, бір кәсіпорын мен монополи-яланған екі нарықтағы сұраныс көрсеткіштері берілген. Орташа және шекті шығындар тұрақты және кез келген өндіріс көлемінде АС = МС = 4 теңге болсын. Кестедегі берілген мәліметгер бойынша нарықтық сұраныс, моно-полистің шекті түсімі мен шекті шығындарының графикгін салыңыз.

329

8-тарау. Монополия және монополиялық

8.5-кесте.

Баға, теңге	А нарығындағы сұраныс көлемі	В нарығындағы сұраныс көлемі
10	10	0
9	20	2
8	30	4
7	40	8
6	50	16
5	60	32
4	70	64
3	80	100
2	90	200
1	100	400
0	110	1000

21-есеп. 20-есептің мәлеметгерін пайдаланып, мо-нополист баға дискриминациясы саясатын жүргізбейді деп ұйғарғандағы монополистің ұтымды өнім көлемін, өнім бағасын және пайда мөлшерін анықтаңыз.

22-есеп. Монополист нарықты сегменттей отырып, баға дискриминациясы саясатын жүргізіп отыр дейік, есептің көрсеткіштерін 20-есептің берілгені бойынша пайдалана отырып, өр нарықтағы өнім бағасы және пайда көлемін анықтаңыз. Баға дискриминациясын жүргізе отырып, монополист өз пайдасын қаншаға көбейтеді?

23-есеп. Монополия кезіндегі фирманың тепе-теңдік жағдайы 8.1-суретте көрсетілген. Осы берілгенді пайда-ланып, монополистің пайдасын анықтаңыз және монопо-лиядан келетін әлеуметтік шығынның көлемін есептеңіз.

330

200 300

8.1-сурет.

24-есеп. “АВС” фирмасы Казақстанда кондиционер

шығаратын бір ғана фирма болып табылады. Оның ор-

тақ шығындары мына функциямен көрсетілген:

АС = 200 + 50-Q. Ал кондиционерге деген сұраныс

Р = 3200 - 100 .Q функциясымен берілген.

1) егер де “АВС” фирмасы жетілген баға дискрими-

нациясы саясатын жүргізсе, онда ол өзінің моно-

полиялық пайдасын қандай шамаға көбейтер еді?

2) егер де сіз монополияға қарсы комитеттің өкілі

болсаңыз, онда қоғам жағдайын жақсарту үшін

қандай бағаны белгілер едіңіз?

25-есеп. Таза монополистің қысқа мерзімді кезеңдегі орташа және шекті шығындарының, сұраныс пен шекті түсім қисықтары 8.2-суретте көрсетілген. Келесі сұрақтарға жауап беріңіздер:

1) егер монополист баға дискриминациясын жасамаса,

онда пайданы барынша көп денгейге

жеткізетін көлемі қандай?

2) төменде көрсетілген шығындар қисығы қысқа

мерзімді кезенде емес үзақ мерзімді кезенде

331

8-тарау. Монополия және монополиялық ...

қолданылса, онда монополистің ұзақ мерзімде бір зауыттан басқа көп зауыт салуға мүмкіндігі бола ма?

3) егер монополист жетілген баға дискриминациясын

қолданса, онда тандаған өнім шығаруы 500-ге тең, 500-

ден аз немесе көп бола ма?

26-есеп. Темекі өндіруші монополистің сұраныс қисығының икемділігі тұрақты және 2-ге тең. Егер мемлекет сатылатьш темекінің әр қоробына 10 теңгеден салық салса, онда темекінің монополиялық бағасы қанша шамаға көтеріледі?

27-есеп. 8.3-суретте берілгенді қолдана отырьш мынаны анықтаңыз:

1) монополиялық нарықтың бағасы мен көлемін;

2) бәсекелес нарықтың көлемі мен бағасын;

3) бәсекелес нарық жағдайындағы тұтынушы мен

өндірушінің ұтымын есептеңдер;

4) тұтынушы мен өндіруші ұтымының өзгеруін

бағалаңыз

332

28-есеп. 8.4-суретте монополистің сұранысы мен шығындары көрсетілген. Келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

1) монополиялық биліктің деңгейі қандай?

2) монополистің экономикалық пайдасы неге тең?

3) ұзақ мерзімді жағдайда монополист екі зауыт

сала ма?

4) қандай жағдайда монополист екі зауыт

салады?

8.4-сурет.

333

8-тарау. Монополия және монополиялық ...

СҰРАҚТАРДЫҢ ДҰРЫС ТАБЫҢЫЗ

ЖАУАБЫН

1. Нарықтық ортада монополиялық билік болуы үшін:

а) жеке өндіруші нарықтық бағаның өзгеруіне ықпал

ете алуы керек;

ә) жеке өндіруші өнім көлемін қысқартуы қажет;

б) өндірушілер арасында бәсекелестік болмауы

қажет.

2. Монополиялық биліктің күшін анықтау үшін біз Лер-

нер көрсеткішін пайдаланамыз. Ол былай анық-

3. Монополист ең көп пайдаға ие болу үшін шығаратын

өнім көлемін келесі шарттан тандауы керек:

а) шекті шығын өнім бағасына тең болуы керек;

ә) шекті шығын жалпы шығынға тең болуы керек;

б) шекті түсім шекті шығынға тең болуы керек;

в )шекті түсім жалпы шығынға тең болуы керек;

г) орташа шығын өнімнің бағасына тең болуы керек.

4. Монополистің сүраныс қисығы нарықтық сұраныс

болады және ол:

а) орташа табысқа сәйкес келеді;

ә) шекті табысқа сәйкес келеді;

б) бағаның өзгеруіне тәуелсіз болады.

5. Төмендегі суретте келтірілген мәліметтерге

сүйене отырып, монополиялық баға мен өнімді

анықта:

334

а)Р = Р₁, Q_M=Q₁;

ә) P=P₂, Q_M=Q₂;

б)P_м=P₃, Q_м=Q₁

6. Монополия жағдайында жалпы табыстың өзгеруі, мо-

нополиялық сұраныс икемділігі мен тауар бағасының

өзгеруіне тәуелді. Бұл байланыс былай сипатталады:

а) сұраныс икемсіз болатын болса, онда бағаның

кемуі жалпы табысты өсіреді;

ә) сұраныс икемді болса, онда бағаның кемуі жалпы

табысты өсіреді;

б) сұраныс икемділігі қандай болғанына қарамастан,

бағаның кемуі жалпы табысты кемітеді.

7. Төмендегі суретте келтірілген деректерге сүйене оты-

рып, монополистің экономикалық пайдасы қай ау-

данға сөйкес келетінін анықта:

а) А ауданы;

ә) В ауданы;

б) С ауданы;

в) А+В ауданы;

г) А+В+С ауданы.

335

8-тарау. Монополия және монополиялық ...

8. Монополистің шығаратын өнімі ұтымды болуы үшін

мына шарт орындалуы қажет:

а) шекті табыс шекті шығыннан артық болуы

міндетті;

ә) шекті шығын шекті табыстан артық болуы

міндетті;

б) шекті шығын шекті табысқа тең болуы қажет;

в) дұрыс жауабы жоқ.

9. Монополистің жалпы шығыны ТС=20+2Q² болса, ал

оның сұраныс қисығы Р=60—Q болса, онда

осы монополистің шығаратын өнімдерінің ең ұтымды

саны тең болады:

а) Q = 15;

ә) Q = 10;

6)Q = 20;

в) дұрыс шешімі жоқ.

10. Монополистің сұранысы шекті шығыннан 3

есе үлкен болған жағдайда ол ең жоғары пайдаға

ие болады. Демек, сұраныс икемділігі тең болады:

жүктеу/скачать 10,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 50 51 52 53 54 55 56 57 ... 63