Есеп № 6. Балалар жұқпалы аурулар ауруханасына 7 жастағы науқас бала түсті, оған дəрігер

Шартты-патогенді эшерихиялар. Эшерихиялардын негiзгi массасы адам ішегiнiн жəне кынап
микрофлорасынын облигатты өкiлдерi болып табылады. E. coli суткоректiлердiн, кустардын,
бауырымен жоргалаушылардын (рептилиялардын) iшек жолы микрофлорасынын курамында
көптеген пайдалы кызмет аткаралы: патогенлі ішектiк бактериялардын, шіріткіш бактериялардын
жəне Candida туыстастыктары саныраукулактарынын антогонистерi болып табылады. В.Е жəне К
дəрумендерiн синтездеуге катысады, шелмайды шамалы ыдыратады. Осындай эшерихиялар
патогенезсiз флора ретінде карастырылады. Дегенмен, сирек жағдайда (иммунды тапшылыкка
шалдыккандарда) баска экологиялык куыска (нишаларга) түскен кезде, олар сепсис, екiншiлiк
пневмония, жаракат iрiндеуi сиякты инфекциялык аурулар коздыруы мумкiн.Осындай
эшерихиялар нəжіспен сырткы ортаға бөлініп шығады.Ішек таяқшасынын суда, топыракта,
тагамдык
енiмдерде,
тұрмыстык
заттарда
табылуы,
олардың
нəжiстiк
ластанғанын
көрсетеді.Патогенді
эшерихиялардың
шартты-патогендiлерден
патогендiлiк
факторларын
синтездеу мүмкiншiлiгi бойынша айырмашылыгы болады, олар патогендiлiк аралшалар,
конверсиялык фагтар жəне вируленттілік плазмидалармен генетикалык байланыста болады.
Патогенді эшерихиялар парентералды жəне диарея гендiк эшерихиоздардын коздырғыштары деп
бөлінеді. Парентералды эшерихиоздар коздырғыштарынын арасынан несеп жүйесiнiн кабыну
процестерiнiн коздыргыштары болып табылатын уропатогендi эшерихияларды өз алдына беледі.
Олардын
кейбіреулерiнiн
гемолитикалык
касиеті
бар.
Парентералды
эшерихиоз
коздырғыштарының баскалары сепсис жəне менингит түрінде генерализацияланған процестер
коздыруға қабілетті. Менингиттердiн 80%-ы E. coli-мен байланысты, олар нəрестеге босану
жолдары аркылы жұғады. Нəрестелерде менингит коздыратын E. coli-дiн сиал кышкылынын
гомополимерінен тұратын микрокапсуласы болады. Микрокапсуласы болуы коздырғышка
антифагоцитарлы касиет береді, өйткені микрокапсула комплементтi белсендiрiлу кабілеттілігін
жоғалтуына байланысты опсонизацияланбайды.Диареягенді эшерихияларда бiртекті топ болып
табылмайды, олар ЭПІТ, ЗГІТ, ЭИІТ, ЭАГТ деп белінеді.Жоғарыда келтiрiлгендерден баска казiргi
кезде жеткiлiксiз зерттелген ішек таяқшасының 3 түрі бар. Оларды экологиясы, жугу жолдары,
коздыратын ауруларынын патогенезі жəне клиникалык көрiнiстерi бойынша ажыратады. Ол
патогендiлiк
факторларынын
жəне
генетикалык
детерминациясынын
айырмашылығына
байланысты.
Əрбір
категория
шенберінде
О-серотоптарынын
(16.2-кесте)
немесе
О:Н-сероварианттарынын тиiстi кұрамы болады. О-серотоптарынын ғана курамы бойынша
диареягенді эшерихиялардын бiрiншiлiк дифференциациясын жүргізеді.ЭПІТ бiр жастағы
сəбилерде диарея коздырады. Ауру нəрестелер жəне емшек жасындагыларга арналган
белiмшелерде жасанды жолмен тамактандырылатын сəбилер арасында аурухана iшiлiк инфекция
түрiнде етеді. Ауру тұрмыстык жанасу жолымен беріледі. ЭПІТ 055, 0111, 026, 018 (барлығы 13
топ) серотоптарымен байланысты. ЭПІТ жiнiшке iшек эпителиінін беткейінде көбеюге қабілетті,
бұл кезде микротүтіктердi бузады жəне эпителидін апикалды беткейiн закымдайды. Бұл процесс
«бекіту жəне жай тегістеу» (A/E - attaching and effacing) деген атпен белгілі. Осы процестін
нəтижесiнде жiнiшке ішектiн эпителиiне бактерия жабыскан учаскелерiнде эпителилік беткейлер
дегенерацияланады, эпителилiк микротүтіктер жойылады жəне тұғыр тəріздес белсенді курылым
пайда болады, нəтижесiнде iшектiн сiнiргiш беткейлері азаяды.Бул процесс плазмидалармен
кодталатын IV типтің MD түкшелерiмен(пилилерiмен) камтамасыз етiледi, олар ЭПІТ-ка шок
тузушi түктер жəне интимин мен ТТСС эффекторлык нəруыздар деп аталады, олар
хромосомаларда орналаскан энтероциттерді тегістеуші локус ретінде(ағыл. LEE - locus of the
enterocyte effacing) белгiлi жəне патогенділік аралша гендерiмен экспрессияланады.Туктер (пили)
жəне нəруыз-интимин - бактериялык жасушанын эпителиоцитпен өзара тыгыз əрекеттесуін
камтамасыз етеді, ал бактериялык жасушаның эпителиоцитке жабысатын жерiнде секторлык
жүйенiн эффекторлык нəруыздары əсерiнiн нəтижесінде туғыр (пьедстал) калыптасады. ол
эффекторлык нəруыздармен жасушалык цитоканканын кайта курылуының нəтижесі болып
табылады жəне полимеризацияланган актин болып табыладыКейбiр серологиялык варианттары,
мысалы OS5:H10, ОШІН2, 026HNM шига тəрiздес токсиндер ендіреді. жəне ЭГІТ адамдарда
канды тышкак (геморрагиялык колит) коздыруға кабілетті, кейiннен гемолитикалык уремиялык
синдром тромботикалык тромбоцитопениянын пурпура түрінде аскынулар бередi. 0157:H7 жəне
0157 HNM сероварианттары эпидемиологиялык мүйiздi iрi кара ен маныздылары болып
табылады.Инфекция көзі - мал жəне койлар. Негiзгi берiлу жолы - алиментарлы (тагамдык) жол,
Н ПРО БҚМУ 703-08-2020. Бақылау-өлшегіш құралдары(аралық бақылау арналған).Бесінші басылым.
Ф ПРО ЗКМУ 703-08-2020. Контрольно-измерительные средства (для промежуточного контроля). Изданиепятое.
F PRO WKMU703-08-2020.
Measuring instruments (for intermediate control)
. Fifthedition.

термиялык-жеткіліксіз өнделген ет өнiмдерi аркылы беріледі. Ток ішектiн жоғарғы жəне көлденен
бөлiктерi жəне сокыр ішек закымданады.Хромосомада LEE патогенділік аралшасынын болуына
байланысты ЭГІТ-н энтероциттермен өзара əрекеттесу механизмі ЭПІТ-дегідей сиякты.
Гемолитикалык колиттiн жəне уремиялык гемолитикалык синдром- нын дамуы, шига тəріздес
токсиндер (16.2.1.3-тараудан кара) ендіру кабілеттілігімен байланысты, олардын синтезделуiн
конверсиялык бактериофагтардын катысуымен аткарылады. Бұл процесте 0157 плазмидасымен
кодталатын серинпротеаза катысады, ол V факторға əсер ете отырып, каннын ұю процесін бұзады
жəне де гемолизин катысады, ол ішектің тоскауылдык (барьерлік) функциясынын бузылуына əсер
етеді.ЭГІТ-да шига тəріздес токсиннiн екi типi табылады. О157:Н7 серовары бір немесе екі типiн
де синтездей алады. О157 серовардын сорбитті утилдеу қабілеттiлiгi жок, оны бактерологиялык
зерттеу жүргізу кезiнде пайдаланады.ЭИІТ ток ішектің шырышты кабатынын эпителилі
жасушаларына енуге жəне сол жерде деструкция жасай отырып көбеюге кабiлеттi.Бұл
шигеллалардағы сиякты (16.2.1.3-тараудан кара) 140 Мд плазмидалар болумен байланысты. Ол ток
ішектің шырышты кабатынын жасушасына инвазиялану процесiне катысушы беткейлік
нəруыздардын,IРА-антигендердiн жəне актин курылуын камтамасыз ететін VirG,нəруыздын
синтезделуiн кодтайды. Осы патогендiлiк факторлардын əсер етуiнiн нəтижесінде дезинтерия
тəріздес ауру дамиды (16.2-сурет. түрлі-түсті бетті караныз) ЭИІТ су аркылы жəне алиментарлы
жолмен жугады, эИПТ коздыратын аурухана ішілік инфекциялар ошағы тұтануы мүмкін. ЭИІТ
0124, 0144, 0152 (9-дан астам) серотоптармен байланысты.ЭАГІТ дамып келе жаткан елдерде
персистенциялык диареянын жəне индустриалды дамыған елдерде баяу өтетін диареянын ен ба-
сым этиологиялык агенті болып табылады. Қоздырғыштың ерекшелігі сол, олар каланған кірпіш
тəріздес эпителийлік жасушаларға жабысып орныгады. Ішектің шырышты қабатына жабыса
отырып, олар шырыштың өндiрiлуiн күшейтеді, ол ЭАГІТ-мен əшекейленген калыншырышты
биоүлбірдің пайда болуына əкеледі. Биоулбірдін пайда болуы микробтын персистенциялануын
күшейтеді жəне антибиотиктердің, иесінін антибактериялык факторларынын енуiне жол бермейтін
тоскауыл (барьер) жасайды. Ауру дамуына қатысады: фимбриялық адгезиндер (AAF), олардын
синтезделуi 65 МД плазмидамен байланысты;жогары имуногендi нəруыз дисперзин, ол
жасушалык беткеймен байланысып биоүлбір жасауға қатысады жəне термостабильді энтерокток-
син-1 жəне цитотоксикалық əсер ететін токсиндер.ЭТІТ «саяхатшылар диареясы» деген атпен
белгілі балалар мен ересектерді бірдей зардаптайтын тырысқақ тəріздес аурудын коздырғыштары
болып табылады. Патогенді энтеротоксиндер өндірілуімен байланысты, олар секреторлык
диареяның дамуын коздырады: тырыскактык токсинімен құрылымды жəне функционалды
байланыскан термолабилді (LT) жəне термостабильдi (ST) энтеротоксиндерде. Екі токсиннiн де
синтезделуi плазмидамен детерминерленеді. IV типті түктер(пили) де патогендік факторлар болып
табылады, олар колонизациялык факторлар CF (ағыл. colonization factors) деп аталады. Олардың
синтезделуi екiншi плазмидамен бакыланады. Колонизациялык факторларды антигендiк
спецификалығы бойынша ажыратады, оларды баскаша колонизициялык антигендер деп атайды,
саны 21-ден астам. Ең жиi кездесетіндері - СF1 жəне СF2.CF-нiн көмегімен ЭТІТ жiнiшке ішек
эпителиясынын беткейiне жабысады жəне өсіп-өнеді, көбейеді. Жіңішке ішек беткейлерiнiн коло-
низациялануы энтеротоксиндердің көп мөлшерде бөлінуін қамтамасыз етедi, олар ішектiн су-туз
алмасуын бұзып, сулы диареяның дамуына əкеледі. Диареяның даму механизмі ішекте
аденилактциклазаның LT, гуанилатциклазанын ST белсенділігінің күшеюімен байланысты.
ЭТІТ-мен 17 серотоптар байланысты, олардын арасында 06H16, 08H9,078:H11, 0148:Н28
серологиялык варианттары кездеседі. ЭТІТ сумен жəне алиментарлык жолмен жұғады.

жүктеу/скачать 0,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: