3- тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Кәсіби сөйлеу стилін дұрыс таңдай білмейтін маманның қызметте қандай кедергілерге ұшырауы мүмкін?
2. Мамандыққа сәйкес тілдік қарым-қатынас орнату үшін нені білу маңызды?
3. Сөздік қорды меңгеру кәсіби шеберлікке әсерін тигізе ме?
ЖАЗЫЛЫМ
4-тапсырма. Мамандығыңызға қатысты терминдерден глоссарий құрастырыңыз.
5-тапсырма. Өзіңіз құрастырған глоссарийді пайдаланып, мамандығыңыз туралы шағын мәтін құрастырыңыз құрастырыңыз.
№4 СӨЖ тапсырмасы:
1. «Бәсекеге қабілетті маман – кәсіби тілді меңгерген маман» атты эссе жазыңыз.
10-модуль: КӘСІБИ ТІЛДІҢ ТЕРМИНЖҮЙЕСІ. САЛАЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІБИ БАҒДАРЛЫ ТЕРМИНДЕР
Лексикалық тақырып:
1. Тілді кәсіби бағдарлы қолдану.
2. Салалық және кәсіби терминдер. Қазақ тіліндегі термин сөздер.
3. Әлеуметтік және кәсіби салаларда қолданылатын сөздер (тұлға, азамат, заң, шетелдік, нарық, келіссөз, жол қатынасы).
Грамматикалық тақырып:
Тұрақты тілдік оралымдардың берілуі.
1-сабақ
Тілді кәсіби бағдарлы қолдану
ТЫҢДАЛЫМ
1-тапсырма. Төменде берілген сөздермен (сөз тіркестерімен) сөйлем құрастырыңыз.
сөзжасам – словообразование
терминжасам – терминообразование
морфологиялық тәсіл – морфологический подход
синтаксистік тәсіл – синтаксический подход
тілдің дыбысталу заңдылығы – законность звучания языка
орфографиялық жүйе – орфографическая система
интернационалдық терминдер – интернациональные термины
қазақ жазуы – казахская письменность
латын әрпіне көшу – переход на латинскую букву
ОҚЫЛЫМ
2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыздар
ТІЛДІҢ ІШКІ МҮМКІНДІГІ ЖӘНЕ ТЕРМИН ЖАСАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Қазақ тілін ғылым тіліне айналдыру еліміз тәуелсіздік алғалы күн тәртібінен түспей келеді. Өйткені мемелекеттік тіл ұғымының бір көрінісі – оныңәр түрлі ғылымдар саласында кеңінен қолданылатын терминдерінің болуы. Мемлекеттік тілде ғылыми жұмыстар жазылмаса, ол ғылым тілі ретінде қалыптаспаған болса, онда оның шын мәнінде мемлекеттік тіл болмағаны. Қазақ тілі ғылым тілі болуы үшін ең алдымен оның қалыптасқан терминдері болуы тиіс. Термин қалыптастырудың тәсілдері көп.
Термин қалыптастыруда кең тараған тәсілдердің бірі – ғылым, білімі дамыған алдыңғы қатарлы елдердің терминдерін тілдің дыбысталу заңдылығына икемдеп алу. Өзіміз жақсы білетін орыс тіліндегі терминдердің 70-80%-ы латын, грек, ағылшын т.б. тілдерден енген сөздер. Бірақ олар орыс тілінің дыбысталу заңдылығына бағынып енгендіктен, олардың жат сөздер екенін көп адам аңғара бермеуі де мүмкін. Ал қазақ тіліне келетін болсақ, мұндай терминдерге «интернационалдық терминдер» деп ат қойып, айдар тағып, ондай сөздерді аударуға болмайды деген ережеге тастай қатып қалған.
Академик Ө. Айтбайұлы тілдің дамуы интернационалдық сөздердің көптігіне байланысты емес, оларды сол жат қалпында қабылдай беретін болсақ, онда интертерминдер шапқыншылығына тап боламыз, онсыз да дендеп бара жатқан шетел сөздері қаптай беретін болса, ана тілімізге қатер төнді дей беріңіз дейді. Интертерминдерге тәуелді болмай-ақ, мысалы, жапон, қытай тілдерін өз тілінің байлығын қолданып отыр. «Интертерминдерге тиюге болмайды дейтін қате түсінік салдарынан бұлар да о баста белгілі бір тіл ішінде туындап, терминдік мәнді жүре келе жүктеген қарапайым сөздер екенін елемейтін болдық. «Тиіспе», «аударма» деуден бұрын бұл сөздер нені білдіріп тұр, қандай мағынаны арқалап тұр дегенді анықтау керек» - деп, интерминдерді де мүмкіндік болса аударуға болатынын айтты.
АЙТЫЛЫМ
Достарыңызбен бөлісу: |
