Н. Ж. Бримбетова, Г.Қ. Темирова, А.А. Султанаев / Экономика: стратегия и практика, № 4 (15), 2020 г. / 53-65

58
Жалпыланған түрде халықтың азық- 
түлік қауіпсіздігінің жай-күйін бағалау 
мыналармен анықталады:
- 
азық-түліктің 
физикалық 
қол 
жетімділігі, бұл кез-келген уақытта және қажет-
ті ассортиментте бүкіл ел бойынша тағамның 
қол жетімділігін білдіреді;
- азық-түліктің экономикалық қол 
жетімділігі, бұл дегеніміз, азаматтың әлеумет-
тік мәртебесі мен тұрғылықты жеріне 
қарамастан табыс деңгейі оған ең аз тұтыну 
деңгейінде азық-түлік өнімдерін сатып алуға 
мүмкіндік береді;
- тұтынушылар үшін тамақ қауіпсіздігі, 
т.а. халықтың денсаулығына зиян келтіруі 
мүмкін сапасыз тамақ өнімдерін өндірудің, 
сатудың және тұтынудың алдын алу мүмкіндігі.
2019 
жылы 
әрбір 
қазақстандық 
орта есеппен 755,8 кг негізгі азық-түлік 
тұтынған. Мұндай деректер Статистика 
комитеті жариялаған «2019 жылы үй 
шаруашылықтарында тамақ өнімдерін тұтыну» 
бюллетенінде келтірілген (2-сурет). 
Ескерту: ҚР Ұлттық экономика министрлігінің деректері бойынша жасалды
Сурет 2 - 
2015-2019 жылдар аралылығындағы Қазақстанда азық-түлік тұтыну көрсеткіші 
Сонымен қатар 2015-2019 жылдар 
аралығындағы азық-түлік тұтыну аймақтар 
бойынша көш бастап тұрған Ақмола облысы 
1084,3кг, Қарағанды 1070,4кг, Алматы қаласы 
1066,5кг. Азық-түлікті аз мөлшерде тұтынатын 
аймақтар Қызылорда 843,9 кг, Маңғыстау
834,2 кг, Шымкент қаласы 803,4 кг. 2018 
жыл-мен салыстырғанда тұтыну жылына бір
адамға 18 кг-ға (-2,3%) азайды. Алайда, егер 
2015-2018 жылдарға қарасақ, онда көлем 
шамамен 6%- ға өсті. Тіпті жалпы мәліметтер-
ден бірнеше қызықты бақылауларды ажыра-
туға болады:
- Өңірлер бойынша тұтыну көлемі 
үштен бірінен көп ерекшеленеді. 2019 жылы 
ең көп тамақты Ақмола облысының орташа 
статистикалық тұрғыны (1084,3 кг), ең азы 
– Шымкент қаласының тұрғыны (803,4 кг) 
тұтынған Айырмашылық – 35%. 
- Жалпы, Қазақстанның оңтүстігі мен 
батысында тұтыну Орталық пен Шығысқа 
қарағанда төмен болды. Алматылықтар Елорда 
тұрғындарына қарағанда шамамен 16% көп 
тұтынған (921,5 кг 1066,5 кг). 
- Жалғыз тұратын адамдар ең көп 
тұтынады – жылына 1,4 тоннадан астам немесе 
күніне 3,9 кг! Кем дегенде, ресми сандар бұл 
туралы айтады. Егер үй шаруашылығында 
екінші адам пайда болса, онда тұтыну шамамен 
40% азаяды. Адам отбасында неғұрлым көп 
болса, соғұрлым аз жейді. Бұл барлық негізгі 
тағамдарға қатысты, бірақ ең бастысы – балық, 
теңіз өнімдері мен жұмыртқа. 
- Бір жыл ішінде ел тұрғыны 78,9 кг ет 
және 48,5 кг картоп турынады. Ел тұрғындары 
ет өнімдерін жемістерден де көп тұтынады.
- Еттің әр килограмына 3,2 кг сүт және 
сүт өнімдері келеді. Жалғыз қазақстандықтар 
жылына осындай өнімдердің жартысынан
көбін пайдаланады. 
- Жаңа піскен балықты тұтыну қияр 
мен қызанаққа қарағанда жоғары болды, ал 

жүктеу/скачать 0,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: