Нұр-сұлтан қаласы әкімдігінің
І. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕНІҢ ҒЫЛЫМИ –
жүктеу/скачать 0,98 Mb. Pdf көрінісі
|
Педагогикалық-тәжірибе-нәтижелері-бойынша-оқу-әдістемелік-басылымдарды-әзірлеу
| І. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕНІҢ ҒЫЛЫМИ –
ЗЕРТТЕУ БАҒЫТЫ Жаңартылған білім беру мазмұнының идеяларын жүзеге асыру үшін педагогтерге оның кәсіби өсуін қамтамасыз ететін біліктілікті арттырудың тақырыптық курстарынан өту, үздіксіз әдістемелік өз бетінше білім алу, зерттеу тәсілі, шығармашылық ізденіс қажет. «Педагог кәсіби қызметін жүзеге асыру кезінде: ғылыми, зерттеу, шығармашылық, эксперименталды қызметті жүзеге асыруға, педагогикалық практикаға жаңа әдістемелер мен технологияларды енгізуге құқылы; оқыту мен тәрбиелеудің авторлық бағдарламалары мен әдістерін әзірлеу және қолдану, тиісті білім беру деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарын сақтай отырып, оқыту мен тәрбиелеудің жаңа, неғұрлым жетілдірілген әдістерін дамыту және тарату...» деп көрсетілген «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында [2]. Мұғалімнің практикалық жұмысы ғылыми талдау негізінде, ол қолданатын әдістерді шығармашылық тұрғыдан түсіну, білім берудегі жаңалықтар туралы ақпаратпен жұмыс істей білу оның қызметінің ғылыми – әдістемелік деңгейін арттырады. Зерттеу ізденісінде жұмыс істейтін, сабақты білім берудің жаңа мазмұнының талаптары тұрғысынан сауатты үлгілейтін педагог оқушылардың білім сапасының генераторы болып қала береді. Мұғалімнің жеке және шығармашылық мүмкіндіктерін оңтайлы қолдана отырып, оның қызметінің ғылыми – әдістемелік аспектісінің өзіне тән белгілері: ғылым мен практиканың жетістіктеріне қызығушылық; ғылыми зерттеу әдістерін меңгеру; тұтас педагогикалық үдерістің көрінісі; педагогикалық жаңалықтарды меңгеру және енгізудегі белсенділік; педагогикалық үдерістің жағдайын диагностикалай білу; оқу-тәрбие үрдісінің жағдайын үлгілей білу. Ғылыми–әдістемелік жұмысты ұйымдастыру, педагогикалық ұжымдағы білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде кәсіби өсудің дамуын басқару, ең алдымен, өзін – өзі тәрбиелеу жоспарлары мен нәтижелерін әзірлеуді қамтиды. Өзін–өзі тәрбиелеу мәселесін/тақырыбын таңдау үшін мұғалім өзінің кәсіби деңгейіне талдау жасауы керек, сыныпты, балалар тобын, жұмыс жағдайларын диагностикалауы қажет. Кәсіби өзін–өзі тану деңгейлерін өлшеу шкаласы бар: Жоғары – шебер – шығармашылық: өзін – өзі тануға дайындық, инновацияларды дамыту, педагогикалық инновацияларды тұжырымдамалық бағалау мүмкіндігі, ғылыми зерттеу әдістерін меңгеру, шығармашылық топта жұмыс істей білу, пәнді жақсы білу, интроспекция, өз стилін, көшбасшылықты, тәуелсіздікті, белсенділікті құруға деген ұмтылыс. Орташа – үлгілеуші : ғылыми жетістіктерге қызығушылық, өзін-өзі дамыту қажеттілігі, кәсіби қолжазбаға деген ұмтылыс, пәнді білу, педагогикалық инновация туралы түсінік, ғылыми зерттеу әдістерін меңгеру, тәуелсіздік, белсенділік, сенімділік. Жаңашылдықты қолдана отырып, оқу 7 процесін үлгілеуді білетін осы деңгейдегі мұғалімдерге тұжырымдамалық тұрғыдан негіздеу қиынға соғады және сирек көшбасшылыққа ұмтылады. Төмен – бейімделушілік: өзін – өзі жүзеге асыру қажеттілігі кәсіби және тұлғалық маңызға ие бола алмайды: Ол кейде және педагогикалық қызметтің жекелеген салаларында ғана көрінеді. Рефлексия ең төменгі дәрежеде. Мұғалімдер өз пәндерінің мазмұнын біледі, бірақ кейбір инновацияларды қолдана отырып, тұтас педагогикалық процеспен байланысты көріп, іске асыра алмайды, педагогикалық инновация туралы түсінігі бұлыңғыр, өзін – өзі дамыту туралы ойламайды, жұмыста немқұрайлық танытып, ғылыми – зерттеу әдістерін жетік білмейді. Өте төмен – алгоритмдік : мұғалімдер мектептегі жұмыс туралы ескі идеялардың тұтқыны болып табылады, барлығы дайын әдістемелік әзірлемелерді іздейді, инновациялар туралы түсінігі жоқ, пәннің мазмұнын тек стандарт аясында біледі, ғылыми зерттеу әдістерін білмейді. Әдістемелік проблеманы/тақырыпты таңдау, оның өзектілігін негіздеу, мақсаттар мен міндеттерді тұжырымдау, күтілетін нәтиже критерийлерін әзірлеу, кезең – кезеңмен жұмыс жоспарының жобасын әзірлеу (жылдар бойынша) пәндік әдістемелік бірлестіктің отырысында проблеманы/тақырыпты бекітумен аяқталады (1-қосымша). Осылайша, байқаусызда мұғалімнің зерттеу жұмысы басталады. Сонымен қатар, мұғалімдер оқушылармен пәндік олимпиадаларға, ғылыми жобаларға дайындық бойынша жұмыс істейді, оның ерекшелігі мұғалімге пәнді терең білуді, сондай-ақ дарынды балалармен жұмыс жасау кезінде ғылыми көшбасшылықтың психологиялық – педагогикалық аспектілерін міндеттейді. Әдістемелік мәселе/тақырып бойынша ғылыми дереккөздерді зерттей отырып, мұғалім теориялық ережелерді, олардың авторларын жеке дәптерде немесе компьютерде жазуға арналған қапта болуы керек. Теориялық талдау мен дереккөздерді ғылыми іздеуден кейін жасалған қорытындылар негізінде мұғалім сабақтарды, факультативті сабақтарды, бағдарламаларды, тапсырмаларды, сандық білім беру ресурстарын, зерттелген ережелерді, әдістерді, технологияларды және т.б. қолдана отырып, жаңа, жеке, шығармашылық «ерекшелікпен» дамыта алады. Зерттеудің осы қадамдарына бөлінген уақыт (мүмкін бір жыл, бір жарым жыл) педагогтің тәжірибесіне байланысты әр түрлі болады. Эксперименттік сабақтарды, факультативтік сабақтарды және т.б. оқытылған әдістерді, технологияларды пайдалана отырып, мұғалім мектеп кестелері шеңберінде, сондай-ақ ашық мектепішілік іс – шараларда өз бетінше өткізе алады. Мектептегі іс – шаралардан кейін пәндік әдістемелік бірлестікте нәтижелерді қарау, талқылау және түзету мұғалім үшін пайдалы рәсім болып табылады, онда мұғалім әріптестерінің ескертулері мен ұсыныстарын әдістемелік көмек ретінде қабылдауы керек. Жұмысты объективті, дұрыс бағалау, өзара көмек – әдістемелік бірлестіктің негізгі қағидаттары. Сондай – ақ , зерттелетін әдістерді, технологияларды қолданып, проблема/тақырып бойынша сұранысқа ие эксперименталды сабақтар, элективті сабақтар және жоспардан тыс қалалық оқу – тәрбие іс – шараларында таныстырылым жасау 8 үшін ұсынылады, содан кейін нәтижелерді міндетті түрде қарау, талқылау және пәндік әдістемелік бірлестікке түзету енгізу ұсынылады. Эксперименттік – талдау кезеңінің соңғы қадамы апробацияланған, ең тиімді әдістерді, технологияларды жинау, өңдеу, рәсімдеу болып табылады. Сонымен, педагогикалық тәжірибе «нақты жағдайларды, балалардың ерекшеліктерін, балалар тобын және мұғалімнің жеке басын ескере отырып, педагогиканың заңдары мен принциптерін практикада мұғалімнің белсенді игеруі және жүзеге асыруы» (Г.М. Қоджаспирова өңдеген педагогикалық сөздік) [3], мәселені/ тақырыпты таңдаудан бастап, зерттеу нәтижелері бойынша теориялық ережелер мен практикалық ұсыныстар бойынша аналитикалық тұжырымдарды қалыптастыру үшін пісіп жетіледі. Зерттеудің әдістемелік кезеңінде мұғалім жұмыс тәжірибесінің негізінде оқу – әдістемелік басылым түрін таңдап, мазмұны мен техникалық талаптарына сәйкес әзірлеп, ресімдеуі қажет. Пәндік әдістемелік бірлестікте оқу – әдістемелік басылым қаралып, талқыланғаннан кейін оқу – әдістемелік басылым Нұр–Сұлтан қаласы әкімдігінің «Білім беруді жаңғырту орталығы» МКҚК Сараптама кеңесіне (2 Қосымшаға сәйкес) ұсынылуға тиіс. |