НұСҚаулар «экология және өмір тіршілігінің Қауіпсіздігі»
жүктеу/скачать 188,84 Kb.
|
Мади лох осы дурыс
- Бұл бет үшін навигация:
- Жарық сәулеленуі
| СТ-ның адамдарға әсері. СТ қорғалмаған адамға әсер еткенде тікелей (тікелей) және жанама әсерлер байқалады. Тікелей әсер СТ майданында артық қысым жасайды. Қысымның лезде жоғарылауы нәтижесінде адам ағзасы қатты соққыға ұшырайды. Сондай-ақ, адамға жарақат әкелуі мүмкін жылдамдық қысымы (Рск) тікелей әсер етеді. Қираған ғимараттар мен әртүрлі заттардың ұшатын қоқыстары, әйнек сынықтары және т. б. жанама әсер етеді.
СТ-ның қорғалмаған адамға әсер етуі нәтижесінде жарақат алуы мүмкін. Ауырлығы бойынша олар жеңіл, орташа, ауыр және өте ауыр болып бөлінеді. ΔРф = 20 кезінде пайда болатын жеңіл жарақаттар...40 кПа, көгеру, дислокация, уақытша есту қабілетінің жоғалуы, жалпы контузиямен сипатталады. Орташа - ΔРф =40...60 кПа-қысқа уақыт ішінде сананың жоғалуымен, есту қабілетінің уақытша жоғалуымен, мұрын мен құлақтан қан кетумен, ақырлы дислокациямен, бүкіл адам ағзасының қатты контузиясымен сипатталады. Ауыр - ΔРф =60...100 кПа-бүкіл дененің ауыр контузиясымен, аяқ-қолдардың қатты сынуымен және мұрын мен құлақтан қатты қан кетумен сипатталады. Өте ауыр - ΔРф 100 кПа-дан жоғары-ішкі органдардың қатты зақымдалуымен сипатталады, бұл өлімге әкелуі мүмкін. 2. Жарық сәулеленуі - спектрдің ультракүлгін, көрінетін және инфрақызыл аймақтарындағы электромагниттік сәулелену. Негізгі параметр-жарық импульсі. 3. Енетін радиация. Ядролық жарылыс атом ядроларының радиоактивті ыдырауынан пайда болатын күшті иондаушы сәулеленумен (ИС) бірге жүреді. Ядролық жарылыс кезінде пайда болатын ИС ену радиациясы деп аталады. Енетін сәулелену - бұл ашық және нейтронды сәулелену. -және нейтрондық сәулелену, сондай-ақ және -сәулелену табиғаты бойынша ерекшеленеді, бірақ оларды біріктіретін нәрсе-олар таралатын ортаның атомдарын иондай алады. Радиоактивті сәулеленудің құрамына мыналар кіреді: - техникалық сәулелену - бұл бастапқы жылдамдықпен таралатын бөлшектердің ағыны V=20000 км/с. белсенді бөлшек гелий атомының ядросы деп аталады, ол екі нейтрон мен екі протоннан тұрады. Әрбір бөлшек өзімен бірге белгілі бір энергияны алып жүреді; - үлкен сәулелену-бұл бөлшектердің ағыны. байланысқан бөлшек сәулеленген электрон немесе позитрон деп аталады. Олардың заряды аз, ал жылдамдығы бөлшектерге қарағанда үлкен. Сәулелену және аз енетін, бірақ иондану қабілеті жоғары болғандықтан, олар денеге енгенде немесе теріге тікелей түспегенде қауіпті болады; - жоғары сәулелену-бұл зарядталмаған және тыныштық массасы жоқ (фотон деп те аталады), жарық жылдамдығымен 300000 км/с=3108м/с таралатын элементар бөлік-цу болып табылатын жоғары кванттар ағыны; – Нейтрондық сәулелену-жылдамдығы 20000 км/с жетуі мүмкін нейтрондар ағыны. -релелік сәулелену мен нейтрондардың заряды жоқ. Адам ағзасына иондаушы сәулеленудің әсері келесі ерекшеліктермен сипатталады: - сіңірілген энергияның жоғары тиімділігі. Сәулеленудің аз сіңірілген дозалары да денеде терең биологиялық өзгерістер тудыруы мүмкін; - әсер етудің жасырын (инкубациялық) кезеңінің болуы иондаушы сәулелену. Бұл кезең көбінесе ойдан шығарылған әл ауқат кезеңі деп аталады; - шағын дозалардың әсері жинақталуы немесе жинақталуы мүмкін. Бұл әсер кумуляция деп аталады; - сәулелену тек осы тірі ағзаға ғана емес, оның ұрпақтарына да әсер етеді. Бұл генетикалық әсер деп аталады; - тірі ағзаның әртүрлі мүшелерінің сәулеленуге өзіндік сезімталдығы бар. 0,002...0,005 г дозаның күнделікті әсерімен қандағы өзгерістер қазірдің өзінде пайда болады; - жалпы әрбір организм сәулеленуге бірдей жауап бермейді. Әсер ету нәтижесінде иондаушы сәулелену биохимиялық процестердің қалыпты ағымы және организмдегі зат алмасу бұзылады. Биологиялық әсері иондаушы сәулелену жалпы дозаға, әсер ету уақытына, Сәулеленген беттің мөлшеріне және дененің жеке ерекшеліктеріне байланысты. Адам денесінің жекелеген бөліктері үшін өлімге әкелетін сіңірілген дозалар келесідей: басы – 20 Гр, іштің төменгі бөлігі – 30 Гр, іштің жоғарғы бөлігі - 50 Гр, кеуде қуысы – 100 Гр, аяқ-қолдар-200 Гр. Адамның бір реттік (4 тәуліктен аспайтын мерзімге) сәулеленуі кезінде алынған жиынтық дозаның мөлшеріне байланысты сәулелік аурудың 4 дәрежесі ажыратылады: I дәреже (жеңіл) – 100...200 р. жасырын кезең 2...3 апта. Сәулеленуден кейін 2...3 сағаттан кейін бастапқы реакция. 30...50% жағдайда емделмеген жағдайда толық қалпына келтіру; II дәреже (орташа) - 200...400 р. жасырын кезең шамамен бір апта. Бастапқы реакция сәулеленуден кейін 1...2 сағаттан кейін. 70...80% жағдайда емдеу жағдайында барлық Сәулеленген адамдарда қалпына келтіру болады; III дәреже (ауыр) – 400...600 р.жасырын кезең бірнеше сағатқа дейін. Бірінші реакция 20...40 минуттан кейін. сәулеленуден кейін. Мамандандырылған емдеу кезінде сәулеленгендердің 50...80% қалпына келтіруге болады; IV дәреже (өте ауыр) – 600 р-ден астам, бастапқы реакция 20...30 минуттан кейін. сәулеленуден кейін. Емдеу болмаса, әдетте өлімге әкеледі. Сәулеленуден кейінгі алғашқы реакция: жүрек айну, құсу, терінің қызаруы, безгегі, ішектің бұзылуы. Адамдардың радиациялық қауіптілігінің болжамды нормалары: апаттық 100 мЗв; апатты 250 мЗв; сыни 1 Зв; жартылай өлім 4 Зв; өлім 7 Зв. Енетін сәулеленудің зақымдайтын әсерін сипаттайтын негізгі параметр-сәулелену дозасы. Сәулелену дозасы d - Сәулеленген ортаның масса бірлігімен жұтылған AI энергиясының мөлшері. Ауадағы сәулелену дозасын (экспозициялық) және сіңірілгенін ажыратыңыз. Экспозициялық доза Дэкс. адам денесінің жалпы және біркелкі сәулеленуімен иондаушы сәулеленудің ықтимал қаупін сипаттайды. Дэкс-тің жүйеден тыс өлшем бірлігі. бұл рентген сәулесі. Si Dex жүйесінде. Кл / кг - мен өлшенеді, яғни.: 1Р=2,5810-4 Кл/кг. Dpog сіңірілген дозасы .-көлем элементіндегі AI затына берілген dE орташа энергиясының сол көлемдегі заттың DM массасына қатынасы: =Дж/кг=Гр Dpog жүйеден тыс өлшем бірлігі. болып табылады қуанышты. SI жүйесінде Dpog өлшем бірлігі бар. болып табылады gray dice GR grace, яғни.: 1 рад=10-2 Гр. Еркін құрамдағы сәулелену әсерінің биологиялық әсерін бағалау үшін Дэкв. биологиялық доза (баламалы) ұғымы енгізіледі.. Эквивалентті дозаның жүйеден тыс бірлігі-бэр. Жүйедегі өлшем бірлігі СИ – зиверт (Зв) яғни: 1 Зв=100 бэр. D сәулелену дозасы жеңілдетілген формула бойынша есептеледі: , мұндағы tp -жұмыс ұзақтығы, сағ; жүктеу/скачать 188,84 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|