НұСҚаулар «экология және өмір тіршілігінің Қауіпсіздігі»

жүктеу/скачать 188,84 Kb.

бет	8/11
Дата	11.10.2023
өлшемі	188,84 Kb.
	#184679
түрі	Нұсқаулар

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Байланысты:
Мади лох осы дурыс

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС № 6

Бақылау сұрақтары
1) УВ: кедергіге және тірі ағзаға әсер ету.
2) АИ. Жасанды интеллекттің адам ағзасына әсері.
3) ядролық жарылыстың зақымдайтын факторлары.
4) адамдардың радиациялық қауіптілік нормалары.
5) енетін сәулеленудің зақымдайтын әсерін сипаттайтын Параметр.

СӨС тапсырмасы

1 практикалық жұмыс тақырыбы бойынша глоссарий жасаңыз (кемінде 20 глосс);

«Радиациялық қауіпсіздік» тақырыбында синквейн жасаңыз.

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС № 6

Тақырыбы: Химиялық қауіпті объектілердегі апаттар қаупін бағалау

Мақсаты: күшті әсер ететін улы заттармен (СДВА) және улы заттармен (заттармен) жұқтыру ауқымы мен сипатын анықтау әдістемесін зерделеу, олардың объектілер мен халықтың қызметіне әсерін талдау

Күрделі техникалық жүйелер мен қауіпті компоненттерді пайдалана отырып, өндірістік қызметтің ауқымы адамдардың денсаулығы мен өміріне, қоршаған ортаға, өндірістің қалыпты жұмыс істеуіне нақты қауіп төндіреді, дүлей апаттар, авариялар мен апаттар нәтижесінде төтенше жағдайлардың (ТЖ) туындауына ықпал етеді.

ТЖ жағдайында объектілердің қауіпсіз жұмыс істеуі және халық арасында профилактикалық жұмыстар бойынша қабылданып жатқан шараларға қарамастан, қауіпті шығарындылармен, өрттермен және жарылыстармен авариялардың туындау қаупі қалады, бұл Чернобыль атом электр станциясындағы, химиялық зауыттардағы авариялар, көлік авариялары, газ құбырындағы жарылыстар және т. б. растайды.
ОВ-белгілі бір физикалық және химиялық қасиеттері бар улы химиялық қосылыстар, бұл оларды адамдарға, жануарларға әсер ету және ұзақ уақыт бойы аймақты жұқтыру үшін жауынгерлік қолдануға мүмкіндік береді.
Сдав-уыттылығы бар және адамдарға, жануарлар мен өсімдіктерге жаппай зақым келтіруге қабілетті заттар (хлор, аммиак, күкіртті сутегі, цианид во-дород және т.б.; барлығы 100-ден астам атау).
СДЯВ бар химиялық қауіпті объектілердегі (ХҚКО) авариялар және ОВ қолдану аумақты, ауа және су кеңістігін, елді мекендерді жұқтыруға, адамдардың, жануарлар мен өсімдіктердің зақымдануына әкеп соғады.
Шекті рұқсат етілген концентрация (ШРК) – адам және оның кейінгі ұрпақтарының денсаулығында ауру немесе ауытқулар тудырмайтын концентрация.
Шекті концентрация-зардап шеккен адамдарда аурудың бастапқы симп-томдарын тудыратын концентрация.

5.1-кесте-ядролық жарылыстан кейін екінші өлшемге дейінгі өткен уақыт (сағ. мин)

Екі өлшем арасындағы уақыт Δt	Екінші өлшемдегі радиация деңгейінің бірінші өлшемдегі радиация деңгейіне қатынасы Р₂/Р₁
	0,20	0,25	0,30	0,35		0,40		0,45		0,50		0,55		0,60		0,65		0,70		0,75		0,80		0,85		0,90	0,95
Минуты
15	-	-	-	-	-		0.30			0.35		0.40		0.45		0.50		1.00		1.10		1.30		2.00		3.00	6.00
30	-	-	-	0.50	0.55		1.00			1.10		1.20		1.30		1.40		2.00		2.30		3.00		4.00		6.00	12.00
45	1.00	1.05	1.10	1.20	1.25		1.30			1.45		1.50		2.10		2.30		1.00		3.45		4.30		6.00		9.00	18.00
Часы
1	1.20	1.30	1.40	1.45	1.50		2.00		2.20		2.30		3.00		3.30		4.00		5.00		6.00		8.00		12.00			24.00
1,5	2.00	2.10	2.30	2.35	2.50		3.00		3.30		3.50		4.30		5.00		6.00		7.00		9.00		12.00		18.00			36.00
2	2.40	3.00	3.10	3.30	3.40		4.00		4.30		5.00		6.00		7.00		8.00		9.00		12.00		16.00		24.00			48.00
2,5	3.20	3.40	4.00	4.20	4.45		5.00		5.30		6.00		7.00		8.00		10.00		12.00		15.00		20.00		30.00			60.00
3	4.00	4.20	4.40	5.00	5.30		6.00		7.00		8.00		9.00		10.00		12.00		14.30		18.00		24.00		36.00			72.00
3,5	4.40	5.10	5.30	6.00	6.30		7.00		8.00		9.00		10.00		12.00		14.00		17.00		21.00		28.00		42.00			84.00
4	5.30	6.00	6.30	7.00	7.30		8.00		9.00		10.00		12.00		14.00		16.00		19.00		24.00		32.00		48.00			96.00
4,5	6.00	6.30	7.00	8.00	8.30		9.00		10.00		11.00		13.00		15.00		18.00		22.00		27.00		36.00		54.00			108.00
5	7.00	7.30	8.00	8.30	9.00		11.00		12.00		13.00		15.00		17.00		20.00		24.00		30.00		42.00		60.00			120.00
5,5	8.00	9.00	9.30	10.00	11.00		13.00		14.00		15.00		17.00		20.00		24.00		29.00		36.00		48.00		72.00			144.00
6	16.00	17.00	18.00	20.00	22.00		24.00		28.00		30.00		34.00		42.00		48.00		58.00		72.00		96.00		144.00			288.00

Зардап шеккендер мен материалдық шығындардың өсуімен қатар жүретін апаттар мен апаттар санының жалпы өсу үрдісі сақталуда. Бұл ықтимал қауіпті шикізаттың үлкен көлемін пайдаланудың артуына, технологиялық процестердің күрделенуіне және басқа факторларға байланысты. Табиғи апаттар нәтижесінде туындайтын төтенше жағдайлар да қауіпті емес, оларда адам шығыны мен материалдық шығын да болуы мүмкін. Апаттар, апаттар және табиғи апаттар салдарынан жарылыстар, өрттер, УВ, АИ әсерінің салдары, сдав инфекциясы және басқа да зиянды заттар болуы мүмкін; бактериологиялық инфекция.

Зиянды заттар (ВВ) деп белгілі бір мөлшерде адамдарға, жануарлар мен өсімдіктерге әсер ететін, негізгі өндірістік қорлар мен айналым қаражаттарына немесе қоршаған ортаға зиян келтіретін құбылысты немесе процестерді бастауға қабілетті заттар түсініледі.
ВВ ретінде ОВ, СДЯВ, сондай-ақ ТЖ-да отын-ауа қоспасының жарылғыш бұлттарын түзе алатындар қарастырылады.
ОВ-белгілі бір физикалық және химиялық қасиеттері бар улы химиялық қосылыстар, бұл оларды адамдарға, жануарларға әсер ету және ұзақ уақыт бойы аймақты жұқтыру үшін жауынгерлік қолдануға мүмкіндік береді.
SDVAV-уыттылығы бар және адамдардың, жануарлар мен өсімдіктердің (хлор, аммиак, күкіртті сутегі, цианид сутегі және т.б.) жаппай зақымдануын тудыруы мүмкін заттар; барлығы 100-ден астам атау).
СДВЖ бар химиялық қауіпті объектілердегі (ХББ) авариялар және ОВ қолдану аумақты, әуе және су кеңістігін, елді мекендерді жұқтыруға, адамдардың, жануарлар мен өсімдіктердің зақымдануына әкеледі.
Шекті рұқсат етілген концентрация (ШРК) – адамның және оның кейінгі ұрпақтарының денсаулығында ауру немесе ауытқулар туғызбайтын концентрация.
Шекті концентрация-бұл зардап шеккен адамдарда аурудың алғашқы белгілерін тудыратын концентрация.
Химиялық жағдайды бағалау
Химиялық жағдай химиялық ластану аймақтары мен химиялық зақымдану ошақтарын қалыптастыру үшін химиялық қаруды қолдану нәтижесінде жасалады.
Химиялық қару-бұл оқ-дәрілер мен соғыс құралдары, олардың әсер етуі ОВ-ның уытты қасиеттерін қолдануға негізделген. Химиялық қарудың негізі-ОВ.
Химиялық ластану аймағы-бұл жаудың химиялық қаруының әсерінен қорғалмаған адамдарға, жануарлар мен өсімдіктерге әсер етуі мүмкін аймақ.
Химиялық инфекция аймағында бір немесе бірнеше зақымдану ошақтары пайда болуы мүмкін.
Химиялық зақымдану ошағы-бұл химиялық қарудың әсерінен адамдар, жануарлар мен өсімдіктер жаппай зақымданған аймақ.
Объектілерде химиялық жағдайды радиациялық және химиялық бақылау бекеттері, радиациялық және химиялық барлау буындары мен топтары анықтайды. Барлау нәтижелері бойынша химиялық жағдай бағаланады.
Химиялық жағдайды бағалау деп ОВ және СДВА инфекциясының ауқымы мен ха-сипатын анықтау, олардың объектілердің, АҚ күштерінің және халықтың қызметіне әсерін талдау түсініледі.
Химиялық жағдайды бағалаудың негізгі бастапқы деректері: ОВ қолдану құралдары (құю авиациялық аспаптары, химиялық бомбалар, снарядтар немесе зымырандар), жаудың химиялық қаруды қолдану аймағы мен уақыты (қала, орман алқабы немесе ашық жер), адамдардың қорғалу дәрежесі, метеожағдайлар (желдің жылдамдығы мен бағыты, ауа мен топырақтың температурасы, вертикаль дәрежесі ауаның тұрақтылығы-инверсия, изотермия, конвекция), ОВ түрі (барлау арқылы анықталады).
Метеодеректер радиациялық және химиялық бақылау бекеттерінен кемінде 4 сағаттан кейін келеді. Ауаның тік тұрақтылық дәрежесін ауа райы болжамы бойынша график арқылы анықтауға болады.
Инверсия-биіктік жоғарылаған сайын ауа температурасының жоғарылауы.
Изотермия-ауаның тұрақты тепе-теңдігімен сипатталады.
Конвекция-ауаның бір биіктіктен екіншісіне тік қозғалысы. Ауа жылы, ал суық және тығыз ауа төмен қарай жылжиды.
Химиялық ластану аймағының ауданы Ѕз, [м2] формула бойынша есептеледі:
S_з=Г(L+),
мұндағы Г-инфекция аймағының тереңдігі, км (2-қосымша бойынша);
L-инфекция аймағының ұзындығы, км (3-қосымша бойынша);
коэффициент-атмосфераның тік тұрақтылық дәрежесіне байланысты коэффициент. Ауаның тік тұрақтылық дәрежесі графиктен анықталады (4-қосымша).
Инверсия кезінде rah = 0,05×G; изотермияда rah=0,08×G; конвекция кезінде rah=0,1×G.
Бу немесе аэрозоль таралатын ауа көлемі ластанған ауа бұлты деп аталады. Ластанған ауаның бұлты (ЗВ) желдің әсерінен ОВ түріне, рельефке, орман алқаптарының болуына, желдің жылдамдығына және ауаның тік тұрақтылық дәрежесіне байланысты белгілі бір тереңдікке ауысады.
ЗВ бұлтының таралу тереңдігі-химиялық қаруды қолдану аймағының шекарасынан шекараға дейінгі қашықтық, мұнда жеке қорғаныс құралдарынсыз (ЖҚҚ) адамдарға зақым келуі мүмкін.
Бұлттың таралу тереңдігі және бұлттың белгілі бір шекараға жақындау уақыты кестелер бойынша анықталады.
ОВ уыттылығы-бұл олардың адамға әсер ету қабілеті.
Токсодоза Т-өнімге тең қабылданатын ОВ уыттылығының сандық сипаттамасы:
Т=Ct, гмин/м³,
мұндағы С-ауадағы ОВ орташа концентрациясы, г / м3;
t-адамның ластанған ауада болу уақыты, мин.
Уытты әсердің сипаты бойынша ОВ 6 негізгі топқа бөлінеді:
1) жүйке-паралитикалық (зарин-GB, Соман-GD, VI-X-VX);
2) тері-абсцесс (қыша - HD);
3) жалпы улы (гидроциан қышқылы-AC, хлорциан-CK);
4) тұншықтырғыш (фосген-CG);
5) тітіркендіргіш (хлорацетофенон-CN, адамсит-DM, si-es-CS);
6) психохимиялық әсер (BI-ZET - BZ).

Тапсырма

Барлау қызметі жаудың екі F-4 ұшағымен зауытқа суару арқылы химиялық шабуыл жасағанын анықтады. VI-X анықталды. Метеожағдайлар: бұлтты, желдің жылдамдығы 3 м / с. жер бедері ашық. Химиялық инфекция аймағының ауданын анықтаңыз.
Міндет-адамдардың теріні қорғау құралдарында болу уақытын анықтау.
Зақымдану ошақтарындағы жұмыстарды орындау кезінде адамдардың терінің СБ-да болу ұзақтығы қоршаған ауаның температурасына байланысты және 6.1-кесте бойынша анықталады.

6.1-кесте-адамдардың теріні қорғау құралдарында болуына рұқсат етілген уақыт

Температура воздуха, ⁰С	Время пребывания в средствах защиты кожи, ч
+30⁰С и выше	0,3
25-29⁰С	0,5
20-24⁰С	0,8
15-19⁰С	2
+15⁰С и ниже	3

Жердегі тұрақтылықты анықтау міндеті.
ОВ тұрақтылығы сағат, тәулік бойынша анықталады, одан кейін адамдар ЖҚҚ-сыз ластанған жерде қауіпсіз бола алады. О-ның беріктігі 6.2-кесте бойынша анықталады

6.2-кесте-жердегі тұрақтылық, күн (сағ)

Тип ОВ	Скорость ветра, м/с	Температура почвы, ⁰С
Тип ОВ	Скорость ветра, м/с	0	10	20	30	40
Зарин	До 2	(28)	(13)	(6)	(3)	(1,5)
Зарин	2-8	(19)	(8)	(4)	(2)	(1,0)
Ви-икс	0-8	17-20	9-10	4-5	1,5	1,0
Иприт	До 2	-	3-4	2,5	1,0-1,5	0,5-1,0
Иприт	2-8	-	1,5-2,5	1,0-1,5	1,0	(6-10)

Ескертпелер:
1. Өсімдік жамылғысы жоқ объектінің аумағында 6-қосымшадан табылған тұрақтылық мәні 0,8 - ге көбейтілуі керек.
2. Ормандағы тұрақтылық қосымшада көрсетілгеннен 10 есе көп.
3. Сарин үшін қысқы жағдайдағы тұрақтылық 1-ден 5 күнге дейін, ви-х – бір айдан астам.

АҚ құрылымдарының жұмысшыларының, қызметшілерінің, халқы мен жеке құрамының ықтимал шығындарын айқындау міндеті.

СДВА әсерінен болатын шығындардың саны олардың ЖҚҚ қамтамасыз ету дәрежесіне (%), орналасқан жеріне (ашық жерде немесе баспаналарда) байланысты және 6.3-кесте бойынша анықталады.

6.3-кесте-зақымдану ошағында СДВА-дан жұмысшылардың, қызметшілердің және халықтың ықтимал шығындары, %

Адамдардың болу шарттары	газқағарлары жоқ	Адамдардың газқағармен қамтамасыз етілуі, %
Адамдардың болу шарттары	газқағарлары жоқ	20	30	40	50	60	70	80	90	100
Ашық жерде	90-100	75	65	58	50	40	35	25	18	10
Қарапайым баспаналарда, ғимараттарда	50	40	35	30	27	22	18	14	9	4

Бақылау сұрақтары
1)ВВ, ОВ, СДЯВ, ШРК анықтау.
2) Химиялық қару, химиялық залалдану аймағы, химиялық зақымдану ошағы
3) Химиялық жағдайды бағалау дегеніміз не? Химиялық жағдай қалай есептеледі?
4) ауаның тік тұрақтылық дәрежесі. Олардың анықтамалары, коэффициенттері.
5) ОВ негізгі топтары.
СӨЖ тапсырмасы
1) практикалық жұмыс тақырыбы бойынша тезаурус жасау (кемінде 25 дескриптор)

жүктеу/скачать 188,84 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11