ОҚытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

1. Карлинский А.Е. Избранные труды по теории языка и лингводидактике. Алматы, 2007. - 308 с.

2. Nudari C. Autonomie und Fremdspracrhenlernen //Fremdspracrhe Deutsch. Sondernummer, 1996.

3. Карлинский А.Е. Основы теории взаимодействия языков. Алма-Ата, 1990.

Технология мен әдістеменің мақсаты бір – “қалай оқыту мәселелерін қарастырады”.‘‘Сабақ беру жай ғана шеберлік емес,ол-жаңадан жаңаны табатын өнер деп Ж.Аймауытов айтқандай бүгінгі оқыту жүйесінде әртүрлі жаңа технологияларды пайдалану тәжірибеге еніп, нәтижелер беруде. Бұлар оқушының жеке қасиетін аша отырып, азамат етіп тәрбиелеумен қатар оқушының танымдық күшін қалыптастыру және білімін кеңейтуге, тереңдетуге жағдай жасайды.

Ұстаз үшін ең басты мәселе – оқыту әдісін дұрыс таңдау. Жаңа педагогикалық технологиялар оқушының жеке тұлғалық күшін арттырып, шығармашылық ойының дамуында басты рөл атқарады.

Жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің зияткерлік, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.

«Өз еңбегін талдай білген адам ғана тәжірибелі ұстаз бола алады»,- деген В.Сухомлинскийдің сөзін оқытушының талмай ізденген еңбегінің нәтижесінде ғана көрінетіні белгілі. Қазіргі кезде ғылым мен техниканың даму деңгейі әрбір оқушыға сапалы және терең білім беруіне жағдай жасап отыр. Ұстаз баяндайды, әңгімелейді, түсіндіреді, ал оқушы тыңдайды, қабылдайды, ойлайды, т.б. таным әрекеттерін жасайды.

Мұндай технологияларды қолдану - біріншіден, оқытушы ұтады, яғни ол сабақты тиімді ұйымдастыруға көмектеседі, оқушының пәнге деген қызығушылығы артады, екіншіден, оқушы ұтады, себебі оның тақырып бойынша танымы кеңейеді.Осылайша білім берудің қалыптасқан әдістемесіне оқытудың жаңа технологиясы тұрғысынан өзгерістер енгізілсе, білім сапасы да арта түспек

Ең жақсысы – көрсетілген оқыту жүйелерінің барлығы үйлесімді болуы керек. Бірақ қазір қоғамға ерекше, денсаулығы мықты, қызықты, ойшыл, тәуелсіз тұлғалар қажет. Осылайша, жаңа технологиялар оқыту процесін радикалды өзгертуі мүмкін. Оның мақсаты – оқушыларды оқу барысында қуанышқа бөлеу, жүректерінде өздерін бағалай білетін сезім тудыру болып табылады.

«Педагогикалық технология» түсінігі ғылыми күнделікті қолдануға терең енгенімен, мағанасы әр түрлі талқыланады. Сонымен бірге барлық түсіндірмелердің түпкі тамыры біреу екнін байқауға болады. Ол мына дефинициядан байқалады: «Педагогикалық технология дегеніміз – бұл білім беру мақсаттарымен біріктірілген пән мен әдістемелердің күрделі және ашық жүйелері; оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру әдістемелері мен міндеттері өзара байланысты.».

Географияны оқыту барысында тақырыпты меңгеру деңгейі мына жағдайларда жоғарлайды:

- ойындар өткізу әдістемесінің теориялық негізін жасауда география курсының сызықтық-сатылық логикасы ескеріледі;

- ойындар мектеп курсындағы негізгі экономикалық және экономикалық-географиялық түсініктерді Ашу және қалыптастыру үшін өткізіледі;

- ойынды өткізу процесінде оқушылардың танымдық және шығармашылық белсенділігін арттыратын әдістер мен құралдар қолданылады;

- берілген иммитациялық ситуацияда шешем қабылдау ұстанымдары ашылады.

География сабағына қажетті көрнекілік, жаңаны тану ретінде де, ой немесе әңгімені елестету үшін де, аңғарымдылығын дамыту үшін де, материалды еске сақтау үшін де қолданылады. Көрнкілік құралдар оқу үрдісінің барлық кезеңдерінде қолданылады: жаңа білімді хабарлаған кезде, кейде мұғалім жаңа білімді хабарлауы орнына (мысалы, кинофильмді көрсету, тәжірибе жасау); білімді орнықтыру жәнеіскерлік пен дағдыны қалыптастыру кезінде үйге берілген тапсырмаларды орындаған кезде сызбаларды сызу, кестелерді жасау, суреттемелерді орындау және т.б.; меңгеруді бақылаған кезде (мысалы, карта, кесте бойынша айтып беру, аспаптар құрлысын түсіндіру). Көрнеккілік оқушылардың жас ерекшілігін ескере отырып пайдаланылады.

Қазіргі сабақтардың ерекшеліктері бірлесе жұмыс істеу атмосферасы, оқушылармен қарым-қатынастыағы өзгеріс, оларды оқуға, ұстаз еңбегіне араластыру. Сондықтан да ұстаз сабақ барысында күшін оқушылардың танымдық әрекетін өздігінен ұйымдастыруды үйретуге жұмсайды. Егер де сабақты шығармашылық бағытта өткізсе, сабақ біркелкі, күнделікті, жалықтыратындай болмайды. Ол әрекеттің әр түрлі формаларын қамтуы керек, сондықтан сарамандық сабақты саяхат-сабақ, конференция –сабақ түрлерінде өткізуге болады. Осылайша, сабақты өзгертудің бір бағыты – сабақтың негізгі дидактикалық бағыттарының ерекшеліктері бойынша ғана емес, оның өткізу тәсілдеріне де байланысты.

Соңғы кезде сарамандық сабақтарды ойын түрінде өткізілетін сабақтар көп қолданылуда. Географияны оқыту әдістемесінде дидактикалық танымдық ойындар бұрыннан белгілі, бірақ бүкіл сабақта қолданылмады (тек психологиялық, физикалық шаршағанды басу үшін эпизодтық түрде қолданылды). Сарамандық сабақтардағы ойын әрекеттері танымдық әрекеттермен қатар оқу үрдісініңнегізі бола алады. Оқыту барысында ойындар әрқашан оқу материалдарымен байланыста болады, әрі оқушыларды қызықтыратын жағдай туғызады. Ол оқушыларға оқу мәліметтерін тез әрі жеңіл қабылдауға көмектеседі.

Дидактикада оқыту әдістемесі деп – мұғалімнің басшылығымен оқушылардың білім, білік, дағды, дүниетануы, танымдық қабілеттерін дамытуды айтамыз.

Бүгінгі таңда оқу үрдісін сапалы, әрі тиімді өткізудің басты алғышарттарыны бірі – ақпараттық технология. Ақпараттық технологияны оқу үрдісінде пайдаланудың негізгі көзі сабақ барысында компьютерді пайдалану, интерактивті тақталарды қолдану болып табылмақ.

География ғылымы өте қызықты да күрделі. Осы пәнге қызықтыруарқылы, оқушыға географияның күрделі құбылыстары мен заңдылықтар мен заңдылықтарын ұғындырып сапалы білім беру мұғалімнен үлкен шеберлікті оған қоса ғылым мен техника жаңалықтарын, яғни жаңа педогогикалық технологияларды әр сабағында тиімді қолдануды талап етеді.

Жаңа ХХІ ғасыр ғылым мен техниканың қарыштап даму жолына жолашылып, адамзат қоғамын ақпарат тасқыны дәуіріне бастап әкелгені шындық.

Электрондық оқулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық ақпараттық өнім. Электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізуге жол ашады.Электрондық оқулық оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын компьютерлік технологияға негізделген оқыту, бақылау, моделдеу, тестілеу, т.б. бағдарламалардың жиынтығы. Электрондық оқулық жай оқулықтарға ете тиімді қосымша мүмкіндіктер береді.

Адамзат өркениетінің бүкіл дамуын ғылыми технологиялық прогресспен тығыз байланысты Қазіргі қоғам өмірін ақпараттық құрал дарынсыз, тұрмыстық техникасыз елестету мүмкін емес. Олай болса, ХХІ ғасыр ақпараттық технология ғасыры десек бұл география ғылымына да қатысты.

РОЛЬ И ЗАДАЧИ СРЕДНЕЙ ШКОЛЫ В УСЛОВИЯХ ПОЛИЯЗЫЧНОГО ОБЩЕСТВА
Кенжалина Ж.А.(Актобе)
Казахстан сегодня - это мощное многонациональное государство. На его территории мирно сосуществуют около 130 национальностей. Здесь созданы равные условия для развития языков и культуры разных народов. Развивается культура межэтнического общения. В Государственной программе функционирования и развития языков на 2011-2020 годы говорится, что в стране «… создана эффективная система государственной поддержки языков этносов, проживающих в Казахстане (из 7516 общеобразовательных школ 1524 с русским, 58 с узбекским, 14 с уйгурским, 2 с таджикским языками обучения, 2097 школ – смешанные)».

Многоязычие, как отмечает Э.Д. Сулейменова, является неоспоримой и существенной характеристикой языковой ситуации Казахстана. Оно создается активным участием в нем казахского, русского, английского и других языков. Казахская, русская и английская языковые компетенции являются естественным отражением потребности практического и профессионального владения несколькими языками для получения реальных шансов занять в обществе более престижное социальное и профессиональное положение. [1, с.117].

На языковую ситуацию в Казахстане сегодня оказывают влияние как внутренние факторы, так и процессы глобализации. Современное казахстанское общество характеризуются общественной модернизацией и стремлением к мировым интеграционным процессам, где ведущую позицию в процессе модернизации занимает образование.

Президент страны Н.А. Назарбаев поставил достаточно высокую планку перед национальным образованием. Образование должно стать, конкурентоспособным, высококачественным. Таким, чтобы выпускники казахстанской школы могли легко продолжить обучение в зарубежных вузах. В Концепции развития образования Республики Казахстан до 2015 года говорится о том, что все выпускники современной школы должны качественно владеть иностранными языками [2].

Внедрение в учебно-воспитательный процесс общеобразовательной школы обучения на трех языках – это, безусловно, значительный шаг в реализации поставленных задач, которое будет способствовать приобщению учащихся к культуре и традициям разных народов.

Полиязычное образование – это целенаправленный, организуемый, нормируемый триединый процесс обучения, воспитания и развития индивида как полиязыковой личности на основе одновременного овладения несколькими языками как «фрагментом» социально значимого опыта человечества, воплощенного в языковых знаниях и умениях, языковой и речевой деятельности, а также в эмоционально-ценностном отношении к языкам и культурам.

Знание занимает ключевые позиции в экономическом развитии, становится основным источником стоимости в постиндустриальном, информационном обществе радикально изменяет место образования в структуре общественной жизни, соотношение таких ее сфер, как образование и экономика. Приобретение новых знаний, информации, умений, навыков, утверждение ориентаций на их обновление и развитие становятся фундаментальными характеристиками работников в постиндустриальной экономике. Американский ученый, социолог, один из основоположников концепции постиндустриального развития Дэниэл Белл писал: "Когда знание в своей систематической форме вовлекается в практическую переработку ресурсов (в виде изобретения или организационного усовершенствования), можно сказать, что именно знание, а не труд выступает источником стоимости"[3].

Другой американский ученый, педагог, Филлип С. Шлехти, ссылаясь на опрос многих бизнесменов, работодателей, школьных функционеров, подчёркивает, что на вопрос «Что вы хотите от школы?» получал, как правило, один и тот же ответ: «Нам нужны люди, кото­рые умеют учиться самостоятельно» [4].

Это значит, что у учащихся надо воспитывать такие качества, как высокий уровень самосознания, чувство собственного достоинства, самоуважения, самостоятельности, независимости суждений, способность к ориентировке в мире духовных ценностей и в ситуациях окружающей жизни, умения принимать решения и нести ответственность за свои поступки и осуществлять выбор содержания своей жизнедеятельности, линии поведения, способов своего развития.

Одним из способов интенсификации учебной деятельности и повышения уровня их мотивации к познавательной деятельности учащихся, развивающих активность и творчество, умение командной работы является компетентностный подход к процессу обучения.

Понятие “компетенция” включает такие поняти, как подходить, соответствовать, добиваться. Это означает соответствие предъявляемым требованиям, установленным критериям и стандартам в соответствующих областях деятельности и при решении определенного типа задач, обладание необходимыми активными знаниями, способность уверенно добиваться результатов и владеть ситуацией [5].

Компетентность – это комплексный личностный ресурс, обеспечивающий возможность эффективного взаимодействия с окружающим миром в той или иной области и зависящий от необходимых для этого компетенций].

Компетенции для ученика – это образ его будущего, ориентир для освоения.

Под компетентностным подходом в образовании понимается метод обучения, который направлен на развитие у учащегося способностей решать определенного класса (профессиональные) задачи в соответствии с требованиями к личностным (профессиональным) качествам:

способность искать, анализировать, отбирать и обрабатывать полученные сведения, передавать необходимую информацию;

владение навыками взаимодействия с окружающими людьми, умение работать в группе;

владение механизмами планирования, анализа, критической рефлексии, самооценки собственной деятельности в нестандартных ситуациях или в условиях неопределенности;

владение эвристическими методами и приемами решения возникших проблем.

Следовательно, процесс обучения предполагает не только усвоение теоретического материала, но и овладение навыками самостоятельно ставить и решать задачи, приобретение умения собрать необходимую информацию, провести исследование, сделать выводы и предложения производству.

Для системы школьного образования это означает обучение навыкам самостоятельной познавательной деятельности учащегося и умение извлечь и применить необходимую информацию.

Перед современной школой стоят задачи, связанные с созданием условий для интеллектуального и духовно-нравственного развития личности, формированием социально компетентного человека. В образовательный стандарт введены понятия "коммуникативная компетентность", "лингвистическая компетентность", "языковая компетентность", что нашло свое отражение в современных подходах к обучению речи. Коммуникативная компетентность-это способность человека решать языковыми средствами те или иные коммуникативные задачи в разных сферах и ситуациях общения.

И сегодня главная цель школы, – это развитие полилингвальной и поликультурной личности, способной на социальное и профессиональное самоопределение, стремящейся к саморазвитию и самосовершенствованию, знающей историю и традиции своего народа. Полиязычие и полиязычное образование - это веление времени, поскольку весь мир полиэтичен, полилингвистичен. Разумное, грамотное и правильное внедрение полиязычия даст возможность выпускникам наших школ быть коммуникативно-адаптированными в любой среде. Полиязыковая личность – это активный носитель нескольких языков.

Полилингвальная личность – это личность поликультурная. Именно поэтому под поликультурной личностью понимается «индивид с развитым лингвистическим сознанием» [6].

Другой важной задачей школы является приобщение подрастающего поколения к универсальным, глобальным ценностям, формирование у детей и подростков умений общаться и взаимодействовать с представителями соседних культур и в мировом пространстве.

Cодержанием образовательной политики Казахстана определено обучение государственному языку, русскому, как языку межнационального общения, а также одному из иностранных. Практика взаимосвязанного обучения родному и иностранному языкам свидетельствует о взаимообогащении и о положительном влиянии языков на всестороннее развитие личности обучаемы. Формирование полилингвальной личности осуществляется не только через приобщение к иной культуре, истории, географии, литературе, искусству, науке, но и через осознание родного языка и культуры как составляющих единой мировой культуры.

Иностранные языки многим даются нелегко, так как часто не имеют ничего общего с родным языком. Знание трудностей, с которыми сталкивается учащийся в процессе усвоения второго языка, еще не означает знание того, каким образом эти трудности могут быть окончательно преодолены, поскольку на качество обучения влияют не только структурные особенности контактирующих языков, но и целый ряд других, экстралингвистических факторов: способность к языкам, владение другими языками, степень владения вторым языком в данный момент, мотивы его изучения; наполняемость классов, профессиональная подготовка преподавателя, качество учебников и учебных пособий, время, отводимое на изучение второго языка и т. п. Использовать положительное и нейтрализовать отрицательное влияние родного языка, проявляющееся в иностранной речи, -- важнейшая задача методики. И в этой области имеются определенные достижения: созданы учебники, пособия, двуязычные словари (особенно на казахском отделении), учитывающие особенности родного языка учащихся, который используется для семантизации лексики, разъяснения трудных грамматических явлений иностранного языка в контрастивном плане и т.п.

Вместе с тем здесь имеется еще много неиспользованных резервов. Пока еще не создана методическая (психолингвистическая) типология учебного материала, объединяющая явления иностранного языка по степени трудности усвоения для носителя казахского и русского языков и позволяющая предyпреждать случаи интерференции в иноязычной речи учащихся.

Развитие современного информационного общества невозможно представить без процессов глобализации, интеграции, внедрения инноваций и постоянно растущего межкультурного взаимодействия. Эти процессы касаются всех сфер жизни человека – бытовой, культурной, научной, политической, экономической и др. На протяжении всей своей жизни мы, несомненно, сталкиваемся с представителями различных культур, ими могут оказаться соседи, коллеги или просто знакомые. Однако общение с ними может быть затруднено из-за различий в восприятии мира, культурных особенностей, языкового барьера. Данная ситуация требует развития толерантности и эмпатии, умения быстро адаптироваться и обладать гибкостью мышления, для того, чтобы успешно строить коммуникации и осуществлять эффективное взаимодействие. Все это можно объединить одним общим термином "межкультурная компетенция".

Различие национальных языков связаны с важными различиями в обычаях и общепринятых манерах поведения в тех культурах, где эти языки развиваются. Культура тесно связана и с лексикой и с прагматикой языка.

Усвоение языка - важный аспект языковых исследований, поскольку оно помогает понять намного более широкие вопросы, касающиеся человеческого поведения. Знание того, какие процессы усвоения языка универсальны, а какие специфичны для конкретных культур, поможет лучше разобраться в том, до какой степени поведение людей является врожденным (биологически предопределенным) или выученным (определенным культурой). Не смотря на то, что процессы, посредством которых люди усваивают язык, являются универсальными, разные культуры сильно отличаются друг от друга в области существующих отношений и мнений относительно усвоения человеком языка.

Пока не ясно, как эти отношения и мнения влияют на само обучение языку.

Кросс-культурные исследования показывают, что язык также может играть важную роль как предсказатель поведения и характера личности людей, говорящих на многих языках. Благодаря кросс?культурным исследованиям стало известно, что для биллингвов характерен эффект иностранного языка. Эффект иностранного языка - временное снижение мыслительных способностей при решении нелингвистических задач у людей, когда они используют иностранный язык, которым владеют хуже, чем своим родным.

Понять, каким образом усваивается язык, важно также по практическим соображениям. По мере того как мир все больше приближается к тому, что принято называть «глобальной деревней» (т.е. к существенно более сильной взаимозависимости народов), знание более чем одного языка становится жизненно важным инструментом для взаимного понимания и общения с людьми других культур, - не только в других странах, но также и внутри такого плюралистического, мультикультурного общества, как Соединенные Штаты. Понимание взаимосвязи между культурой и языком нужно также для того, чтобы понимать и уметь вести общение с людьми других культур. Тесная связь языка и культуры отличает межкультурное общение от тех процессов общения, в которых участвуют только люди одной этнической культуры (внутрикультурное общение).

Понимание размаха и глубины этой взаимосвязи - это переход, позволяющий осозанать и признать такие различия. Исследования, посвященные вопросам трудностей обработки, усвоения, эффекта иностранного языка способны помочь нам понять людей других культур и участвовать в межкультурных контактах [7].

1. Джанибеков Х.Н. Современная система образования //Средняя общеобразовательная школа. Электронный журнал

2. Концепции развития образования Республики Казахстан до 2015 года

3. БеллД.BellD. TheSocialFrameworkofInformationSociety / TheComputerAge: Atwentyyearview. - London: 1981.

4. Phillip С. Slechty. “Schools for the 21st Century”. SanFrancisco, 1990 (Школа для XXI века.Приоритеты ре­формирования образования).

5. Лебедев О.Е. Компетентностный подход в образовании//Школьные технологии,2004. № 5. –С.31

6. Белл Д. Грядущее постиндустриальное общество. Нью-Йорк, 1973.

7. Дэвид Мацумото. Психология и культура. http://krotov.info/lib.

Педагогикалық үрдіске ақпараттық – коммуникациялық технологияларды жүйелі түрде енгізу, ең алдымен, оқу міндеттерінің оңтайлы шешімін табуға және оқушылардың біліктілігі мен ақпараттық құзыреттілігін дамытуға ықпал етеді. Құзыреттілік тәсілін енгізу білім сапасын көтерудің басты шарттарының бірі. Яғни, ақпараттық - коммуникациялық құзыреттіліктің белгілі бір деңгейін меңгерген оқушы жаңа әрі жоғары кәсіби дағдылар мен қасиеттерге ие болады.

Жалпы құзыреттілік дегеніміз – алға қойылған мақсатқа жету жолында кез келген кәсіпте немесе қоғамдық өмірде дұрыс таңдау жасай білуге ықпал ететін білімдер мен дағдылар. Дәл осы құзыреттілікке үйрету тәсілі арқылы адамдардың түрлі жағдайларда мәселенің шешімін өз бетінше табуына көмектесуге болады.

Ағылшын тіліндегі «Competence» термині «қабілеттілік, дағды» деген мағынаны білдіреді. Сонымен бірге «компетентность», яғни «құзыреттілік» деп аударылатын тағы бір «Competen» деген термин бар, ол толық құқылы, уәкілетті, заңды деген мағынаға ие, бұл термин, негізінен, заң саласына қатысты сөз. Ал латынша «Competensтің» мәні:

1.құзыреттілікке ие;

2.белгілі бір саладан хабары бар білікті адам дегенді білдіреді. Яғни, құзыреттілік дегеніміз: отырған орнына, мамандығына, қызметіне сай қабілетті деген мағынаны береді екен.

Құзыреттілік ұғымының ауқымы өте кең. Оның ішінде нақты білім саласындағы оқушыларға қатысты ақпараттық – коммуникациялық құзыреттілікке келетін болсақ, бұл құзыреттілік алғашқы компьютерлік сауаттылық пен ақпараттық мәдениетті үйренуден басталады. Ақпараттық құзыреттілікке оқу пәндеріндегі ақпаратты алу дағдылары, қоршаған орта, қазіргі заманғы ақпарат құралдары: теледидар, факс, компьютер, модем және т.б.меңгеру, аудио және видео жазба, электрондық пошта, интернет, БАҚ құралдары және т.с.с. ақпарат көздерінен қажетті ақпаратты іздеу, талдау және іріктеу, оны өзгерту, сақтау және беруді үйрену кіреді Ал коммуникациялық дағдыларға тіл білу, айналадағы адамдармен өзара іс-әрекеттесу, топпен, ұжыммен жұмыс істей білу, әр түрлі әлеуметтік топтармен тіл табыса білу жатады. Оқушы өзін-өзі таныстыру, хат жазу, сауалнамаларды толтыру, өтініш жазу, сұрақ қою, пікірсайыстарды жүргізу сияқты қасиеттерді дамыта келе жеке өмірде және белгілі бір кәсіп саласында нақты жағдайға сай шешім қабылдауға, тиімді нәтижелерге қол жеткізуге болады.

Маманның құзыреттілігі оның кез келген жағдайда неғұрлым оңтайлы шешім қабылдай білуінен, өз мүмкіндіктерін саралай алуынан байқалады. Сол үшін ол үнемі ізденіс үстінде болып, үздіксіз біліммен қаруланып, уақыт көшінен қалмауға тырысуы қажет.

Әрине, бұл міндетті орындау үшін, ең алдымен, бірқатар педагогикалық шарттарды жүзеге асыру керек. Олар мына төмендегідей шарттар:

• 
  Оқытудың нақты міндеттері мен мақсатын айқындау, яғни жаңа білімдерді игеру арқылы қандай нәтижеге қол жеткізуге болатынын мұғалім білуі тиіс;
  
• 
  Мұғалімнің мүдделілігі және жеке даярлығы;
  
• 
  Оқушылардың компьютерде жұмыс істеу барысында қарапайым дағдыларды меңгеруі.
  
• 
  Оқу орнындағы кабинеттердің материалдық –техникалық жабдықталуы.
  

• 
  Сабақ барысында техниканы қолдану арқылы материалды түсіндіру, оқушыны сөйлету және пікірталас, бекіту, оқушылардың білімін бақылау, жеке жұмыс, талдау, тестілеу, қажет ақпаратты іздестіру;
  
• 
  Сабақтан тыс уақытта оқушының дербес, өз бетімен қолдануы, яғни үй тапсырмасын орындау, рефераттар даярлау, өзіндік бақылау;
  
• 
  Мұғалімнің сабаққа даярлық кезеңінде қолдануы, яғни арнайы материалды іріктеп алу, тапсырмаларды дайындау және т.б.
  

Елімізде қазіргі таңда еңбекке, кәсіпке ерекше мән беріліп отыр. Елбасы Н.Назарбаев «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай 20 қадам» деп аталатын бағдарламалық мақаласында баршаны ел игілігі жолындағы еңбекке шақырды және шешуші фактор екенін ұғындырды. Бұл әрбір азаматтың өз Отанына пайдалы болуының кепілі. Президент қазақстандық жастарды техникалық және кәсіптік білім алуға, туған елде қызмет етіп, өз әлеуеттерін жүзеге асыруға үндеді.

Қазақстандық білім беру саласының бүгінгі даму үрдісі білім берудің жаңа моделдерін іздестіру ісінің белсенділене түсуімен сипатталады, бұл міндет, ең алдымен, педагогтердің біліктілігі мен кәсіби деңгейін көтеруге бағытталған. Елімізге бастамашыл, қазіргі заманғы ең үздік технологияларды меңгерген, еңбек нарығында бәсекелестікке лайық, қоғам қажеттілігін жоғары дәрежеде қанағаттандыра алатын іскер әрі қабілетті мамандар қажет. Бұл қасиеттерге жауап бере алатын ертеңгі мамандар бүгінгі оқушылар екендігі сөзсіз.

Әдебиеттер

1. 
   Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы .
   
2. 
   Англо-русский словарь / Сост. В.К.Мюллер. Москва . 1970.
   
3. 
   Н.Назарбаев. Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай 20 қадам. «Егемен Қазақстан», 10 шілде, 2012ж.
   

Қазіргі уақытта Қазақстанда тек экономикалық және саяси процесте ғана емес, білім жүйесінде де жаңа ақпараттық коммуникациялық технологиялар кеңінен қолданыла бастады. Жаңа ақпараттық коммуникациялық технологияларды білім жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы, негізгі қозғаушы күші – адам, сол себепті білімнің негізгі принциптері іске асырылуы тиіс.

Білім беру жүйесін коммуникациялы ақпараттандыру дегеніміз – берілетін білім сапасын арттыруды жүзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде кәдімгі технологияларды тиімді жаңа компьютерлік ақпараттандыру технологияларына алмастыру, оларды қолдау және дамыту, нақты жүзеге асыру шаралары. Білім беру жүйесін ақпараттандыруды ұйымдастыру – бұл ғылыми зерттеу, ғылыми-техникалық және материалды-техникалық бағдармалар жүйесі.

Қазіргі кезде ақпаратты коммуникациялық технологиялардың даму деңгейі әр елдің ғылымы мен білімінің және мәдениетінің тиімді дамуының негізгі шарты болып табылады. Бірақ ақпараттық технологияларды дамыту мен оларды пайдалану тек алдыңғы қатарлы техникалық деңгейді талап етіп қоймай, оны іс жүзінде қолдануға қажет білім мен оны қолдану аясын, яғни қоғамның интеллектуалдық потенциялын қажет етеді. Мұндай талап алдымен білім беру жүйесін күшейтуді қажет етіп, оның қоғамдағы рөлін міндетті түрде жоғары дәрежеге көтереді.

Қазіргі заман білім берудің ауқымы, шеңбері – мұғалім мен оқушының ақпараттық құралдарға, ақпаратқа толық ие болуы [1].

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар білім беру саласына жаңа әдістерді, жаңалықтарды, өзгерістерді, инновацияларды алып келеді:

- жаңа әдістер мен технологияларды;

- оқытудың дәстүрлі емес жаңа әдістері;

- пікір-сайыстардың өткізу әдістері;

- сапалы білім алатын ортаны қалыптастыру;

- өнімді білімге өту жолдарын іздеу;

- пәнаралық байланысты кеңейту;

- компьютерлік оқыту жүйелері;

- қашықтан білім алу ерекшеліктері;

- білімді бақылау әдістері;

- презентациялар;

- викториналар.

Білім беру саласында ақпараттық коммуникациялық технологиялар­дың осы әдістері оқушылардың:

- жан-жақты ізденушілігін арттырады;

- еркін ойлауға мүмкіндік береді;

- шығармашылық белсенділігін, тіл байлығын дамытады;

- ақыл-ойын дамытады;

- ұжымдық іс-әрекетке тәрбиелейді;

- өзін-өзі басқаруға, өз мүмкіндігіне сенуге, үлкен жетістікке ұмтылуға тәрбиелейді.

Оқушы – дамушы тұлға. Оқушы – тіршілік иесі ретінде биологиялық тұрғыдан дамып қана қоймай, танымдық іс-әрекет субъектісі ретінде үздіксіз дамиды. Демек, оқушыға білім бере отырып, біз оқушының жан-жақты дамуына мүмкіндік жасауымыз қажет [3].

Орыстың ұлы педагогы В.А.Сухомлинский мектептің басты міндеті – әрбір адамның дарындылығын ашу, оны толыққанды шығармашылық, интеллектуалдық еңбек жолына бағдарлау. Әрбір оқушының қайталанбас дарынын дөп басып табу, аша түсу,қастерлеу бұл-тұлғаны адамзат қадір-қасиетінің өркендеуінің жоғары деңгейіне дейін көтеру деген сөз деп атап көрсетеді.

Білім беру барысында оқушының жеке тұлға ретіндегі ерекшеліктерін ескеру – баланың өзін-өзі жан-жақты дамыту мәселесін оңтайлы шешуге мүмкіндік береді. Тұлғаға бағдарланған оқытуды оқытушыны өсіретін оқыту десек артық айтқандық болмас. Шығармашыдыққа икемді тұлға міндетті түрде тағайындалған білім ауқымынан шығып кететіні хақ. Сондықтан егер білім жүйесі оқушының тағайындалған бағдардан, яғни оқыту мақсаты, міндеті, мазмұны мен қарқынынан тыс шығуын қарастыратын әрі жоспарлайтын болса, онда мұндай оқыту жүйесі тұлғаға және шығармашылыққа бағдарланған болып табылады.

Ақпараттық технология шығармашылыққа, жаңа оқыту методтарын іске асыруға мүмкіндік береді, нәтижеде оқытудың сапасын арттырады. Ақпараттық коммуникациялық технология бұрын мұғалімге оқыту кезінде қиын болған мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Химия сабағында сарамандық жұмыстарды вертуальды орындауда оқушылар мұны компьютерде өте тез орындап, сондай-ақ көптеген тәжірибелерді орындауға мүмкіндік береді, әрі сабақта уақыт алмайды, әрі оқушылардың компьютерлік белсенділігін арттырады. Ақпараттық коммуникациялық технологияларды кеңінен меңгеру оқыту және жетілдіру мақсаттарында тиімді білім жүйесі болып табылады.

1. Бисенов Н.Б. Ақпараттық коммуникциялық технологиялар информатика сабақтарында // Әдіскер жаршысы. Ғылыми-әдістемелік журнал.2005, №3, 40-41 б.

2. Елдесов Н.Б. Білім беру дамуын басқарудағы жаңа ақпараттық технологиялар // Әдіскер жаршысы. Ғылыми-әдістемелік журнал.2005, №3 35-36 б.

3. Төребекова З.Т. Оқытудың тиімділігі – тұлғаға бағдарлануында //12-жылдық білім. Республикалық ғылыми-әдістемелік және ақпараттық-сараптамалық журнал. 2006, №2, 43-44 б.

При помощи обучения по 7 модулям достигается личностно- ориентированное обучение, т. е. обучающийся учится сам, а учитель осуществляет мотивационное управление его учением: мотивирует, координирует, консультирует и контролирует. В модульном обучении применяется самооценка, которая приучает ребенка объективно оценивать свои способности, результаты своего труда. Учащийся максимальное время работает самостоятельно, учится целенаправленно. Модули программы строятся на основе развивающего обучения: если школьник выполняет задание с дозированной помощью учителя и товарищей, он находится в зоне своего ближайшего развития.

Цельность 7 модулей обучения проявляется, во-первых, в её гибкости – возможности приспособления к индивидуальным особенностям учащихся, а во-вторых, в динамичности – возможности перехода от одних видов и способов деятельности к другим. Главное – это то, что каждый работает самостоятельно в присущем ему темпе, представляются возможности получить консультацию у учителя, помощь у товарища. Значительно глубже осознать содержание, все время себя контролировать. Каждый ученик включается в активную и эффективную познавательную деятельность. Первым и главным критерием оценки успешности обучения в модульном режиме является желание учеников учиться, пробуждение интереса к предмету.

Модуль «Новые подходы в преподавании и обучении», включает в себя такие важные разделы, как «Обучение через диалог», «Обучение тому, как учиться». Меня поразило, что ученики в возрасте трех лет могли взять ответственность за свое обучение на себя. В столь раннем возрасте они начинают осмысливать свое обучение, могут выстраивать свой подход к обучению и начинают видеть себя в роли ученика. Изучив «Руководство для учителя» я пересмотрела свои взгляды на обучение. Мы учителя должны мотивировать учащихся, объяснять что ответственность за их обучение возлагается на них самих, а не на учителя. Каждый берет ответственность за свое обучение. Свой урок я начала с флеш- тренинга, класс разделила на три группы (японцы, казахи, англичане) они должны были поздороваться друг с другом, затем под музыку говорили друг другу пожелания, которые способствовали позитивному настрою, тем самым создавалась коллабаративная среда на уроке. Разделение на группы производилось с помощью мозайки, дети должны были собрать рисунок животных, и по собранным рисункам животных разделится на группы, собирая мозаики дети развивали критическое мышление и интегрируя новые подходы в обучение производилось разделение на группы.

На вводном этапе при проверке домашнего задания применила прием «горячий стул» из модуля критического мышления. Не все изъявляли желание сидеть на этом стуле, в основном это были способные ученики, которые хорошо учатся. На этот урок применила критериальное оценивание с использованием листов наблюдения, в каждой группе назначила эксперта которые должны были заполнять и подводить итог в конце урока. Тему урока определила с помощью проблемного вопроса. Я показала презентацию, где ученики ознакомились с темой урока и сами определили цели.

На следующем этапе применила «метод джиксо». Способным ученикам было дополнительное домашнее задание: изучить новый материал. При делении на группы, я сделала так чтобы они были в разных группах. Задача этих учениц более доступно объяснить новый материал своей группе, а потом другой. Вовлекая учеников в исследовательскую беседу, применяла работу в группах, где ученикам предлагала общую проблему, в процессе изучения которой они обменивались идеями и мнениями, обсуждали и оценивали идеи друг друга, таким образом, создавалось коллективное знание и понимание изучаемого материала. Используя приемы «работа в парах», в группах, «обучение сообща» я увидела, что ученики нуждаются в поддержке друг друга. Ребята получили возможность учиться самостоятельно, организовывать и планировать свою деятельность, контролировать процесс своего обучения с помощью учеников по классу, взаимодействовать друг с другом.Наиболее интересным был этап работы с заданиями для групп. Я всегда давала им возможность предлагать свои варианты решения того или иного вопроса, выдвигать собственные предположения, гипотезы. Они всегда сами могли подтвердить или опровергнуть свои варианты ответов. Никогда не говорила детям, что они не правы. По моему мнению, данный стиль общения между учеником и учителем дает больше «свободы» действий на уроке как одному, так и другому, что вызывает интерес к общению и изучению физики у детей.

Перед тем, как приступить к своей деятельности на практике, я обратилась к «Руководству для учителя» и составила поурочное планирование, опираясь на модуль«Обучение критическому мышлению».

Учитывaя потребности учaщихся на уроке, я использовала модуль критического мышления. Письменная рефлексия позволила ученикам остаться наедине со своими мыслями, учила внутреннему диалогу, углубляла внутренний мир и развивала коммуникативную рефлексию. Осуществляла это с помощью составления синквейна. Ребята работали в своей «зоне ближайшего развития», находя нужную информацию в презентации учителя, видеофрагментах, текстах и фотографиях. Моя роль на уроке была направляющей. Наблюдая за работой детей в группе, я заметила как развивалось критическое мышление, в ходе осуждения формировалась беседа исследовательского типа, все это достигалась путем соблюдения правил работы в группе. В одной из групп при обсуждении проявились возрастные особенности, так как в этой группе сидели разновозрастные дети. После обсуждения спикер от каждой группы презентовал работу другой группе, которая оценивала его работу и задавала вопросы. Дети составили такие интересные синквейны.

Модуль «Использование информационно – коммуникационных технологий в преподавании». Важную роль в усвоении нового материала, повышении внимания и активизации познавательной деятельности учащихся на уроке должно играет применение компьютерных технологий, обеспечивающей яркость и новизну изучаемого материала. Работая над постером ребята использовали сотовые телефоны, в каждой группе были ноутбуки для сбора необходимой информации. Анимация слайдов в презентации привлекает внимание учеников, акцентирует его на наиболее значимых моментах изучаемой темы. При проведение теста для подведения итогов урока использовалась интерактивная доска сконцентрировало внимание детей, одновременно поддерживая их интерес.

Проводя анализ можно отметить самостоятельность учащихся, их стремление к частично поисковой и исследовательской деятельности. Модуль «Обучение талантливых и одарённых». Такие ученики просят творческих нестандартных заданий, чтобы самим, в результате увлекательной интеллектуальной работы прийти к правильному.

Модуль «Преподавание и обучение в соответствии с возрастными особенностями учеников». Этот модуль также имел свое место на уроке. Так как все ученики одного возраста и программа по предмету на это рассчитана.

Модуль «Оценивание для обучения и оценивание обучения» 

Ученику необходим доступ к оцениванию. Проводя формативное оценивание, использовались определенные схемы.Оценивание деятельности учащихся происходило в различных формах. Например, я использовала словесное поощрение, похвалу, взаимооценку, самооценку. На данном уроке я поставила перед собой цель не просто обобщить и повторить изученный материал, а сделать это как можно доступнее, интереснее и нагляднее, чтобы ученики сами были заняты исследовательской работой, приводили примеры из жизни. Наблюдение за процессами, происходящими в классе, позволяет учителям более внимательно и тонко следить за тем, как изо дня в день протекает обучение.По моему мнению, поставленная перед уроком цель достигнута. При планировании урока был соблюден основной принцип дидактики: от простого к сложному.

Учебный и дополнительный материал по теме был доступен и интересен В процессе обучения школьники учатся мыслить логично, научно, диалектически, творчески; добытые ими знания превращаются в убеждения; они испытывают чувство глубокого удовлетворения, уверенности в своих возможностях и силах; самостоятельно добытые знания более прочные. Формы организации познавательной деятельности соответствовали содержанию учебного материала и возрастным особенностям учащихся.

Полученныерезультаты: на уроке работали все учащиеся. Внимание учащихся было сосредоточено на учебном материале. На этом уроке учащиеся получили возможность самостоятельно добывать знания, самостоятельно координировать действия, процесс своего обучения, имели возможность показать и применить свои знания. Я лишь давала направление для ребят, регулировала и корректировала их действия. Эта стратегия так же положительно влияла на атмосферу в классе, так как интересная и понятная работа поднимает настроение детей, вызывает удовлетворение, позволяет раскрыться некоторым учащимся. Ученикам нравиться выполнять, планировать и организовывать свою учебную деятельность самостоятельно.Дети стали чувствовать себя комфортнее, им нравилось работать в группе над поставленными задачами, это можно было судить по их улыбкам и часто раздаваемым смехом в классе. При этом я, как учитель была довольна достигнутыми результатами.

ОҚУШЫНЫҢ ҮЙ ТАПСЫРМАСЫН ОРЫНДАУДА АТА – АНАНЫҢ ЫҚПАЛЫ
Кучербаева А. (Қызылорда)
Балаларды тәрбиелеудегі шешуші рольді, тәрбиелеу міндеттерін жүзеге асыруға тиісті мемлекеттік ұйым ретінде, мектеп атқарады. Алайда балаларды тәрбиелеуде мемлекет алдында жанұя да жауапты.

Мектеп пен жанұяның міндеті – күш біріктіре отырып наным – сенімі, дүниеге көз қарасы, санасы, әдет – дағдылары тәуелсіз еліміздің әрі қарай даму тілегіне сай келетін адамдап тәрбиелеп шығару болып табылады.

Мектеп пен жанұяның негізгі міндеттерінің бірі балаларды оқытуды ойдағыдай жүзеге асыру болып табылады. Балалардың оқу жұмысының сапасын арттыру үшін ата – аналар өте көп жұмыс істей алады. Ең алдымен жанұяда мектеп оқушысының сабақ әзірлеуіне қолайлы жағдай туғызып, оған бөлменің оңшаулау, жарық жерінен жұмыс бұрышын бөлу керек.

Мұндай орын болса, бала мұғалімнің тапсырмасын орындауға жақсырақ ой тоқтатып, көңіл бөле алады.

Оқу өмірінің алғашқы күндерінен бастап – ақ баланы өзінің жұмыс орнында тазалық пен тәртіп сақтауға үйрету керек. Оқулықтары мен дәптерлерін қаптап алуға көмектесіп, бұдан былайғы жерде оларды күтіп ұстауын бақылап отыру керек.

Балалардың ата – аналары үйге берілген тапсырмалардың мерзімін күн тәртібінде белгіленген уақытта орындалып отыруына қамқорлық жасауы керек. Үйге берілген тапсырманы орындау үшін белгілі бір сағат белгіленуі тиіс. Мектептегі сабақтан кейін барып сабақ әзірлеуге кіріседі. Үйге берілген тапсырманы шамамен 3 – 5 сағат аралығында орындалуы тиіс.

Балалар үйге берілген тапсырманы орындап отырған кезде, мүмкіндігі болғанша, тыныштық сақтау қажет. Оқушы еш нәрсеге алаңдамай, ойланып жұмыс істеуі керек. Мұны баланың оқу өмірінің алғашқы күндерінен – ақ бақылау керек.

Ата – аналар балалардың мектеп тапсырмаларын сапалы орындауларын бақылап отыруы тиіс. Бұл үшін ата – анаға балаға үйге қандай тапсырма берілгенін білуі керек. Оқушылардың оқып жүрген оқулықтармен тапсыруы керек, мүмкін болса мұғаліммен жиірек кездесіп, балалардың білімдері мен дағдыларында кемістік бар – жоғын анықтауы керек, балалардың сабақтарына көмек көрсетудің жолдары жайында мұғаліммен ақылдасып отыруы керек.

Ата – аналар балалардың сабақ үлгерімін көтеруге мектепке үлкен көмек көрсете алады. 1 – 2 сынып оқушылары кітап оқу жөніндегі үйге берілген тапсырманы орындаған кезде, ата – аналар балалар әуелі дауыстап оқуын, ал одан кейін іштерінен оқуын бақылап отыруы тиіс. Егер де дауыстап оқығанда оқушы сөзді қате оқылған сөзді буынға бөліп, дұрыс оқуды талап ету керек.

Жазу жұмыстары жөніндегі тапсырманы орындағанда баланың дұрыс отыуын, қаламды дұрыс ұстауын, дәптерді дұрыс қоюын байқап жүру қажет.

Үйге берілген тапсырманы орындағанда балаларды өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу керек, балалардың есептердің, мысалдардың әзір жауаптарын, шығармалардың мазмұны ата – аналар айтып беру тиіс емес, қайта оларға кездескен қиыншылықтарды өз күштерімен және білуге үйрету керек. Ата – аналар оқушы үйге берілген тапсырманы орындаған кезде барлық күшін жұмсағанның өзінде де өз бетімен қиыншылықтарын шыға алмайтын жағдайларда ғана оқушыға көмектеседі.

Мұғаліммен кездескенде баланың ата – аналары қандай мәселелердегі жиі қиналатын оған хабарлап отырады.

Ата – аналар міндетті түрде сабақ кестесін білуі және берілген тапсырманың күнделікті орындалып отыруын қадағалауы тиіс.

Ертеңгі күнімізге аттамас бұрын бүгінгі ұстаздың кім екендігіне баға беріп көрейік. Бүгінгі мұғалім ата-ана, бала бағбаны, қоғам қайраткері. Мұғалім-оқытушы, мұғалім-ұстаз, мұғалім-оқулық авторы, мұғалім-технолог, мұғалім-жаңалықты дәріптеуші, таратушы.

Қазіргі таңда дәстүрлі оқыту әдістемесінің заман талабына сай толық білім беруге, меңгертуге кепілдік бермейтіндігін мектеп тәжірибесі көрсетіп отыр. Сондықтан жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту процесінде іске асу үшін оны технологияландыру қажеттілігі туады.

Компьютерлік техниканы, интернетті, компьютерлік желі, электронды оқулықтарды оқу үрдісіне тиімді пайдалану арқылы оқушылардың білімділігін күшейту және білім сапасын көтеру.

Оқыту үрдісінде ақпараттық технологияны пайдаланып білім берудің әр түрлі аспектілерін дамытуға болады. Олар: ақпаратты өңдеудің когнитивті аспектілері, оқытудың мотивациялық аспектілері және оқытудың коммуникациялық аспектілері және танымдық аспектілері. Мәселен, электронды оқулықпен жұмыс жасағанда, компьютерлік бағдарламада таңдап алған тараудың барлық тақырыптардың теориялық материалдары, есеп шығару үлгілері, өз беттерімен жұмыс істеуге арналған жаттығулар, әр тақырып бойынша орындалатын зертханалық жұмыс тапсырмалары, оқушылардың білім сапасын тексеруге арналған тест тапсырмалары беріледі және сынып оқушыларының әрқайсысына жеке-жеке нұсқаулар бойынша жұмыс жүргізуге қолайлы. Осы бағдарламалардың ерекшелігі сол, әрі уақытты да үнемдейді, әрі мұғалімнің де жұмысын жеңілдетеді.

Электрондық оқулық - құрамында оқу курсының немесе оның бөлімінің жүйелі мазмұны бар және ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылатын басылым түріндегі дәрежеге ие оқыту құралы. Осылайша ақпараттық технологияларды пайдаланып оқыту мынадай нәтижелерге қол жеткізеді:

- оқу материалын терең түсінуге;

- оқу мотивациясының артуына;

- алған білімнің ұзақ уақыт есте сақталуына;

- білім беруге жұмсалатын шығынның азаюына т.б.

Электрондық оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту үрдісін үздіксіз және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту.

Оның құраушы элементтері мұғалім, оқушы, дидактикалық материалдар мен дербес компьютер. Осы элементтердің барлығы да бір-біріне өзара әсер ететін ақпараттар ағынымен байланысқан. Осы құрылымда алғашқы маңызды аспект ролін мұғалім мен оқушының компьютерлік сауаттылығын қамтамасыз етуі, яғни олардың компьютермен және оның сыртқы құрылымдарымен жұмыс істей білу деңгейлері, компьютердің жалпы қызмет ету принциптерін түсінуі, осы жүйенің жалпы мүмкіндіктерін ұғынуы саналады.

Оқушылар электронды оқулықтан оқығанын, көргенін елестете отырып тақырыпқа берілген тест сұрақтарын шешеді. Ал электронды оқулықта тест сұрақтары күрделенген тест және жеңілдетілген тест түрінде болады. Қорыта айтқанда компьютерді сабақта қолдану барысында оқушылар:

1. Қарастырылып отырған тақырыптың мағынасын терең түсінеді;

2. Оқушы жұмысты орындау барысында ғылыми зерттеу жұмысына тартылады, оның бойында зерттеушілік қабілет пен ынта қалыптаса бастайды.

Енді электронды оқулықты пайдаланудың тиімді және тиімсіз жақтарына тоқталайық.

1. 
   Компьютерді сабақтың белгілі бір кезеңдерінде ғана пайдалану;
   
2. 
   Компьютерді пайдалану уақытын сақтау;
   
3. 
   Компьютерді пайдалануда қауіпсіздік ережесін сақтау;
   
4. 
   Дәстүрлі және электронды оқытуды кіріктіру арқылы жүргізу. Себебі электронды оқыту – оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын компьютерлік технологияға негізделген оқыту, бақылау, модельдеу, тестілеу т.б. бағдарламалар жиынтығы. Электрондық оқулық жай оқулықтарға өте тиімді қосымша мүмкіндіктер береді.
   

• 
  Кері байланысты іс жүзінде тез арада қамтамасыз етеді;
  
• 
  Жай оқулықтағы кездеспейтін қосымша материалдарды электронды оқулықтардан қысқа уақытта табуға болады;
  
• 
  Гипермәтінді түсіндірмелерге өту барысында уақытты үнемдеуге көмектеседі.
  

• 
  Белгілі бір пәнге байланысты дайындалған оқулықтың сол пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуы;
  
• 
  Электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты дәріс конспектісін қамтитын негізгі сарамандық және тәжірибелік тапсырмаларды орындауға арналған қосымша материалдарға анықтама, библиографиялық көмекші, аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест материалдарды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін қамтуы;
  
• 
  Белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық болмау.
  

• 
  Жинақтылық
  
• 
  Жүйелілік
  
• 
  Эстетикалық көркемділігі
  
• 
  Жылдамдылығы және т.б.
  

1. Материалдың мәтін, сурет, график, кескін, кесте және т.б. түрде баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді.

2. Материалддың кескін түрінде баяндалуы-оқулық мазмұнының графиктік-мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын айқындайтын үзінділерін оқушының меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік түрде бейнелеу.

3. Өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін айқындайтын сұрақтар мен тапсырмалар беріледі.

• 
  Жан-жақтылығы
  
• 
  Ізгіліктілік
  
• 
  Бейімділігі
  
• 
  Модульдік
  
• 
  Экономикалық тиімділігі
  
• 
  Тұтынушыға бағдарлау
  

• 
  Оқу пәнінің мазмұндық көлемін бағалау
  
• 
  Үйренушінің білімділік, икемділік дағдыларын қалыптастыру
  
• 
  Оқу материалын өзіндік білім алу деңгейіне бөлу
  
• 
  Глоссарий дайындау
  
• 
  Лекциялар конспектісін дайындау
  
• 
  Тест материалын дайындау
  
• 
  Материалдарды электрондық түрде дайындау
  
• 
  Өзіндік және практикалық сабақтардың материалы
  

• 
  аннотация;
  
• 
  пән туралы қысқаша ақпарат;
  
• 
  жұмыс бағдарламалары;
  
• 
  электрондық оқулықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы әдiстемелiк нұсқаулар;
  
• 
  ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;
  
• 
  теориялық материалдар (лекция конспектiлерi);
  
• 
  теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;
  
• 
  практикалық жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;
  
• 
  практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тiзiмi;
  
• 
  бақылау тапсырмалары;
  
• 
  лабораториялық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;
  
• 
  бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;
  
• 
  бақылау тестiлерiнiң жинағы;
  
• 
  телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация түрлерi мен графигi;
  
• 
  глоссарий;
  
• 
  әдебиеттер тiзiмi және Интернеттiң ақпараттық ресурстарына сiлтемелер т.б.
  

1. 
   Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология. Алматы, 2004
   
2. 
   Сарбасова Қ.А. Инновациялық технологиялар. Алматы, 2006.
   
3. 
   Древс Ю.Г. Теория и практика создания электронных учебников. 2010.т.б.
   

Білімдегі жаңалықтар білім беру үрдісіндегі оқушылардың талабын, мүмкіндігімен қызығушылығын толық ескеруді, оқушыға берілетін білімді қоғамның қазіргі әлеуметтік, экономикалық сұранысына сәйкестендіруді, білім беру тәсілдерін оқушылардың өз бетімен білім алуына бағыттауды, оқушылардың өз іс әрекетіне басшылық жасауға жетелейтін негізгі құзіреттілігін қалыптастыруды, яғни жеке тұлғаның дербес дамуын қамтамасыз етуді көздейді.

Құзырлы мұғалімнің алдына оқушының жан дүниесін жақсы түсіне білу жөнінде нақты міндеттеме қойып отыр. Құзырлы оқытудың маңызды факторы мұғалімнің оқушының тақырыптың мәнін өз бетімен меңгеруін түсінуі мен бағалай алуы болып табылады. Мұндай тәсіл бұл үдеріске оқушының өзінің де қатысуын талап етеді. Осылайша, оқушы да өзінің оқуы үшін жауапты болады. Оқушы мұндай жауапкершілікті көбіне сабақ беру барысында мұғалім қалыптастыратын ортада сезініп, қабылдайды. Сондықтан мұғалімде Шульман «мұғалімнің үш көмекшісі» (Shulman, 2007) деп атаған қасиеттер болған жағдайда ғана оқыту жақсы болып саналады. Үш көмекшіге бас -теория, практика - қол, жүрек - адамгершілік дейді, бұл Абай атамызда бар, яғни үш ақ нәрсе адам қасиеті: ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек деп айтқаны.

Сыни тұрғыдан ойлау (СТО) екі мағынада қарастырылады: оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауын дамыту және мұғалімдердің сыни тұрғыдан ойлауын дамыту. Оқушыларға қатысты сыни тұрғыдан ойлау ақпарат пен идеяларды синтездеу қабілеті, ақпарат пен идеяның шынайылығы мен салыстырмалы түрде маңыздылығы туралы ойлана білу қабілеті, өзінің оқуына қатысты таңдау жасау және басқалардың идеяларына күмәнмен қарау қабілеті ретінде түсіндіріледі. Мұғалімдердің сыни тұрғыдан ойлауы өзінің жұмыс тәжірибесін, жаңа тәсілдерді қолдану және бағалау әрекеттерін сыни тұрғыдан бағалауды қамтиды.

СТО технологиясының мақсаты:

Барлық жастағы оқушыларды кез-келген мазмұнға сын тұрғысынан қарауды сабаққа және сабақтан тыс уақытта үйрету.

Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамытуға жұмыстар жасай отырып баланың танымдық белсенділігін арттыру, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға мүмкіншілік беру.

Тұжырымдамасы:

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту деген ұғымды кез-келген жаңа идеяны сол күйінде қабылдау немесе оған түбегейлі сенім арту емес, ол идеяларды негізгі себептерін, жүзеге асыру жолдарын және нәтижесін білу, оларды өз ортаңа,өз мүмкіндігіңе,өз керегіңе лайықты кіріктіру,талдау ой елегінен өткізу, яғни проблемаға сыни тұрғыдан қарап, өз мақсатына пайдалана білу.

Өзекті мәселесі:

Сын тұрғысынан ойлау – ашық қоғам негізі. Ол – өз алдына сұрақтар қойып және оларға жауап іздеу, әр мәселеге байланысты өз пікірін айтып, оны дәлелдей алу, сонымен қатар басқалардың пікірлерін дәлірек қарастыруды және сол дәлелдемелердің қисынын зерттеу дегенді білдіреді. Бұл оқыту «қарапайымнан күрделіге» деп аталады.

Оқушылар сын тұрғысынан ойлауды меңгеру үшін мынадай қасиеттері болуы шарт:

жоспарларға дайын болуы,бейімделгіштігі (басқалардың идеяларын қабылдай алуы), қайсарлығы (қиын тапсырмаларды кейінге қалдырмауы), жете түсінуі (өзінің және басқа адамдардың пікірін қадағалау), ымыралы келісімді іздеуі, коммуникативтілігі.

Оқушыларды сын тұрғысынан ойлауды дамыту шарттары:сын тұрғысынан ойлауда тәжірибе жинау үшін уақыт және мүмкіндік беру,оқушылардың ойлауына жағдай туғызу, әртүрлі идеялар мен пікірлердің тууына мүмкіндік жасау, оқыту үрдісінде оқушының белсенділігін қолдау,оқушының өз пікірін білдіруге жетелеу және оның пікірін бағалау.

Бірінші кезең «Қызығушылықты ояту»

Кезеңнің мақсаттары:

• 
  оқушы өзінде қалыптасқан білімі мен түсініктерін өзектендіру;
  
• 
  оқылатын тақырыпқа танымдылық қызығушылықты ояту;
  

Оқушы оқылатын мәселелер бойынша не білетінін еске түсіреді, ақпаратты жүйелейді, жауап алуға қажетті сұрақтар қояды. Өзге мақсатын тұжырымдайды

«Белгілі ақпараттар» тізімін түйін сөздер бойынша әңгіме, кластерлер, дұрыс және дұрыс емесін мақұлдау және т.б.

Бірінші кезеңде алынған ақпараттар тыңдалады,жазылады, талқыланады,жұмыс дара, жұп және топ бойынша жүргізіледі.

Екінші кезең «Мағынаны тану»

Кезеңнің мақсаты:

• 
  Жаңа ақпаратпен танысу
  
• 
  Жаңа ақпараттармен өз білімімен ара-қатынас белгілеу;
  
• 
  оқытушы ұсынған белсенді оқыту әдістерін қолданып оқушылар жаңа тақырып материалдарын тыңдайды, оқиды;
  
• 
  - жаңа ақпараттардың мәнін түсіну барысында мәтін шетіне белгі қояды немесе жазып алады;
  
• 
  -қарастырылған материалдармен жұмыс істеу барысында өз түсінгенін қадағалайды,алдына қойған мақсаттарына жету үшін белсенді әрекет етеді.
  

Кезеңнің мақсаты:

• 
  Қабылдаған жаңа және ескі түсініктердің ара қатынасын ашу;
  
• 
  Оқылған материалды талдау және қорытындылау;
  
• 
  Тақырыпты мұнан әрі меңгеру бағытын анықтау;
  
• 
  Мағынаны тану кезеңінде білімге сүйене отырып, оқушылар бұрын және сабақ барысында не үйренгенін салыстырады;
  
• 
  Қарастырған тақырыптың мәнін толық түсіну және өзіне қойылған мақсатты іске асыру үшін жаңа тақырыпты талдайды, қажеттісін іріктеп алады.өзіне қойған сұрақтарға мағыналы жауап алғандарын бағалайды;
  
• 
  Алған білімдерін өмірмен байланыстырады, қорытынды нәтиже шығарады,өз бетімен жаңа идеялар ойластырады;
  
• 
  Кластер құру;
  
• 
  Әр түрлі кезеңдегі ақпараттардың өзара қатынасын сипаттайтын кестелер толтырады;
  
• 
  Түйін сөздерге қайта оралу;
  
• 
  Дұрыс және дұрыс еместігін мақұлдауға қайта оралу;
  
• 
  Рефлексивті сұрақтар;
  
• 
  Пікір алмасу;
  
• 
  Шығармашылық жұмыстар жазу (синквейн, эссе) және т.б.
  
• 
  Оқылған ақпаратты талдау,түсіндіру, шығарманы өңдеу жұмысы топ бойынша жүргізіледі.
  

Critical Thinking Strategies as a Means of Developing Students’ Creative Activity

1) Sentence Expansion Exercises.Those girls completed the assignment. Those three girls completed the assignment. etc.

2) МЕТОД - INSERT

3) A classroom activity –parents never say …

For example: Please don’t tidy your room.Use the telephone a lot.Stay up very late …

5 sentence each group – 5 minutes

4) Making Friends J

Activity: Two Truths and a Lie

5) Recipe Story

• 
  Give the students 3 – 5 words or pictures and they must create a story using the words or pictures.
  
• 
  Randomly choose words or pictures rather than keeping them related as this will increase the creativity students must use to write their story or poem.
  
• 
  For example, try to make a story from these:
  

• 
  To write a place poem, choose a place that you remember well and want to share with others.
  
• 
  Here's the format:
  
  • 
    3 adjectives: cool, quick, smooth
    
  • 
    an abstract noun: beauty
    
  • 
    a participial phrase: flowing swiftly downward
    
  • 
    2 prepositional phrases: over the edges; of reality
    
  • 
    2 participial phrases: defying sense; compelling sighs
    

Өз пәнін білетін мұғалімдер пәнді оқушылардың өз түсінігі мен пікірі қалыптасатындай етіп өткізе алады. Олар пәннің логикасы мен оқушыларға тиімді қарқынмен мағынаны ұғындыру әдістемесін түсінеді. Осылайша, оқушылар өз дағдыларын қолдануды үйренеді, сондай-ақ пәннің құрылымы мен мазмұнына тереңдейді. Олар пәннің негізін қалайтын қағидаттар мен басты идеяны түсінеді.

Білімге бағдарланған оқу үдерісінде мұғалімдер үстірт оқытуға қарағанда тиянақты білім беруді көздейді. Мұндай үдерісте оқушылар ойлауға түрткі болатын түсініктемелер жасайды, жетекші сұрақтар қояды, сондай-ақ өз идеялары мен жолдастарының идеяларын талдай отырып, проблемаларды шешу жолдарын баяндайды. Оқушылар тәуекелге барудан қорықпайды, керісінше, олар үшін «тұйыққа тірелу» – жаңаны білу жолындағы кезекті қадам.