Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (ожсөЖ) – 45 сағат
жүктеу/скачать 2,88 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7 дәріс тақырыбы: Батыс еуропа елдеріндегі мектеп пен тәрбие (ХҮІІғ орт.– ХҮІІІғ аяғы).
| Дәрістің мазмұны:
1. Орта ғасырлық Қытай жәнеҮндістандағы тәрбиелеу мен оқыту. 2. Қайта өрлеу және реформация дәуіріндегі педагогикалық ойлар 1. Гупт империясы (Уғ) құлағаннан кейін орта ғасыр мәдениетінің элеменнттері Индияға да кедді. Қоғам кастаға бөлініп, халықтын кейбір топтары білім ала алмады. Тіпті үш жоғары кастаның балаларына да білім бірдей берілмеді. Ең жоғары каста брахманның балаларын діни кызметкер болуға әзірледі. Екі жоғары кастаның балаларын егінші болуға әзірлеп, оларға геофафия негіздерін, шет тілін, сауданы үйретті. Олар мектептен де, ата- аналарынан да үйренді. Білім беретін буддалық жүйенің демократиялык сипаты болды. Ол касталық айырмашылықтарға қарамады. Олар баланы үйде емес, монахтарға окытқызды. Будда монастырларында балалар 10-12 жастан бастап оқыды. Окушылардан тәртіп талап етілді, оны бұзғандарды монастырдан қуды. Оларға грамматиканы, лексиканы, медицинаны, философияны, логиканы окытты.Брахман және будда жүйелері бірігіп бірыңғай мәдени - білімдік жүйе жасалды.Бұл жүйе XI - XII ғасырда Индияның көп бөлігін мүсылмандар жаулап алғаннан кейін ыдырай бастады. Мұсылмандык педагогикалық түжырымдамаларда білімнің адамға пайдасы насихатталды. Ақиқат білімнің меңгерілуіне екі нәрсе кедергі жасайды: сөздердің нақты еместігі, ойдың анық айтылмауы. Төрбие мен оқытуда акиқат идеяларды білдіру үшін дәл сөз бен ойды табуға назар аударылды. Ол үшін логика пәніне ерекше орын берілді. Әрбір мұсылман құранды араб тілінде оқыды, сонымен қатар XV — XVII ғасырда кейбір мектептерде мемлекет қызметшілері мен ғалымдар қолданған парсы тілін оқыта бастады.Білімді үй мүғалімдері жэне мектептерден алу керек болды. Мектептер мешіт, монастырь жанында орналасты. Ақылы оку орындары басым болды. Төрт түрлі мұсылман мектебі болды: құран мектебі, парсы мектебі, парсы тілі және құран мектебі, әдебиет мектебі. Мұсылмандар жоғары білімді медреселерде және монастырлық оқу орны — даргабта алды. Олар міндетті түрде араб тілін оқып үйренді. Бағдарламаға грамматика, риторика, логика, метафизика, теология, әдебиет, заң пәндері енді. Оқу көп ретте ауызша жүрді. Мектептерде ер адамдар оқыды, бірак, әрбір бай адам мүғалім шақыртып, өз қызын оқыта алатын болды. Индиядағы ортағасырлық мұсылмандық білім беру жүйесін реформалау XVI ғасырда басталды. Ұлы Монғол династиясының негізін салушы Бабур (1483-1530) мектепте мемлекетке адал үрпақты тәрбиелеу мақсатын койды. Осыған сәйкес білім және тэрбие жүйесін өзгерту шаралары алынды. Бабур саясатын қолдаушы, оның кеңесшісі Абдул Фазыл Аллаяси (1551-1602) өте қатаң отбасылык тәрбиеге, діни фанатизмге, балаларды өлеуметтік шыққан тегіне қарай бөлуге қарсы шықты. Жаман тәрбие адамды бұзады деп санады. Әкбар (1542-1605) реформасына сөйкес міндетті оқу жоспарына арифметиканы, алгебраны, геометрияны, медицинаны, агрономияны, басқару негіздерін, астрономияны, бір сөзбен айтсақ ғылыми білімдерді енгізу керек болды. Себебі бұл пәндерді білуді өмірдің өзі талап етгі. Әкбардың сарайында кыздарға арналған мектеп болды, онда гуманитарлық ғылым және парсы тілі оқытылды. Әкбар мен Аллаясидың жоспарлары іске аспай қалды. Оған каржы да, педагогикалық білімдер де, қатаң бақылау да жетіспеді. Цин династиясы кезінде (біздің заманымызға дейінгі 2 ғасыр) иероглиф жазуы карапайым етіп өзгертілді, бүл сауат ашуды жеңілдетеді. Мемлекеттік және жекеменшік мектептер болды, олар XX ғасырдың басында өмір сүрді. Хань эулеті (біздің заманымызға дейінгі 2 ғ.-біздін заманымыздың 2 ғасыры) кезінде кағаз пайда болды, оку күралдары өзгере бастады. Бастауыш, орта және жоғары мектептер жүмыс істеді. Алғашқы жоғары мектептерді мемлекет ашып, онда ауқатты отбасыларының балалары оқыды. Хань дәуірінде мемлекеттік идеология конфуция болды. Классикалық конфуциялық трактаттарды оқып үйрену басты міндет болып табылады. Оны оқу 10 жылға созылып, курсты бітіргендер емтихан тапсырып, ғылыми атақ алып, мемлекеттік қызметте жүмыс істеуге мүмкіндік алды. 2. Орта ғасырда тәрбие проблемаларымен дінді зерттейтін философтар айналысты. Олардың көзкарастарының мазмұны діни кағидаларға толы болды. Дін коғамға үстемдік етті. Жас ұрпаққа да діни тәрбие берілді. Бірақ, кейбір қоғамдык топтардын балаларына өзгеше тәрбие берілді. Мемлекеттік феодалдардың балалары рыцарлық тәрбие алды. Олар 7 түрлі рыцарлык, өнерге үйренді. Атап айтсак, атка міну, жүзу, найзаласа білу, аңшылық құру, шашка ойнау, өзінің кожайыны мен жаксы көретін кызына өлең шығару, мерген болу. Оларды жазуға, оқуға, санауға үйреткен жок. Орта ғасырда жеке тұлғаны жан-жакты дамыту туралы ежелгі ой-пікірлер ұмытылды. Сол кездегі идеологияға сейкес жас ұрпаққа тек кана діни тәрбие берілді. Қайта өрлеу дәуірінде (15-16 ғасыр) жеке түлғаны жан-жақты дамыту идеясы кайта дамытыла бастады. Томас Мор және Томмазо Кампанелла жаңа коғамды құруды армандап, жеке тұлғаны жан-жақты дамыту үшін оған білім және тәрбие өнімді енбекпен байланыста берілу керек деген ұсыныс айтты. Осы дәуірдің көрнекті өкілдері итальян гуманисі Витгорино да Фельтре (1378 - 1446), нидерланд ойшылы Эразм Роттердамский (1469-1536), француз жазушысы Франсуа Рабле (1494-1553) және баскалары Орта ғасырлык схоластиканы және жаттанды оқуды сынап, балаларды құрметтеуге шақырды. № 7 дәріс тақырыбы: Батыс еуропа елдеріндегі мектеп пен тәрбие (ХҮІІғ орт.– ХҮІІІғ аяғы). жүктеу/скачать 2,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|