Өмірді бағалап үйренейік балалар суицидін алдын-алу бойынша ата-аналарғА, педагогтерге арналған қҰрал алматы
Аффективті суицидалды мінез-құлық
жүктеу/скачать 1,37 Mb.
|
| Аффективті суицидалды мінез-құлық. Суицидті әрекет бар болғанын минутқа, кейде оқиғаның қиындығына қарай сағат немесе тәулікке созылатын жоғарғы деңгейдегі аффект кезінде жасалынады. Мұндайда бір сәтте өмір мен қоштасу мүмкіндігі туралы ой келе қалады.
Нағыз суицидалды әрекет өзін-өзі өлтіруге ниет етіп, ойланып жасалған іс. Мұндай жасөспірім суицидті әрекеттің эффективті болу үшін «ешкім кедергі жасамауы керек» деген ойда болады. Суицидалды мінез-құлықтың барлық түрінде әлеуметтік - психологиялық стимулдар басты орын алады. Нағыз суицидалды әрекетте басқаларына қарағанда өзін-өзі асу жиі кездеседі. Әрекетті таңдауда достарына, естігені немесе кинода көргендеріне еліктеу реакциясы маңызды орын алады. Жасөспірімде бұл жағдайлар әр түрлі деңгейде көрініс береді. Егер адам өзін өмірден айыратын болса - бұл оның санасында фундаменталды этикалық категория қиын өзгерулерді басынан кешіретін өмірдің мағынасын білдіреді. Өзін-өзі өлтіру мен қастандықтардың мақсаты шынында өзін өмірден кию болып табылады. Деңгейлері әр түрлі оқиғалары түрлі болса да, бұған суицидалды әрекеттің тәсілі мен шарттары айырмашылықтарын қоссақ та, соңғы нәтижесінің сапасында өлім тұрады. Адам өзін-өзі өлтіруге шешім қабылдағанда, қандайда бір жағдайлардың әсерінен өмір сүру маңыздылығын, мәнін жояды.. Қандайда болмасын өзін-өзі өлтіруге әкеп соғатын өмірдегі көптеген оқиғалар мен жанжалдардың барлығында да жалпы бір ғана этикалық аспект бар. Моральдық, сана деңгейінде олардың барлығы құлықтылық құндылықтарға шағымданады. Тек қана осы сапада бақыт, қайырымдылық, әділеттілік, борыш, ар, намыс туралы түсініктер пайда болады. Басқа сөзбен, суицид бұл тұлғаға моральды құндылық. бойынша үлкен соққы, ал суицидалды шешім - бұл моральдық таңдау актісі. Өзін-өзі өлтіруде адам оның мотиві мен қорытындысының арақатынасын белгілеп, өзін-өзі жәбірлеуге жауапкершілікті қабылдайды және өзіне немесе басқаға жауапкершілікті жүктейді. Осыдан барып адам осы әрекетті таңдағанда - ол өзін-өзі өлтірудің өлім әкелетін жай әрекет емес, жағымды және жағымсыз құлықтылық мағынасын, адамдардың бағалауын, пікірін белгілі бір қатынасын туғызатынын көреді. Әр адам қандайда болмасын ол өзінің күнделікті бойына сіңірген, тек қана өмір сүріп қоймай, өз өмірін күнделікті түйсініп, сезініп, өзінің бар болуы оның іс-әрекетін, қиындықтарды жеңуі болашақ мақсатқа ұмтылуы өмірдің қандайда бір мағынаға ие екендігін қалайды. Өмірдің нақты сәттері - оқиғалар, әрекеттерге адам тұлғаның дамуының алғашқы этаптарында санада калыптасатын алыс мақсаттар өмір бағдарламаларының нәтижесінде тұлғаның, өзін актуализациялау дәрежесі туралы түсінік қалыптасады. Өмір мағынасының көп өлшемді және кең категориясына карамастан, оның аралық сипатына және оның терең негізінің табиғатына - сапалы және сандық сипаттамасының өмір мағыналылық көріністері жеке өмір кезеңінде этаптан этапқа ауысып отырады. Бұл жоспарда жасөспірімдік және ересек жастағылар көбірек сезімтал, өйткені адам бұл кезеңде, әсіресе өмір мағынасы мәселесіне көңіл беледі, оның бағасына негіз қарастырады және қалыптастырады. Суицидалды мінез-құлық және өзін өлтіруді туғызатын акт үшін ерекше басты механизм - бұл өмір мен өлімге қатынас. Өмір жағымды қатынастардың дәрежесін жоғалтады және тек жағымсыз болып қабылданады, ал өлім, өз кезегінде өмір сияқты өзінің дәрежесін жағымсыздан жағымдыға өзгертеді. Осы сәттен бастап тұлға санасында өзін-өзі өлтіру мақсатының қалыптасуы және оны іске асырыу жоспарын өңдеу басталады. жүктеу/скачать 1,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|