Өмірді бағалап үйренейік балалар суицидін алдын-алу бойынша ата-аналарғА, педагогтерге арналған қҰрал алматы
БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ЖҮРГІЗУДЕ НЕГІЗ БОЛАТЫН БАСТЫ ҰСТАНЫМДАР
жүктеу/скачать 1,37 Mb.
|
| БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ЖҮРГІЗУДЕ НЕГІЗ БОЛАТЫН БАСТЫ ҰСТАНЫМДАР
Білім беру ұйымдарында тәрбиенің басты мақсаты – тәрбиеленушілердің тұлғалық қасиеттерін гуманистік бағытта дамыту болып отыр. Гуманизм – адам мүмкіншілігінің шексіз екендігін мойындау, өзін-өзі дамыту қабілетіне деген сенімі мен ерік бостандығын мойындау, абыройын қорғау, адамның бақытқа жету жолындағы құқығы мен оның барлық сұраныстарын қамтамасыз етуді мақсат етеді [19,20]. Бұл мәселеге педагогикалық және психологиялық тұрғыдан қарасақ, адамдар арасындағы қатынастардың сүйіспеншілікке негізделуі, олардың ар-намысын, абыройын, ұжданын құрметтеу, адамгершілік, парасаттылық тұрғыда қамқорлық жасау, адамды сүйе білу, қадірлеу яғни рухани-адамгершілік білімді жандандыру. Ал рухани-адамгершілік тәрбиесінің негізгі мақсатының өзі – тәрбиеленушілерді рухани-адамгершілік тұрғыда дамыту. Рухани-адамгершілік даму дегеніміз – өзінің өмірдегі орынын, атқаратын міндетін, қазіргі және болашақ ұрпақ алдындағы жауапкершілігін, дүниенің күрделі құрылымын түсінуі және өзін-өзі үздіксіз, бірқалыпты жетілдіру. Адамның тәндік, физиологиялық, психологиялық және әлеуметтік дамуын рухани дамудың өлшемі ретінде алуға болады. Рухани даму тұлғаны қалыптастырудың өзегі болып табылады. Даму дегеніміз – адамның тәндік, жандық және рухтық сипатының біртұтас үйлесімділікте өрбуі, яғни дүниедегі адам болмысының көздеген бағыты, мақсаты. Рухани-адамгершілік тұрғыда дамыған адам – адамзат санасынан туындаған құндылықтарды бойына жинақтап, сол арқылы дүниеге тұлғалық мәндегі объект деп қарайды. Өмірге осындай дүниелік қатынастан, өмірге қанағаттанбаудан тұлға ізденіске түсіп, өзін-өзі дамытады. Рухани-адамгершілік тұрғыда дамыған адам айналасына жанашырлықпен қарайды, өзге адамдарға жақсылық тілеп, адамдарға көмек көрсетуге, айналадағы өмірді жақсартуға, өзін-өзі дамытуға ұмтылады. Гуманитарлық танымдық жүйедегі білімдік бағдар адамның өзін-өзі тануы, өз мүмкіндіктерін іске асыруы, өздігінен даму құқығын ең жоғары құндылық деп танитын, өзін-өзі басқаруға, өзінің ішкі мүмкіндіктерін «Мен»-ін табуға бағытталып құрылады. Тұлғалық-бағдарлы педагогиканың тұжырымдамасы – тәрбие мақсаты, мазмұны, принциптері педагогикалық іс-әрекет мәселелері гуманистік және гуманитарлық танымға бағытталған. Тұлғалық-бағдарлы педагогика тұлғаның өзіндік ұстанымын, өмірлік көзқарасын, іскерлік дағдыларын анықтап, оны өмірде қолдана білуге адамгершілік қасиеттерін сақтауға, нарықтық қатынастың жаңа нысандарында өзін жағалтып алмау мақсатында оның ішкі «Менін» әлеуметтік ортамен сәйкестендіре алуын негізгі нысана етеді. Сонымен, Білім беру ұйымдарындағы тәрбиені ізгілендіру тұлғалық-бағдарлы педагогика ұстанымдарына негіздеу кезек күттірмейтін міндеттердің бірі болып отыр. Жалпы алғанда тәрбие үдерісіндегі ұстанымдар, бұл – тәрбие үдерісінің мазмұнына, әдістеріне, ұйымдастыру жолдарына қойылатын негізгі талаптарды айғақтайды. Олар тәрбие үдерісінде педагогтарға нақтылы педагогикалық міндеттерді шешуде бағыт-бағдар береді. Білім беру ұйымдарында күнделікті тәрбие үдерісіне негіз болатын гуманистік педагогика ұстанымдары төмендегідей. Олар: тұлғаға бағдарлау ұстанымы; тәрбиенің өмірмен, еңбекпен байланыстылық ұстанымы; тәрбиеде ұнамды өнегені пайдалану ұстанымы; тәрбиелік ықпалдар бірлігі ұстанымы. Аталған ұстанымдарды білім беру ұйымдарының тәрбие үдерісінде басшылыққа алу үшін әрқайсысының мазмұнына жеке-жеке тоқтала кетуді жөн санадық. Тұлғаға бағдарлау ұстанымы тәрбие үдерісінде тәрбиеленушілердің жас ерекшеліктері мен даралығын, әсіресе жалпы және жеке адами қасиет-сапалары яғни тұлғаның өмірлік бағыт-бағдары, тіршілік жоспары, құндылықтық бағдары, қалыптасқан ұстанымдары, іс-әрекеті мен мінезіндегі басым қасиеттері, себеп-түрткілері мен мүмкіндіктерін ескеру негізінде іске асырылады. Тұлғаның осы аталған жетекші қасиеттерінен бөлек қарастырылатын жас немесе жеке дара ерекшеліктері (мінез, темперамент, ерік және т.б. ) рухани-адамгершілік тәрбиені толықтай қамтамасыз ете алмайды. Тұлғаға бағдарлау ұстанымы педагогтың алдына төмендегідей талаптар қояды. Олар: 1)тәрбиеленушілердің жеке темпераменттік ерекшеліктерін, мінез бітістерін, көзқарастарын, талғамдарын, әдеттерін үздіксіз зерттеп, жете білу; 2)тәрбие үдерісін диагностикалаумен бірге баланың ойлау қабілеті, себеп-түрткілер, ұстанымдары, өмірлік бағыты, өмір мен еңбекке деген көзқарасы, құндылықты бағамдары, тіршілік жоспарлары секілді тұлғалық сапалардың нақты қалыптасу деңгейін түбегейлі тану; 3) әр баланың ілгерілей дамуын қамтамасыз етуші күш-қуатына сәйкес, әрі біртіндеп күрделеніп отыратын тәрбиелік істерге ұдайы қатыстырып отыру; 4)мақсатты іске асыруға кедергі болатын себептерді өз уақытында анықтау және онымен жұмыс істеу, ал егер бұл мүмкін болмаса, жаңа жағдайлар мен шарттарға тәуелді тәрбие бағытына дер кезінде өзгерістер енгізу; 5)барынша тұлғаның өзіндік белсенділігіне, қызығушылығына, мүмкіндіктеріне арқа сүйеу; 6) тәрбиені тұлғаның өзіндік тәрбиесімен ұштастыру, балаларға өзіндік тәрбие мақсаттарын, әдістері мен формаларын таңдауға жәрдем беру; 7) балалардың дербестік, ынталық, өзіндік іс-әрекет қабілеттерін дамыту, тек басшылықпен шектелмей, табысқа жеткізер іс-әрекеттерді ұтымды ұйымдастыру және бағыттай білу. Аталған талаптарды бірізділікпен, жүйелі орындау тәрбиеленушілерге жан-жақты мән беріп, назар аудара отырып, оларды тереңірек тануға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 1,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|