- Барлық молекула құратын атомдар байланыста болады және өзара бірімен әсерлесуді сезінеді.
- Бұл әсерлер электрондық эффектілердің көмегімен ковалентті байланыстың жүйесі арқылы беріледі.
- Электрондық эффектілер екі түрлі болады:
- Индуктивті (I)
- Mезомерлі (M)
Индуктивті эффект - 1. Индуктивті эффект бұл орынбасушының әсерінен электрондар тығыздығының σ - байланыс арқылы берілуі.
- Индуктивті эффекттің пайда болу себебі атомдардың ЭТ әртүрлі болуы.
- Индуктивті эффект оң да, теріс те болады, яғни +I,-I.
- Электрондар тығыздығын өзіне тартатын атомды немесе атомдардың тобын электроноакцептор (–I) деп атайды.
- Электрондар тығыздығын көрші атомға беретін топтарды электронодонор (+I) деп атайды.
Индуктивті эффект - Индуктивті эффектіні байланыс бойынша түзу стрелкамен көрсетеді, стрелканың ұшы ЭТ жоғары атомға қарай бағытталады.
- σ-байланыстың әлсіз полярлануы себебінен индуктивті эффект тізбек бойынша тез өшеді, және оның әсері негізінен орынбасушыдан екі атомға дейін ғана беріледі.
(-I) (+I)
Мезомерлі эффект - 2. Мезомерлі эффект (қабысу эффектісі) бұл орынбасушының әсерінен электрондар тығыздығының π- байланыстардың жүйесімен таралуы.
- Мезомерлі эффект оң да теріс те болады, яғни + M, - M.
- Мезомерлі эффект қабысқан жүйелері бар молекулаларда байқалады.
- π, π - қабысқан жүйе
- CH2 = CH – CH = CH2 бутадиен – 1,3
• • • • • • - p,π - қабысу, яғни р орбиталі бар атом (O, N, гал)
- π- байланыспенен кезектесіп келсе.
• • CH2 = CH – Cl винилхлорид Мезомерлі эффект - Мезомерлік эффект графикалық түрде иілген стрелка арқылы көрсетіледі, стрелканың басы ығысатын р немесе π – электрондардан басталып, соңы электрондар ығысқан атомда немесе байланыста аяқталады.
Достарыңызбен бөлісу: |
