ОҢТҮстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы фармакогнозия және химия кафедрасы

1. Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия / Под. ред. Г.П. Яковлева. – СПб.: СпецЛит, 2006. – 845 с.: ил.

2. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.
Қосымша:

1. Правила сбора и сушки лекарственных растений (сборник инструкций). М.: Медицина, 1985. – 328 с., ил.

2. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд., перераб., испр. и доп. – М.: РИА “Новая волна”: 2008. – 1206 с.: ил.

3. Головкин Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., Шретер А.И. Биологически активные вещества растительного происхождения. – М.: Наука, 2001. – 240 с.

4. Пронченко Г.Е. Лекарственные растительные средства. – М.: Гэотар-Мед., 2002. – 285 с.

5. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. вузов/ В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК-книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.

Фармацевтикалық тәжірибеде қабығы ретінде дәрілік өсімдік шикізаты

қолданылады:

A. ағаштары мен бұталары діңгектерінің жабын ұлпалары, бұталары мен

тамырлары;

B. камбийден периферияға орналасқан діңгектірі;

C. ағаштары мен бұталардың діңгектері, бұталары мен тамырларының

ішкі қабықтары;

D. ағаштар мен бұталардың діңгектері мен бұта және тамырларының

сыртқы қабығы;

5. 
   ағаштар мен бұталардың діңгектері, бұташықтары және тамырларының
   

2. Қабығының өзек шоқтары орналасады:

А. тек екіншілік қабығында;

B. колленхимада;

C. біріншілік және екіншілік қабығында;

D. тек біріншілік қабықта;

E. болмайды.

3. Қабықтағы кальций оксалаты орналасады:

A. тек біріншілік қабықта;

B. тек екіншілік қабықта;

C. бірінші және екінші қабықта;

D. тек бірінші қабықта;

E. болмайды.
4. Қабықтағы түтікшелер орналасады:

A. бірінші қабықта;

B. екінші қабықта;

C. бірінші және екінші қабық аралығында;

D. болмайды.

5. Қабықтағы тастыжасушалар орналасады:

A. тек біріншілік қабықта;

B. тек екіншілік қабықта;

C. біріншілік және екіншілік қабықта;

D. болмайды.

6. Қабықтағы талшықтар орналасады:

A. біріншілік және екіншілік қабықта;

B. тек екінші қабықта;

C. тек бірінші қабықта;

D. тек бірінші қабықта.

№3 сабақ

1. 
   тапсырма. ДӨШ жинау, кептіру нұсқаулықтарын қолдана білу.
   
2. 
   тапсырма. Әр шикізаттың жинау мерзімін білу.
   
3. 
   тапсырма. ДӨШ кептіру ерекшіліктерімен әдістерін НТҚ сәйкес, шикізатты келтіру.
   

1. Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия / Под. ред. Г.П. Яковлева. – СПб.: СпецЛит, 2006. – 845 с.: ил.

2. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.

Қосымша:

1. Правила сбора и сушки лекарственных растений (сборник инструкций). М.: Медицина, 1985. – 328 с., ил.

2. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд., перераб., испр. и доп. – М.: РИА “Новая волна”: 2008. – 1206 с.: ил.

3. Головкин Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., Шретер А.И. Биологически активные вещества растительного происхождения. – М.: Наука, 2001. – 240 с.

4. Пронченко Г.Е. Лекарственные растительные средства. – М.: Гэотар-Мед., 2002. – 285 с.

5. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. вузов/ В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК-книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.

1. 
   Көлеңкелі ауада кептірілетін шикізаттар:
   

В. қабығы

С. тамыры

Д. тамырсабағы

Е. тамыр түйнегі

2. Күн астында кептірілетін шикізаттар:

А. қабығы, тамыры, тамырсабағы

В. шөбі

Д. гүлі

3. Гликозидтері бар шикізаттар кептіріледі:

А. 50-60⁰ С

В. 30-40⁰ С

С. 20-30⁰ С

Д. 10-20⁰ С

Е. 10-30⁰ С

4. Алкалоидтары бар шикізаттар кептіріледі:

А. 50⁰ С дейін

В. 60⁰ С

С. 70⁰ С

Д. 80⁰ С

Е. 90⁰ С

5.Аскорбинқышқылдары бар шикізаттар кептіріледі:

А. 80-90⁰ С

В. 10-20⁰ С

С. 20-30⁰ С

Д.50-60⁰С

Е. 30-40⁰ С
№ 4 Тақырып
1. Тақырыбы: Құрамында улы және күшті әсер ететін заттары бар дәрілік өсімдік шикізатын дайындау ерекшеліктері.
2. Мақсаты: құрамында улы және күшті әсер ететін заттары бар дәрілік өсімдік шикізатын дайындау ерекшеліктерін білу.
3. Тапсырма:

1. Құрамында улы және күшті әсер ететін заттары бар дәрілік өсімдік шикізатын дайындау, кептіру және сақтау ережелерін сипаттаңыз.

2. Құрамында улы және күшті әсер ететін заттары бар дәрілік өсімдік номенклатурасы.

3. Құрамында улы және күшті әсер ететін заттары бар дәрілік өсімдік шикізатын жинаудың негізгі әдістері.

4. Улы өсімдіктерді жинауда техника қауіпсіздігін сақтау ережелері.
4. Орындау түрі: Реферат, Презентация жасау, тестер құру. Реферат үлгісі: тақырыбы, мақсаты және міндеттері, маңыздылығы, берілген тақырып бойынша сұрақтардың тізімі. Қорытынды және ұсыныстар. Реферат көлемі 5-8 бет. Мазмұнына кіріспе, барлық бөлімдердің номерлері мен тақырыпшалары. Қорытынды және ұсыныстар, қолданылған әдебиеттер тізімі. Презентация жасаудың талаптары: безендіру біріңғай, көк немесе жасыл түсті фондар, бір слайдта үш түске дейін қолдануға болады: фон үшін, тақырыпша және мәтін; мазмұнына қарай компьютерлік анимация жасау. Тестер құру талаптары: тапсырмалары түсінікті, бір тапсырмада бір дұрыс жауаппен болу керек.
5. СӨЖ-ді орындау және бағалалау критерилері: тапсырмаларды орындау мерзімі, талдауды ұқыпты жасау, қорытындылар мен ұсыныстарды келтіру, берілген көлемнен аспау.
6. Тапсыру мерзімі: 1-7-ші апта
7. Әдебиет:

Негізгі:

1. Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия / Под. ред. Г.П. Яковлева. – СПб.: СпецЛит, 2006. – 845 с.: ил.

2. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.

Қосымша:

1. Правила сбора и сушки лекарственных растений (сборник инструкций). М.: Медицина, 1985. – 328 с., ил.

2. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд., перераб., испр. и доп. – М.: РИА “Новая волна”: 2008. – 1206 с.: ил.

3. Головкин Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., Шретер А.И. Биологически активные вещества растительного происхождения. – М.: Наука, 2001. – 240 с.

4. Пронченко Г.Е. Лекарственные растительные средства. – М.: Гэотар-Мед., 2002. – 285 с.

5. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. вузов/ В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК-книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.

1. Құрамында алкалоидтар бар дәрілік өсімдік шикізатының дайындау ерекшеліктерін атаңыз.

2. Құрамында жүрек гликозидтері бар дәрілік өсімдік шикізатының дайындау ерекшеліктерін атаңыз.

№5 Тақырып

1. Қазақстан Республикасындағы дәрілік өсімдіктердің шикізаттық базасы, оларды тиімді қолдану, қорғау және өндіру.

2. Қазақстан Республикасында жабайы және мәдени түрде өсірілетін дәрілік өсімдіктерді жинаудың қазіргі жағдайы.

3. Көп тоннаға дейін шикізат беретін отандық дәрілік өсімдіктер.

4. Шикізаттың ареалы немесе қоры шектеулі дәрілік өсімдіктер.

5. Кең ареалда өсетін дәрілік өсімдіктер.

1. Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия / Под. ред. Г.П. Яковлева. – СПб.: СпецЛит, 2006. – 845 с.: ил.

2. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.

Қосымша:

1. Правила сбора и сушки лекарственных растений (сборник инструкций). М.: Медицина, 1985. – 328 с., ил.

2. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд., перераб., испр. и доп. – М.: РИА “Новая волна”: 2008. – 1206 с.: ил.

3. Головкин Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., Шретер А.И. Биологически активные вещества растительного происхождения. – М.: Наука, 2001. – 240 с.

4. Пронченко Г.Е. Лекарственные растительные средства. – М.: Гэотар-Мед., 2002. – 285 с.

5. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. вузов/ В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК-книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.

1. Дәрілік өсімдік шикізатының кәзіргі замандағы импорты мен экспортының жағдайын атаңыз.

2. ҚР-да дәрілік өсімдік шикізатын әзірлеу көлемін кеңейтуге бағытталған Үкімет шараларын атаңыз.

3. Қоршаған ортаны қорғау жөнінде ҚР-ның Конституциясы не дейді?.

№6 Тақырып

1. Тақырыбы: ДӨШ стандарттау. Фармакогностикалық талдау: бүтін және ұсақталған, таблеттелген және брикеттелген дәрілік шикізатына макроскопиялық және микроскопиялық талдау
2. Мақсаты: Студенттерді дәрілік өсімдік шикізатын стандарттау мен ДӨШ фармакогностикалық талдау туралы біліктілігі мен дағдыларын және білімін қалыптастыру.
3. Тапсырма:

1. 
   Шикізаты шөбіне макроскопиялық және микроскопиялық талдау әдістерін беру.
   
2. 
   Шикізаты жапырағына макроскопиялық және микроскопиялық талдау әдістерін беру.
   
3. 
   Шикізаты жемісі мен тұқымына макроскопиялық және микроскопиялық талдау әдістерін беру.
   
4. 
   Шикізаты қабығы мен шөбіне макроскопиялық және микроскопиялық талдау әдістерін беру.
   
5. 
   Шикізаты гүліне макроскопиялық және микроскопиялық талдау әдістерін беру.
   
6. 
   Шикізаты тамыры мен басқа да жерасты бөліктеріне макроскопиялық және микроскопиялық талдау әдістерін беру.
   

1. Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия / Под. ред. Г.П. Яковлева. – СПб.: СпецЛит, 2006. – 845 с.: ил.

2. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.

Қосымша:

1. Правила сбора и сушки лекарственных растений (сборник инструкций). М.: Медицина, 1985. – 328 с., ил.

2. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд., перераб., испр. и доп. – М.: РИА “Новая волна”: 2008. – 1206 с.: ил.

3. Головкин Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., Шретер А.И. Биологически активные вещества растительного происхождения. – М.: Наука, 2001. – 240 с.

4. Пронченко Г.Е. Лекарственные растительные средства. – М.: Гэотар-Мед., 2002. – 285 с.

5. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. вузов/ В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК-книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.

1. 
   Фармацевтикалық тәжірибеде жапырақ деп аталады:
   

B. медициналық мақсатта қолданылатын кептірілген немесе жас

жапырақтары

C. фотосинтез, транспирация газалмасуды атқаратын өркен бөлігі

D. жапырақ тақтасынан, негізінен және сағақтан тұратын бүйір, көбінесе

жалпақ дорсовентральды орган

2. 
   Микропрепарат дайындау барысында жапырақты түссіздендіруге қолданады:
   

B. 10%-натрий гидроксиді

C. глицерин

D. натрий гидроксидінің 5%-дық ерітіндісі

3. 
   Фармацевтикалық тәжірибеде гүл дегенеміз:
   

органы

бөліктері

C. өркен немесе жүйе болып табылатын кептірілген, кейде жас гүл

шоғырлары

1. 
   гүл табанынан, гүл аяғынан, гүл аралығынан, андроцей мен гинецейден
   

4. 
   Тамырдың соңғы құрылысындағы сүрек шоқтары:
   

B. тек өзекте орналасқан

C. қабықта да өзекте де орналасқан

5. Дәрілік өсімдік шикізатының өзі екендігін анықтайтын әдіс:

A. титриметриялық

B. биологиялық

C. гравиметриялық

D. микроскопиялық

E. спектрофотометриялық

5. 
   Шоқты типті құрылысы тән:
   

B. тек қосжарнақты өсімдіктер тамырсабағына

C. тек біржарнақтылар тамырсабағына

D. біржарнақтылар және қосжарнақтылар тамырсабағына

6. 
   тамырсабақтары мен тамырлары деп фармацевтикалық тәжірибеде аталатындар:
   

кептірілген, кейде жас шөптесін өсімдіктің жер асты бөліктері

B. күзде немесе ерте көктемде жиналған кептірілген, кейде жас,

топырақтан тазартылған, шіріген бөліктері алынған тамырсабақтары

мен тамырларының кесінділері

C. биологиялық белсенділік көрсететін көпжылдық шөптесін өсімдіктің

түр өзгерген жерасты бөліктерімен өркендері

D. күзде және ерте көктемде жиналған, топырақтан тазартылған шіріген

және жерүсті бөліктерінен босатылған кептірілген немесе жас

тамырсабақтары мен одан таралған тамырларының кесінділері

№7 Тақырып
1. Тақырыбы: Дәрілік өсімдік шикізатын орамдау, маркілеу, көліктеу және сақтау.

2. 
   Мақсаты: Студенттерді ДӨШ орамдау, маркілеу тасымалдау және сақтау бойынша білімін, біліктілігі мен дағдысын қалыптастыру.
   

1. 
   ДӨШ орамдау әдістерін үйрену.
   
2. 
   Маркілеу әдістерін үйрену
   
3. 
   ДӨШ тасымалдау әдістерін уйрену
   
4. 
   ДӨШ сақтау ережелерін білу
   

1. Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия / Под. ред. Г.П. Яковлева. – СПб.: СпецЛит, 2006. – 845 с.: ил.

2. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.

Қосымша:

1. Правила сбора и сушки лекарственных растений (сборник инструкций). М.: Медицина, 1985. – 328 с., ил.

2. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд., перераб., испр. и доп. – М.: РИА “Новая волна”: 2008. – 1206 с.: ил.

3. Головкин Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., Шретер А.И. Биологически активные вещества растительного происхождения. – М.: Наука, 2001. – 240 с.

4. Пронченко Г.Е. Лекарственные растительные средства. – М.: Гэотар-Мед., 2002. – 285 с.

5. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. вузов/ В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК-книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.

1. 
   ДӨШ сақталатын қойма бөлмесіндегі температура:
   

В. 20-30⁰ С

С. 30-40⁰ С

Д. 40-50⁰ С

Е. 50-60⁰ С

2. Шикізат сақталуындағы қалыпты ылғалдылық:

А. 12-15%

В. 20-25%

С. 30-35%

Д. 35-40%

Е. 40-45%

3. Улы және күшті әсер ететін шикізат сақталады:

А. сейфте

В. жәшікте

С. қорапта

Д. сөреде

Е. ыдыста

4. Қойма ішіндегі штабельдердің ара қашықтығы... кем емес:

А. 50 см

В. 20 см

Д. 10 см

№ 3 Кредит

№ 1 Тақырып
1. Тақырыбы: Тамақ өсімдіктері – дәрумендер көзі.
2. Мақсаты: алынған білім негізінде құрамында дәрумендері бар дәрілік өсімдік шикізаттарды жинау, кептіру, сақтау және медицинада қолданылу жолдарын теория жүзінде дәлелдей білу.

3. Тапсырма:

1. Биологиялық белсенді заттардың тобы ретінде «дәрумендерге» анықтама беріңіз.

2. Дәрумендердің жіктелуі.

3. Өсімдіктерде дәрумендердің жинақталуы.

4. Дәрумендердің физика-химиялық қасиеттерін сипаттаңыз.
4. Орындау түрі: Реферат, Презентация жасау, тестер құру. Реферат үлгісі: тақырыбы, мақсаты және міндеттері, маңыздылығы, берілген тақырып бойынша сұрақтардың тізімі. Қорытынды және ұсыныстар. Реферат көлемі 5-8 бет. Мазмұнына кіріспе, барлық бөлімдердің номерлері мен тақырыпшалары. Қорытынды және ұсыныстар, қолданылған әдебиеттер тізімі. Презентация жасаудың талаптары: безендіру біріңғай, көк немесе жасыл түсті фондар, бір слайдта үш түске дейін қолдануға болады: фон үшін, тақырыпша және мәтін; мазмұнына қарай компьютерлік анимация жасау. Тестер құру талаптары: тапсырмалары түсінікті, бір тапсырмада бір дұрыс жауаппен болу керек.
5. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері: тапсырмаларды орындау мерзімі, талдауды ұқыпты жасау, қорытындылар мен ұсыныстарды келтіру, берілген көлемнен аспау.
6. Тапсыру мерзімі: 9-14 апта
7. Әдебиет:

Негізгі:

1. Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия / Под. ред. Г.П. Яковлева. – СПб.: СпецЛит, 2006. – 845 с.: ил.

2. Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии: Анализ фасованной продукции: учеб. пособие / под ред. И.А. Самылиной. – М. ООО “Медицинское информационное агентство”, 2008. – 288 с.: ил.

Қосымша:

1. Правила сбора и сушки лекарственных растений (сборник инструкций). М.: Медицина, 1985. – 328 с., ил.

2. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд., перераб., испр. и доп. – М.: РИА “Новая волна”: 2008. – 1206 с.: ил.

3. Головкин Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., Шретер А.И. Биологически активные вещества растительного происхождения. – М.: Наука, 2001. – 240 с.

4. Пронченко Г.Е. Лекарственные растительные средства. – М.: Гэотар-Мед., 2002. – 285 с.

5. Практикум по фармакогнозии: Учеб. пособие для студ. вузов/ В.Н. Ковалев, Н.В. Попова, В.С. Кисличенко и др.: Под общ. ред. В.Н. Ковалева. – Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы: МТК-книга, 2004. – 512 с.: 615 ил.: 24 с. вкл.

1. Құрамында алифатты қатардағы дәрумендері бар шикізаттың, дәрілік өсімдіктердің және тұқымдастардың атауын қазақша, орысша және латынша атаңыз.

2. Құрамында алициклды қатардағы дәрумендері бар шикізаттың, дәрілік өсімдіктердің және тұқымдастардың атауын қазақша, орысша және латынша атаңыз.

3. Құрамында ароматты қатардағы дәрумендері бар шикізаттың, дәрілік өсімдіктердің және тұқымдастардың атауын қазақша, орысша және латынша атаңыз.

4. Құрамында С дәрумені бар шикізаттың кептіру және сақтау ерекшеліктері неде?

5. Қырмызыгүл гүлдерінің, шырғанақ және шетен жемістерінің дайындау ерекшеліктері неде?

№2 Тақырып