ОҚУ-Әдістемелік әзірлемелер. «Тілдің талай, талай қызығы бар»



жүктеу/скачать 0,97 Mb.
бет7/7
Дата26.08.2017
өлшемі0,97 Mb.
#28898
1   2   3   4   5   6   7

Сұрақ және тапсырма

  1. Хабарлы сөйлемнен сұраулы, лепті сөйлемдер жасауға бола ма? Болса, қалай?

  2. Бір хабарлы сөйлемнен бірнеше сұраулы сөйлем жасай аласыңдар ма?

  3. Сен «Абай жолы» романын оқыдың ба? – деген сөйлемнен тағы қандай сұраулы сөйлемдер жасауға болады?

  4. Тұрмыста, салтта, еңбек процесінде қолданылатын: Мейрам құтты болсын. Қайырлы кеш. Сау болыңыз сияқты сөйлемдер айтылу мақсатында қарай қай сөйлемге жатады? Бұлар қандай мағына білдіреді?Бұл сөйлемдердің соңында қандай белгі қойылады?

  1. ҚАЙ КЕЗДЕ ҚАЛАЙ ДЕП АТАЙДЫ?

  2. Тұрмыста, еңбекте қандай сөздер айтылады? Қай кезде қалай деп айтатынын білесіңдер ме?

  3. а) Мейрам күндері үлкендерге, жолдастарыңа.

  4. ә) Сапарға шығатын адамға.

  5. б) Мал жайып жүрген малшыға.

  6. в) Қырман басына барғанда.

  7. ғ) құрмет алған адамға.

  8. г) Мұғалімдермен ертеңгілікте, түсте, кешке кездескенде.

  9. д) Өзіңе біреу қызмет көрсетіп көмектескенде т.т. қалай деп айтасың? Бұл сөйлемдер қандай дауыспен айтылады?

  10. Қандай сөйлем жазылған?

    1. Ұ

    1. З

    1. Ы

    1. Ә

    1. Д

    1. Ы

    1. С

    1. Ы

    1. Ұ

    1. К

    1. Е

    1. Й

    1. Т

    1. Ң

    1. Л

    1. Е

    1. Й

    1. Л

    1. А

    1. Д

    1. Ы

    1. Ң

    1. С

    1. А







  14. ӨЗДЕРІҢ ОЙЛАР ТАБЫҢДАР

  15. Төмендегі үлгі, сызба бойынша сөз тіркесін жасаңдар.

  16. Зат есім + зат есім:

  17. Сын есім + зат есім:

  18. Сан есім + зат есім:

  19. Есімдік + зат есім:

  20. Есімше +зат есім:

  21. Септеулі зат есім + етістік:

  22. Зат есім + етістік:

  23. Үстеу + етістік:

  24. Сын есім + етістік:

  25. Сан есім + етістік:

  26. СӨЗДЕРДІҢ БАЙЛАНЫСУ ТӘСІЛДЕРІ

  27. Қай сыңары, қай сөз табынан болады?

  28. Ойын бастаушы тақтаға төмендегі сұрақтарды жазып, жаңылмай жауап беруді талап етеді.



    1. 1-сыңары қай сөз болады?

    1. 2-сыңары қай сөз болады?

    1. Мысалдар

    1. Қиысу байланысының







    1. Қабысу тіркесінің







    1. Жанасу тіркесінің







  29. Сұрақ және тапсырма.

  1. Сөздердің байланысу түрлерінің аттары қай етістік тұлғасында айтылады?

  2. Өзара байланысқанда ілік септігін керек ететін және етпейтін сөз тіркестерінің аттары қалай?

  3. Жалғаудың екі түрі арқылы байланысып келетін сөз тіркесі қалай деп аталады? Ондай тіркесте қай жалғаудағы сөз бұрын тұрады?





  3. СӨЙЛЕМ МҮШЕЛЕРІ

  4. Сұрақ және тапсырма

  5. 1.Сөйлем құрамында тұрған сөздердің бәрі сөйлем мүшесі бола бере ме? Сөйлем мүшесі болудың шарты қандай?

  6. Мына сөйлемдердегі сөйлем мүшесі болып тұрған сөздерді бір жолға, сөйлем мүшесі емес сөздерді екінші жолға теріп жазыңдар.

  • Мә, қағазды аямаймыз ғой, тек сақ бол, шырақ. Ал бұл ауданда мыстан

  1. бөтен темір мен марганец және түрлі құрылысы материалдары да болуы керек. (М.Қаратаев.)

  2. 2.Сөйлемдегі сөз саны мен сөйлем мүшесінің саны бірдей болып келе бере ме? Төмендегі сөйлемдерде сөйлем мүшесі қанша?

  3. Көкбай домбыраны бөгелеңдеп ұстады.

  • Е, шырағым-ау, атамыз қазақ жолы сол емес пе? Олар тағы жалтара

  1. берді. Бұларды көрген соң Абай өзі аттан түсті. Соған қарап бет алып келеді. («Абай жолы» романынан.)

  2. БАСТАУЫШ

  3. Бәрінді бастап жүрген мен емес пе?

  4. Өзімді бастық десем жөн емес пе?

  5. Тұрнаулының тұңғышы мен боламын,

  6. Менімен өзгелерін ерегеспе,

  7. Сендерге мен ешқашан бағынбаймын,

  8. Қоста деп, ешқайсыңа жағынбаймыш.

  9. Әрқашан атау септік менің тұлғам,

  10. Кез келген септіктерге танылмаймын.

  11. Атаудың сұрауына берем жауап,

  12. Одан басқа сұраудың танымаймын,

  13. Менмін ғой ой иесі сөйлемдегі,

  14. Іс иесі мен болып сөйленеді.

  15. Кітапқа да атым бұрын жазылады,

  16. Көп болды мен туралы сөйленгелі.

  17. Сөз табының бәрі де:

  18. Күрделісі, жалаңды –

  19. Маған қызмет етеді

  20. Мен жоқ болсам, сөйлемнің жақсыз болып кетеді,

  21. Мағынасы мол осындай

  22. Басекеңе кім жетеді?

  23. БАЯНДАУЫШ

  24. Бәсеке, бөсе берме көп мақтанып,

  25. Бастықпын деп мардымсып жақсы атанып.

  26. Егер де мен баяндап білдірмесем,

  27. Өзіңдң білмес еді ешкім танып.

  28. Баяндап білдіремін жай-күйіңді,

  29. Істеген ісін менен қимылыңды,

  30. Білдірем тағыда кім, не екеніңді,

  31. Ұқтың ғой енді менің не екенімді.

  32. Бастауышпен қиыса байланысам,

  33. Үйлесіп оныменен жақ жағынан,

  34. Көбіне болсамдағы етістіктен

  35. Әр түрлі келе берем сөз табынан.

  36. Әуре болма өзінді босқа мақтап,

  37. Менсіз сен жүре алмайсың аяқ аттап.

  38. Сөйлемнің соңында кеп көбінесе,

  39. Мен оны ұстап тұрам тиянақтап.

  40. Айтшы өзің, жай сөйлем құрмаласқа

  41. Кім көп қызмет етеді менен басқа?

  42. Салалас, сабақтас боп бөлінуі,

  43. Байланысты емес пе баяндауышқа?

  44. Маған қызмет ететін етістік көп.

  45. Арнаулы өзіме тән сұрауым жоқ

  46. Қай сөзден болсам соның сұраулары

  47. Маған да келер солар сұраулар боп.

  48. ТОЛЫҚТАУЫШ

  49. Жарайды, екеуің де мықты екенсің,

  50. Бірің – бастық, бірің – тиянақ, күшті екенсің.

  51. Тыңдап көр бізді-дағы екі «батыр»!

  52. «Көрсетейін қызметтін көп көкесін»

  53. Байқаймын сендер әлі балаңсыңдар,

  54. Құрамың жайылма емес, жалаңсыңдар,

  55. Сендерді толықтырып түрлентпесе,

  56. Күндерің жұтаң ойлы қараңсыңдар.

  57. Толықтырам тиянақты алаламай,

  58. Кейде тура, кейде тіпті жаналамай.

  59. Сөйлемнің мен де бір мүшесімін,

  60. Қосылған қыстырма емеп әлдеқалай

  61. Мен де айтылам әр түрлі құрамдарда,

  62. Жауап беріп көптеген сұрауларға

  63. Бес септікте тұрады менің тұлғам,

  64. Тіркесіп келемін шылауларға.

  65. Екі жолмен байланысам толықтайтын мүшемен

  66. Қара сөзде бұрын тұрам байланысты бүшеден.





  69. АНЫҚТАУЫШ

  70. Тоса тұр, Тоқа, маған кезек беріп,

  71. Айтайын қызметімді ме де теріп,

  72. Анықтап зат белгісін сөйлемдегі,

  73. Сипаттап сөйлер сөзге берем көрік.

  74. Тұрамын кейде алшақ, кейде жақын,

  75. Анықтайтын сөзімнен бұрын келіп.

  76. Кәдімгі зат есімді анықтаймын,

  77. Қандай сипат керегін байыптаймын.

  78. Сан-сапа, меншіктілік, белгі, сынын –

  79. Бәрін де білдіруден жалықпаймын.

  80. Әйгілі анықтауыш мен боламын,

  81. Атау мен іліктегі сөз боламын

  82. Қабыса да матаса байланысқан.

  83. Әдебиеттегі эпитет мен боламын.

  84. Маған қызмет көрсетеді есімдер мен есімше,

  85. Басқалардай менің де күрделі,

  86. Дара түрім бар, сұрауларым бірнеше.

  87. ПЫСҚТАУЫШ

  88. Бәрің де баяндадың қызметіңді,

  89. Мен де айтып берейін міндетімді,

  90. Сөйлемнің мен де мықты мүшесімін,

  91. Ешқайсың кемітпессің келбетімді.

  92. Менің тұлғам тегінде үстеу сөздер,

  93. Сондай-ақ сын есім мен сан есімдер.

  94. Белгілі сұрауларға жауап болған

  95. Кәдімгі көп айтылар көсемшелер.

  96. Тағы да түрлі тұлға, мағынадағы

  97. Шылаулармен тіркескен басқа сөздер.

  98. Баяндауыш, саған менің көмегім көп,

  99. Менсіз сенің, шынында, дәрменің жоқ.

  100. Сын-сипат, мезгіл, мекен, себебіңді

  101. Білдіретін мен екенім есіңде жоқ.

  102. Бесінші пысықтауыш деген мүше,

  103. Сұраулар да мендегі әлденеше.

  104. Қимылды пысықтаймыз әр жағынан

  105. Білдіріп мақсатын, себеп, мөлшерін де,

  106. Егер де сөйлеуші оны керек десе,

  107. Өзіміз пысықтайтын сөзімізбен,

  108. Байланысып келеміз біз үш ізбен:

  109. Меңгеру, жанасу мен қабысулар

  110. Табылар іздесеңіз, бәрі бізден.

  111. Болғанда сын есім мен сан есімнен

  112. Орнымда берік сақтап тұрамын мен.

  113. Тұрлаусыз деп ойлама бізді жаным!

  114. Біз болмасақ, белгілі сенің халің.

  115. Жалаңды жайылмаға жеткізетін

  116. Тұрлаусыздар екнін ұмытпағын.

  117. БІРЫҢҒАЙ МҮШЕЛЕР

  1. Біз – бірыңғай мүшеміз,

  2. Қызмет те ортақ сұрау да

  3. Жауап беріп тұрамыз,

  4. Бәріміз бір-ақ сұрауға.

  5. Әр сұраққа жауап боп,

  6. Дараланып жүрмейміз,

  7. Бір мүшеге бағынып,

  8. Бірдей қызмет істейміз.

  9. Синтаксис деген кітаптан

  10. Арнаулы бізге бет берген,

  11. Бірлігімізді ұнатып,

  12. Бірыңғай деген ат берген.

  13. Біз де осал емеспіз,

  14. Жалғаулықтар бізде бар,

  15. Төрт түрге олар бөлініп

  16. Байланыстыру қызметін

  17. Түрліше тұрып атқарар.

  18. Жалпылауыш деген сөз

  19. Бізден ғана табылар,

  20. Жалпытауышым жалпылдап,

  21. Ілгері-кейін кетеді,

  22. Әр түрлі тыныс белгісі

  23. Оған қызмет етеді.

  24. Өз орнымен әр мүше

  25. Бір сұрауға жауап боп,

  26. Ыңғайласып кетеді.









  4. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

  5. 1. «Қазақ тілін үйренейік» журналы, 2007-2008жж

  6. 2. «Қазақ әдебиеті» анықтағыш

  7. 3.«Қазақ тілі мен әдебиеті» 2010-2014 ж.

  8. 4.Абай шығармаларының 2 томдық жинағы. Алматы «Жазушы» 1955 ж.

  9. 5. «Мың бір мақал»1995ж

  10. 6.Ақ сандық, көк сандық. Алматы «Жазушы» 1988 ж.

  11. 7.«Өнер алды-қызыл тіл», қазақ мақал- мәтелдері. Алматы 1993 ж.

  12. 8.А.Байтұрсынов «Ақ жол»

  13. 9. «Батырлар жыры»









































  34. МАЗМҰНЫ



  36. Кіріспе ....................................................................................................2

  37. І Бөлім. Фонетика. Сөз және сөз тіркесі..............................................3

  38. Дыбыс пен әріп.......................................................................................6

  39. Буын. Тасымал........................................................................................7

  40. Лексика ..................................................................................................12

  41. ІІ Бөлім. Морфология. Сөз құрамы...................................................18

  42. Зат есім...................................................................................................20

  43. Жалқы есім мен далпы есім...................................................................23

  44. Етістік тұлғалас зат есім........................................................................26

  45. Сын есім.................................................................................................27

  46. Сан есім..................................................................................................32

  47. Есімдік ...................................................................................................35

  48. Етістік ....................................................................................................37

  49. Көсемше ................................................................................................40

  50. Есімше....................................................................................................41

  51. Етістіктің шақтары................................................................................45

  52. Етістіктің райлары................................................................................47

  53. Тұйық етістік.........................................................................................48

  54. Үстеу .....................................................................................................52

  55. Еліктеу сөздер.......................................................................................53

  56. Шылау ..................................................................................................55

  57. Одағай ...................................................................................................56

  58. Сөз таптарының сөйлемдегі қызметі....................................................58

  59. ІІІ Бөлім. Синтаксис пен тыныс белгілері....................................... 59

  60. Сөйлем мүшелері...................................................................................62

  61. Мазмұны ................................................................................................68




жүктеу/скачать 0,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет