6) Көпмәдениетті және көркем-эстетикалық тәрбие: эстетикалық сана-сезім; эстетикалық талғам мен сезім; қазақ халқының, Қазақстандағы басқа да этностар мен этникалық топтардың ұлттық мәдениет құндылықтарын көркемдік-эстетикалық қабылдау.
Көпмәдениетті және көркем-эстетикалық тәрбие мектепте өзге мәдениеттердің, ұлттардың, діндердің өкілдерімен толерантты қарым-қатынас орнатуға бағытталуы тиіс. Бұл бағытты іске асырудың негізгі тетіктеріне: Қазақстан халқы Ассамблеясы мен этномәдени орталықтарымен ынтымақтастық орнату; білім беру ұйымдарында Қазақстан халқы шағын Ассамблеясын құру; балалар мен жасөспірімдер шығармаларының көрмелерін, халықтар достығының фестивальдерін, тілдік және шығармашылық клубтар, конкурстар; атақты адамдармен, өнер қайраткерлерімен кездесулер ұйымдастыру. Жыл сайын тәрбие жұмысының жоспарына білім алушыларды көпмәдениетті және көркем-эстетикалық тәрбиелеу шараларын енгізу ұсынылады (төзімділік сабақтары, Жер күніне арналған акциялар, Халықаралық бейбітшілік күніне арналған бір сағаттық ақпарат және т.б.).
Көркем-эстетикалық тәрбие аясында орта білім беру ұйымдарында отандық мәдениет жетістіктерін – кітаптар, пьесалар, мүсіндер, суреттер, музыкалық әуендер, халық ауыз әдебиетіндегі Ұлы Дала мұрагерлерінің үздік мұралары – ертегілерді, аңыздарды, оқиғаларды, өсиеттерді, эпостарды меңгеру және жетілдіру жатады. Тұрақты тақырыптық кітап көрмелерін ұйымдастыру ұсынылады.
Театр өнері арқылы адамгершілік-эстетикалық тәрбие балаларға адамның іс-әрекеттерін қалыптастыратын әрекеттерді қабылдау, түсіну және түсіндіру шеберлігін қалыптастыруға негіз болатын, оның көркем тілімен танысуға көмектеседі. Өскелең ұрпақты театр өнері әлеміне тарту үшін әр мектепте «Балалар мен театр» ағартушылық жобасын жүзеге асырудың маңызы зор.
7) Зияткерлік тәрбие, ақпараттық мәдениетті тәрбиелеу: білімнің құндылығы; зияткерлік позицияның құндылығы; әр тұлғаның көшбасшылық қасиеттері мен дарындылығы құндылығы; ақпараттылық мәдениеті, кибермәдениет және кибергигиена.
Зияткерлік тәрбие лингвистикалық, музыкалық, логикалық-математикалық, кеңістіктік, дене-кинестетикалық, тұлғааралық, ішкі жан-дүние интеллектісін дамытуға бағытталуы керек.
Сонымен қатар, зияткерлік тәрбие түйіні білім алушының эмоциялық зияткерлігін қалыптастырушы болуы қажет. «Жасөспірімдердің денсаулығы мен өмірлік дағдыларын қалыптастыру және де суицидтің алдын алу» бағдарламасы аясында әзірленген мұғалімдерге арналған әдістемелік құралы әдістемелік ұсыным ретінде ұсынылады (3 модуль. Эмоциональды интеллект және тұлғааралық қарым-қатынас) «Bilim Foundation», 2017.
Білім алушылардың зияткерлік қабілеттерін, әр тұлғаның көшбасшылық қасиеттері мен дарындылығын, сонымен қатар ақпараттық мәдениетін дамытуды қамтамасыз ететін мотивациялық кеңістікті қалыптастыру мектепте тәрбие жұмысының маңызды компоненті болып табылады.
«Ұшқыр ой алаңы» атты дебаттық қозғалысы» жалпыұлттық мәдени-білім беру жобасын іске асыру білім алушыларды ой толғауға, талдауға және сыни тұрғыдан ойлауға, топпен жұмыс жасау дағдыларын дамытуға, қарама-қарсы пікірге құрметпен қарауға, өз көзқарастары мен пікірлерін белсенді қорғауға үйретеді. Пікірсайыс жоғары сыныптарда интеллектуалды сайыс ретінде сабақ және сабақтан тыс шараларды өткізуге өте қолайлы. Қазіргі әлемде пікірталастар саясат, бизнес, қоғамдық қызмет, білім, психология және т.б. әр түрлі салаларда танымал бола түсуде және табылуда.
Білім алушыларға интернет кеңістігіндегі мінез-құлық мәдениетін; қарым-қатынас мәдениетін, өз ойларын білдіру, сұхбаттасушының пікірін құрметтеу және этикалық нормаларды сақтауды дарыту маңызды. Оқушылардың өзін-өзі басқару аясында балалар мен жасөспірімдердің интернеттегі мінез-құлықы және қарым-қатынасын қарастыруды тәжірибе жүзінде қолдану маңызды. Отбасы мен мектептің өзара әрекеті «Балаларды денсаулығы мен дамуына зардабын тигізетін ақпараттан қорғау туралы» Қазақстан Республикасының 02 шілде 2018 жылғы №169-VI Заңы аясында балалардың зорлық-зомбылық пен суицидті насихаттайтын кейбір Интернет-сайттарға кіруін бақылауды қамтамасыз етуге бағытталуы тиіс.
Білім беру ұйымдарының тәрбие жұмысы жоспарларына кибермәдениет пен кибергигиена бойынша іс-шаралар, оның ішінде киберқауіпсіздік және білім алушылардың ақпараттық қауіпсіздігі туралы іс-шараларды енгізу қажет.
Кибер-гигиена көбінесе жеке гигиенамен салыстырылады. Адам денсаулығы мен әл-ауқатын сақтау үшін жеке гигиенаның белгілі бір әдістерін қолданатын сияқты, кибер гигиена әдістері деректердің қауіпсіздігі мен қорғалуын қамтамасыз етеді. Бұл өз кезегінде құрылғылардың дұрыс жұмыс істеуіне көмектеседі, оларды сыртқы зиянкестерден, мысалы, зиян келтіретін бағдарламалардан қорғауға көмектеседі.
Мектеп партасынан бастап халықаралық тәжірибені ескере отырып, балаларды киберқауіпсіздікке оқыту керек, мұнда олар хакерлердің желілік шабуылдарынан қауіпсіздікті қамтамасыз ететін дағдыларды үйренеді. Ұлыбританияда сабақтар онлайн режимінде де, аптасына төрт рет өткізілетін сыныптан тыс жұмыстарда да өткізіледі. Білім алушылар киберқауіпсіздіктің шынайы мәселелерін және оларды шешу жолдарын қарастырады. Бағдарлама 14 пен 18 жас аралығындағы білім алушыларға арналған.
Білім алушыларға киберқауіпсіздік, кибер гигиена және кибермәдениет бойынша оқу семинарларын ұйымдастыруға арналған материалдарды келесі сайттардан табуға болады:
1. https://cybersecuritymonth.eu/press-campaign-toolbox/ecsm-material/ cybersecurity-spaces-workshops-on-cybersecurity-for-high-school-students
(осы сайттың «Ресурстар» бөлімінде пайдалы болатын құжаттар бар);
2. https://www.mcafee.com/blogs/consumer/importance-cybersecurity-lessons-schools/;
3. https://eu-acerforeducation.acer.com/education-trends/cybersecurity-how-to-teach-students-to-use-internet-responsibly/;
4. https://www.youtube.com/watch?v=ULGILG-ZhO0 (ағылшын тіліндегі бейнебаяндар барлық негізгі қағидаларды түсіндіреді);
5. https://www.edb.gov.hk/en/edu-system/primary-secondary/ applicable-to-primary-secondary/it-in-edu/information-security.html (Киберқауіпсіздік бойынша Гонгонте әзірленген мектеп оқушыларға арналған PDF файлдар бар).
Достарыңызбен бөлісу: |