Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
Жеке елдер мен аймақтардың карталарын құруға арналған
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
| Жеке елдер мен аймақтардың карталарын құруға арналған
проекциялар. М. Д. Соловевтің қиып өтетін көлбеу цилиндрлі еркін проекциясы. Бұл проекцияның карторафиялық торла- ры параллельдер мен меридиандардың арақашықтығын есептеу арқылы құрылады. Қиып өтетін көлбеу цилиндрдің бір нөлдік бұрмалану сызығы глобустың кіші шеңбері 60° параллель арқы- лы өтеді. 60° с.е. параллель мен 100° ш.б. меридианның қиылысы орталық меридиан ретінде қабылданған. Қиып өтетін ци линдр дің білігі глобустың білігін 15° үшкір бұрыш жасап қиып өте ді. Жайылған цилиндрдегі глобустың кіші шеңберінің қиылысы түзу сызық түрінде кескінделетіндіктен параллельдермен сəйкес келмейді. Орталық мериданы түзу, қалған меридиандары по- люсте түйілісетін қисық. Параллельдері концентрлі доға тəрізді нөлдік бұрмалану сызығы 60°с.е. пен 100°ш.б. қиылысы арқылы 106 өтеді. Кіші шеңдердің солтүстігіне қарай түзу сызықты болып келетін орталық меридианға қатысты көршілес параллельдердің арақашықтықтары артып, оңтүстігіне қарай жылжыған сайын кемиді [2.36-сурет]. 2.36 сурет. Ауданның изокалдары бар Соловьевтің проекциясымен құрылған картографиялық торы Солтүстік полюс нүкте түретінде бейнеленген. Орталық меридианға перпендикуляр жүргізілген кіші шеңбердің нөлдік бұрмалану сызығы өтетін 60°с.е. пен 100°ш.б. қиылысында бұрмалану жоқ. Бұл сызықтың солтүстігінде ауданның жеке масштабы Р бас масштабтан үлкен. Солтүстік Жер аралдары ау- данында ол көрсеткіш 2,0 тең. Нөлдік бұрмалану сызығының оңтүстігінде ауданның бұрмалану көрсеткіші Р кіші. Қазақстан мен Орталық Азия елдерінің Қытаймен, Иранмен, Ауғанстанмен шектесетін шекарасында Р бұрмалану көрсеткіші 0,7 тең. М. Д. Соловевтің қиып өтетін көлбеу цилиндрлі еркін про- екциясы 1937жылы бұрмаланған КСРО-ның карталарына арнап құрылған. Оны бастауыш саныптардың табиғаттану пəніндегі КСРО-ның карталарда қолданылған. Бұрынғы КСРО-ның басқа карталар мен салыстырғанда бұр- малану көп болғаны мен көптеген əдістемелік артық шы лық- тарының болуымен ерекшеленеді. Атап айтсақ, Соловьев тің про ек циясында картографиялық торлары пішіні мен картаны кескінделу ерекшеліктері бұрыңғы КСРО мен онымен шектесетін аумақтар сфералық бет ретінде көрсететіндігі. 107 Сонымен қатар, онда қазіргі Ресейдің артикалық бөлігі мен полюс айқын бейнеленген. 1980 жылдары ол жаңа, біршама жетілдірілген заманауи проекциямен алмастырылды. Цилиндрдік проекциялардың басым бөлігі ірі масштабты құруға қолданылады. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|