98
тең
ауданды
х
=Rsinφ
у
=2πR
0
0
360
λ
Δ
тең
ауданды
у
=2πR
0
0
360
λ
Δ
cosφ
0
тең
бұрышты
х
=RІ
п
t
gφ(45
0
+
2
ϕ
)
у
=2πR
0
0
360
λ
Δ
тең
бұрышты
х
=RІ
п
t
gφ(45
0
+
2
ϕ
)
у
=2πR
0
0
360
λ
Δ
cosφº
Тоғысу нүктелерінің
координаттары
төмендегі формуламен
есептелінеді.
Кесте бойынша φ мəніне сəйкес К есептелінеді
[2.7-кесте].
х
=RК;
у
=2πR
0
0
360
λ
Δ
.
2.7 кесте.
К мен φ есептеу кестесі
φº
К
φº
К
φº
К
φº
К
φº
К
φº
К
0º
0,000 20º
0,265
35º 0,549
50º 0,881 65º 1,337 80º 2,028
10º 0,087 25º
0,356
40º 0,693
55º 1,011 70º 1,506 85º 2,436
15º 0,175 30º
0,451
45º 0,763
60º 1,154 75º 1,735 90º 23,131
Н. А. Урмаевтің қалыпты цилиндрлі еркін проекциясы.
Бұл проекцияны 1949 жылы кеңестік геодезист Н. А. Урмаев
құрды. Оның қалыпты цилиндрлі
проекциясында меридиандар
мен парал
лельдердің арақашықтығы Маркатордікіндегідей өте
көп артпайды.
2.32-сурет.
Урмаевтың қалыпты цилиндірлі еркін проекциясының
картографиялық торлары
99
Осыған орай ол тең бұрышқа тəн қасиетін жоғалтанымен
ауданының бұрмалануын азайтуға қол жеткізіледі. Оны 45°;
60°; жəне 75° параллельдердегі ауданның
бұрмалану көр сет кіш-
терінің 1,6; 2,8 жəне 6,5 болуынан көруге болады. Қасиет терінің
жиын ты ғына қарай бұл проекция еркін проекция
ға жатады
[2.32-сурет].
Н. А. Урмаевтің қалыпты цилиндрлі еркін проекциясы
мен сағат тар белдеуінің карталары құралған.
ГАжКОҒЗИ көп крнусты еркін проекциясы (1950 жылғы
нұсқа).
Бұрынғы КСРО-ның Геодезия аэрофототүсіру жəне кар-
то графия орталық ғылыми-зерттеу
институрының көп конусты
про екциясының қарастырылатын нұсқасы экватор мен орталық
ме ри
диан бірін-бірі перпендикуляр түзу қиып өтуімен, басқа
мери
диандарының қисық, параллельдері бір-бірінен бірдей
қа шық
тықта жүргізілген эксцентрлі доға тəрізді
болуымен
ерек ше ле неді.
Ұзындықтың бас маштабы орталық меридиан мен 48º ендік-
тер дегі параллельдің бойында сақталады. Аталған ендіктер дің
ара
лығындағы параллельдердің сығылуына байланысты жеке
мас штаб бас масштабтан кіші. Сондықтан экваторда ұзындық
маш табы
п=0,82
тең. 48º ендіктердің
сыртындағы ұзындықтың
бұр малану көрсеткіші
п>1
болады. Ауданның бұрмалануының
тара
луында да өзіне тəн ерекшеліктер бар. Ауданның нөлдік
бұр малану сызығы дұрыс емес тұйықталған пішінге ие болады
[2.33-сурет].
Бұл
сызықтың ішінде
р<1
жəне дүние жүзі картасының
ортасында ең төменгі көрсеткіші
р=0,82
тең. Нөлдік бұрмалану
сызығының сыртында
р>1
үлкен
болатындықтан картаның
солтүстік жəне оңтүстік бұрыштамаларының маңында оның ең
жоғарғы көрсеткіші
р=2
тең болады.