331
мүмкін. Дабылдар тізбектіліктері
K
1
(Z/Z
*
) санының арасында кодтау
кезінде екі немесе одан көп пайдаланылғандары болған кезде ғана
берілетін хабарлардың типтік тізбектіліктерін қате қабылдау болма-
уы мүмкін.
P
дұрыс
типтік тізбектілікті дұрыс қабылдаудың орташа
ықтималдығы кіру тізбектіліктерінің
K
1
(Z/Z
*
) санының арасында,
кодтау кезінде
K
1
(Z/Z
*
)-1 арнаның пайдаланылмағаны,
біреуі ғана
пайдаланылғаны туралы ықтималдыққа тең.
Z
Z
*
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
2
TH (Z)
Ⱥɪɧɚԑɚ
ɤɿɪɭɞɟɝɿ
ɠɨԑɚɪɵ
ɵԕɬɢɦɚɥɞɵԕɬɵ
ɬɿɡɛɟɤɬɿɥɿɤɬɟɪ
2
TH (Z/Zേ )
Ԥɪɛɿɪ
Z
*
ԛɲɿɧ
ɦԛɦɤɿɧ
ɲɵԑɭ
ɞɚɛɵɥɞɚɪɵ
2
TH ( Zേ /Z)
Ԥɪɛɿɪ
Z ԛɲɿɧ
ɦԛɦɤɿɧ
ɲɵԑɭ
ɞɚɛɵɥɞɚɪɵ
2
TH (Zേ)
Ⱥɪɧɚɞɚɧ
ɲɵԑɚɪɞɚԑɵ
ɠɨԑɚɪɵ
ɵԕɬɢɦɚɥ
ɬɿɡɛɟɤɬɿɥɿɤɬɟɪɿ
57-сурет. Арнаның типтік тізбектіліктерінің түрлендірілуі
′
′
′
′
Арналық дабылдардың қандай да бір типтік тізбектілігінің код-
тау кезінде пайдаланылғаны туралы ықтималдық күші бойынша
таңдау ықтималдығына тең екені,
1
)
Z
(
K
)
U
(
K
P
1
1
¢¢
(167)
ал оның пайдаланылмағандығы туралы ықтималдық
)
Z
(
K
)
U
(
K
1
P
1
1
1
−
=
−
сияқты анықталады, өйткені кодтау кезінде арналық
332
дабылдардың бірі таңдалғандығы туралы ықтималдық бірлікке
тең болады. Демек кодтау кезінде
K
1
(Z/Z
*
)-1 тізбектіліктерінің
пайдаланылмағандығы
туралы орташа ықтималдық
P
дұрыс
1
)
Z
Z
(
K
1
1
1
)
)
Z
(
K
)
U
(
K
1
(
−
∗
−
=
.
K
1
(Z/Z
*
) >>
1 деп жорамалдап (үлкен
Т кезінде
дұрыс болады),
P
дұрыс
)
Z
Z
(
K
1
1
1
)
)
Z
(
K
)
U
(
K
1
(
∗
−
≈
(168)
деп жазуға болады. (168)-ті Ньютон биномына жіктеп жəне (167)
шартты ескеру арқылы, жіктеудің бірінші мүшелерімен шектеліп,
P
дұрыс
)
Z
Z
(
K
)
Z
(
K
)
U
(
K
1
1
1
1
∗
⋅
−
≈
(169)
деп жазуға болады. Жеткілікті үлкен
Т кезіндегі типтік
тізбектіліктерді қате қабылдаудың орташа ықтималдығы
P
қате
P
1
−
=
дұрыс
)
Z
Z
(
K
)
Z
(
K
)
U
(
K
1
1
1
∗
⋅
≈
немесе (164, 160, 166, 159-ны ескергендегі
P
қате
»
2
-T[
H(Z)-
H(Z/Z⃰)- H(U)]
=
2
-T[
C- H(U)]
(170)
Жиын
d ықтималдықпен типтік емес тізбектіліктердің пай-
да болу мүмкіндіктерін ескергендегі қателердің қорытқы орташа
ықтималдығы
P
=
d+(1-d)·
P
қате
(171)
Өйткені (158) теореманың шарты бойынша
C-H
′
(U) > 0,
сондықтан
(170 жəне 171)-ден көзделетіндей
Т-ның өсуімен
P
→0 екендігі
шығады, өйткені бұл ретте
P
қате
(170-ні қараңыз), сол сияқты жəне
d нөлге ұмтылады. Демек, кез келген берілген
e > 0 кезінде аса
үлкен
Т-ны таңдауға болады, яғни
P -ге ие боламыз, бірақ егер
сандардың орташа кейбір жиыны e-ден үлкен емес болса, онда бұл
жиында, ең аз дегенде e-ден аз бір сан болуы тиіс. Сондықтан P ор-
таша мəнді қамтамасыз ететін бүкіл мүмкін М кодтаудың арасында,
қате жіберу ықтималдығы
P
-дан артып кетпейтін, ең болмағанда
біреуі болады. Осылайша, Шеннон теоремасының бірінші бөлігі
дəлелденді.
333
Тура теореманың екінші бөлігін, бір секундта
С бит хабарлар
көзінен жасалатын ақпараттардың қалдығын мүлде елеместен жай
түрде беруге болатындығынан шығара отырып дəлелдеуге болады.
Қабылдағыштағы бұл ескерілмейтін бөлік
H
′
(U)-C уақыт секундын-
да сенімсіздік туғызады, ал берілетін бөлік жоғарыда дəлелденгенге
сəйкес
e-ні қосады.
Кері теореманы дəлелдеуді қарсы əдіспен жүргіземіз. Алды-
мен оның ұсынылған тұжырымдамасын қарастырамыз.
Хабарлар
көзінің өнімділігі
H
′
(U)=C+a-ға тең, мұндағы
a > 0. теорема шар-
ты бойынша бұл жағдайда ең аз жетуге болатын сенімді еместік
мəні
H
′
min
(U/U
*
)=H
′
(U)-C=C+a-C=a. Біз
H′
(U/U
*
)=a-
ε
Достарыңызбен бөлісу: