Оқулық. Алматы, 518 бет
жүктеу/скачать 26,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Індеттану кітап
- Бұл бет үшін навигация:
- Қоздырушысы
- Індеттік ерекщеліктері.
| Тарихи деректер.
Ауруды алғаш рет Маранга (1895) адамға тотықұстан жұғатындығын байқап, «пситтакоз» деп атады. Кейінен аурудың тотықұсқа ғана емес, басқа да құстарға тэн екені анықталып, Мойердің (1941) ұсынысы бойынша «орнитоз» аталды. Қоздырушысы - Chlamydia psittaci - хламидиялар тұқымдастығына жататын коктар тэрізді мөлшері 0,2-1,5 мкм, тіршілік циклы міндетті түрде торша ішінде өтетін микроорганизм. Өсіп-өну циклында өте ұсақ (0,2-0,4 мкм.) элементарлық, яғни қарапайым денешік (инфекциялық түрі) жэне едәуір ірі (0,8-1,5 мкм) ретикулярлық денешік (инфекциялық емес түрі) кездеседі. Бұлардан басқа аралық түрі - аралық денешік болады. Орнитоздың қоздырушысы иесінің торшасында цитоплазмалық қосындьща микроколония түзеді. Торшаға енген элементарлық денешік аралық денешік сатысынан өтіп, инфекциялық емес ритикулярлық денешікке айналады. Бинаралық бөлшек- тену арқылы ретикулярлық денешік қайтадан аралық денешікке, одан элемен- тарлық денешіктің жаңа ұрпағына айналады. Халамидиялар тауық эмбриондарында, торша өсіндерінде өсіріледі, ақ тышқанға, теңіз тышқанына, көгершінге жұқтырады. Chi. psittaci сыртқы ортада төзімсіз, эсіресе, шіріген кезде тез өледі, 60°С-та 10 мин. өледі. Кептірілгенде 5 апта, бөлме температурасында күн кө- 454 зінде 6 күнге дейін, суда 17 күн, құстың саңғырығында 4,айдан артық сақ- талады. 3% фенол, 5% лизол, 2% формальдегид, 2% хлорамиң ерітінділері 3 сағатта өлтіреді. Індеттік ерекщеліктері. Орнитозға үй жэңе жабайы құстардың. барлығы да бейім. Табиғи жағдайда тоты құс, көгершін, үйрек, қаз, күрке тауық, қыр- ғауыл жэне тауық ауырады. Бэрінен тоты құс тез ауырады, ,тауық басқа үй қүстарына қарағанда төзімді. Ересек құсқа қарағаңда балапандар сезімтал. Көптеген сүтқоректі жануарларға қолдан жүқтыруға болады. Ақ тышқан, үй қояны, атжапманды жасанды жолмен оңай ауыртуға болады. Инфекция қоздырушысының бастауы ауырған қүс пен жасырын хала- мидия апып жүрушілер. Ауырып жазылған қүс үзақ уақыт, 6 айдан астам, микроб апып жүреді. Организімнен хламидиялар тыныс жолдары арідьілы жэне нэжіспен бөлініп шығады. Зарарланған экскреттері мен мүрыннан аққаң сора қүстьщ қауырсынын, маңайдағы заттарды ластайды. Негізгі жү± у жолы респираторлық, сонымен қатар алиментарлық жолмен . де жүғады. Халими- диялар трансовариальдік жолмен де беріледі. Қүстардың көптеген түрлерінде орнитоз білінбей жасырын өтеді. Ауру- дың індет ошағы эдетте түрақтанып қалады. Сонымен қатар орңитоз табиғи ошақты індет болып табылады. Оның табиғатта кең таралуына жыл қүстары, олардың миграциясы әсер етеді. Хламидиоздың таралуына эктопаразиттер мен кемірушілер де қатысады. Хламидиоз адамға жүғатын қауіпті зооантро- поноз болып есептеледі. Дерттенуі. Хламидиялар ауа арқылы өкпеге, ауа қапшығына түсіп, тез өсіп-өніп, екі тэулік ішінде қанға өтеді. Ауру қоздырушысы бүкіл денеге жа- йылып, тыныс жолдарында, жыныс мүшелерінде, бауырда, көкбауырда, жілік майында тұрақтап, қабыну жэне дегенеративті процестер гудырады. Зат ал- масуы бүзылып, организмнің табиғи төзімділігі төмендеп, қосаиқы инфек- циялар өршиді. Жасырын инфекция эр түрлі стрес-факторлардың эсерінен клиникасы айқын ауруға айнапуы мүмкін. жүктеу/скачать 26,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|