Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 математика 1-3417

Т. А. АлдАМҰрАТОВА, Қ. С. БАйШОлАнОВА, е. С. БАйШОлАнОВ 
екі бөлімді
2-бөлім
Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық
  
Алматы «Атамұра» 2018
МАТеМАТиКА
1–3417
Қазақстан Республикасының Білім 
және ғылым министрлігі ұсынған
 
А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі 
институтының сарапшыларымен келісілді

ӘОЖ 373.167.1
КБЖ 22. 1 я 72
     А 40
Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бекіткен негізгі 
орта білім беру деңгейінің 5–6-сыныптарына арналған "Математика" пәнінің 
жаңартылған мазмұндағы Типтік оқу бағдарламасына сәйкес дайындалды.
Редакциясын басқарған 
физика-математика ғылымдарының докторы, профессор
Салтанбек Мұхамбетжанов  
 
Алдамұратова Т. А., т.б. 
А 40  Математика. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. 
Екі бөлімді /Т.А.  Алдамұратова, Қ.С. Байшоланова.  Е.С. Байшоланов. – 
Алматы: Атамұра, 2018. – 224 бет.
ISBN 978-601-331-146-3
2-бөлім – 2018.– 224 б.
ISBN 978-601-331-147-0
ISBN 978-601-331-147-0– (2-бөлім)
ISBN 978-601-331-146-3
© Алдамұратова Т.А.,
   Байшоланова Қ.С., 
   Байшоланов Е.С., 2018
© «Атамұра», 2018
Қолданылған шартты белгілер:
 
       – алдын ала даярлық тапсырмалар;
 
       – тақырыпқа байланысты сұрақтар;
 
       – тарихи мәліметтер;
  
 
А
 – бірінші деңгейдегі жаттығулар;
 
В
 – екінші деңгейдегі жаттығулар;
 
С
 – үшінші деңгейдегі жаттығулар;
 
көк түс – қайталауға арналған жаттығу;
 
* – қиынырақ есеп;
 
көк түсті қоршау – шығармашылық жаттығу;
 
° – тапқырлыққа есептер;
 
 – бірдей шартқа әртүрлі сұрақтар;
 
  – АКТ – ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдануға
       арналған жаттығулар;
▲
– жауаптары;
      –  жаңа  тақырыпты  өз  беттерімен  зерттеп  үйрену  үшін  берілетін  тап- 
           сырмалар (сұрақтар);
   – берілген тапсырмаларға (сұрақтарға) оқушылардан күтілетін    
 
           жауаптар мен талдаулар, қорытындылар. 
  
?

3
1. Қай санды теңдік тура:
   1) 2 · (–5) = –10; 
 
 
 
3) (9+6) : 3 = 8;
  2) (17–9) · 2 = 25; 
 
 
 
4) (7+8) · 2 = 14+16?
  
 2. Жұлдызшаның (*) орнына теңдік тура болатындай санды тауып қойыңдар:
 1) 2 · 3+(*) = 6+5; 
 
 
 
2) 18+(–*) = 9 · 2+(–3);
 3) (7+6) · (–2) = 13 · (–*);  
 
 
4) (5–8) · (*) = –3 · 9;
  
    
 
5)
 
+
=
=
+
= ∗
( )
+
3 5 15
6 2 12
6 2 3 5
15
·
·
·
·
;
 
   
6)
  
+
=
=
+
= + ∗
( )
8 4 32
21 7 3
21 7 8 4
3
·
:
:
·
.
 
ІV тарау. БІр АйныМАлыСы БАр 
СызыҚТыҚ Теңдеулер 
4.1. Санды теңдіктер. Тура санды теңдіктердің қасиеттері
Санды  теңдіктер  5-сынып  математикасында  қарастырылған  бола-
тын. Қысқаша еске түсірейік. 
Өзара тең екі санды өрнектің теңдік «=» белгісімен жазылуы 
санды 
теңдік деп аталады.
Мысалы, санды теңдіктер: 25 = 25; 9 · (– 5) + 2 = – 43; 
36 : (– 2) + 7 = – 11.
Тура санды теңдіктердің қасиеттерін қарастырайық.
1. егер 
a = b және b = c болса, онда a = c. 
1-мысал.  9 · 4 = 36 және 36 = 18 · 2, онда 9 · 4 = 18 · 2. 
2. Тура санды теңдіктің екі жақ бөлігіне де бірдей санды қосқанда  
    тура санды теңдік шығады. 
 Егер 
a = b болса, онда a + c = b + c. 
 Мұндағы 
с – кез келген рационал сан.
  2-мысал. 1) 8,4 + 3,6 = 12. 
 
    2) 24 : 3 + (–6) = 2.
   
 8,4 + 3,6 + (– 3,6) = 12 + (– 3,6),       24 : 3 – 6 = 2,
   
 8,4 = 12 – 3,6, 
 
 
         24 : 3 – 6 + 6 = 2+6,
   
 8,4 = 8,4.   
 
 
 
24 : 3 = 2 + 6, 
   
 
 
 
 
 
 
8 = 8.
Демек, 
тура санды теңдіктің бір жақ бөлігіндегі қосылғыштың 
таңбасын қарама-қарсы таңбаға өзгертіп, оны теңдіктің екінші жақ 
бөлігіне көшіруге болады. 

4
3. Тура санды теңдіктің екі жақ бөлігін де нөлден өзге бірдей санға 
    көбейткенде немесе бөлгенде тура санды теңдік шығады. 
 Егер 
a = b  және с 
≠ 0 
болса, 
ac = bc;  а : с = b : c.
  3-мысал. 1)   3 – 11 = – 8,  
 
2) 3 – 11 = – 8,
   
         (3 – 11) · 2 = (– 8) · 2, 
   (3 –11) : 4 = (–8) : 4,
   
    
 – 16 = – 16.            
 
    – 2 = – 2. 
  
4.   екі  тура  санды  теңдікті  мүшелеп  қосқанда  тура  санды  теңдік  шығады. 
 Егер 
a = b және c = d болса, онда a + c = b + d. 
  4-мысал.         42 : (– 6) = – 7
               
+ 12 · 5 = 60
   
 
42 : (– 6) + 12 · 5 = (– 7) + 60,
   
 
             
53 = 53.
5. екі тура санды теңдікті мүшелеп көбейткенде тура санды теңдік 
    шығады. 
   Егер 
a = b және c = d болса, онда ac = bd. 
  5-мысал.     5 + 3 = 8
                  
×
 9 – 2  = 7
                   (5 + 3) · (9 – 2) = 8 · 7,      
                              56 = 56.
 
1. Санды теңдік дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
2. Тура санды теңдіктің бір жақ бөлігіндегі қосылғышты екінші жақ бөлігіне қалай 
ауыстыруға болады? 
3. Екі тура санды теңдік қалай қосылады? 
4. Екі тура санды теңдік қалай көбейтіледі?
 
763.
  4.1-суретте  кескінделген  қозғалыстағы  екі  дененің  арақашықтығы 
30 минуттан соң қаншаға өзгереді және қалай өзгереді? 
 
а)
б)
в)
ә)
4.1-сурет

5
А 
764.  Тура санды теңдіктерді таңдап алыңдар: 
1) 6 + 3 = 1,8 ·  5; 
 
4) 
2
3
6 1
4 1
·
;
− = +
2) 2,8 – 9 = 3,4 · 2;   
5) 
1
8
8 7
2 4 0 3
·
, : , ;
+ =
3) 0,9 · 6 + 2 = 10 – 2,6; 
6) 1,6 + 4 = 0,8 · 2 + 4. 
765.  Берілген санды теңдіктің: 
 
1) 7,2 + 1,8 = 9; 
 
3) 6 – 1,3 = 4,7;
 
2) 1,4 · 5 = 7;   
 
4) 9 : 1,8 = 5
 
екі жақ бөлігіне де: 
 
а) 1,3;   
ә) –1,8; 
б) –11 сандарын қосыңдар.
766.  Тура санды теңдіктерді мүшелеп қосуды орындаңдар: 
1) 7 : 1,4 = 5 және 0,6 · 3 = 1,8; 
2) (– 9) : 1,5 = – 6 және 4 = 3,2 : 0,8;
3) 0,8 · (– 7) = – 5,6 және 1,2 · 5 = 6; 
4) 3,2 · 5 = 16 және 9 : 6 = 1,5.
767.  Тура санды теңдіктің қасиетін пайдаланып, 
1) 1,2 · (– 7) = – 8,4 теңдігінің екі жақ бөлігін де: 
а) – 5-ке; 
ә) 3-ке; 
б) 0,5-ке көбейтіңдер; 
2) 5,4 · 2 = 10,8 теңдігінің екі жақ бөлігін де: 
а) – 3-ке; 
ә) 9-ға; 
б) 6-ға бөліңдер.
768.
  Берілген екі санды теңдіктен бір санды теңдік құрастырыңдар:
 
1) 24 : 6 = 28 : 7 және 28 : 7 = 60 : 15;
 
2) 9,5 : 1,9 = 2,4 : 0,48 және 2,4 : 0,48 = 8,5 : 1,7;
 
3) 18,4 : 2,3 = 5,6 : 0,7 және 5,6 : 0,7 = 11,2 : 1,4.
В  
769. Тура санды теңдік шарты орындалатындай етіп, жақшалар қойыңдар: 
1) 2 – 8 · 0,5 = 48 : (–16);   
3) 9,6 : 1,2 =5 · 0,7 + 0,9;  
2) 72 : 9 + 3 = 3,2 + 2,8; 
 
4) 9 · 2 – 8 = 20 · (–2,7).  
770. Тура санды теңдіктерді мүшелеп қосуды орындаңдар: 
1) 0,6 – 2 = – 1,4 және 2 + 1,8 = 3,8; 
2) 1,7 + 6 = 7,7 және 0,5 – 1,7 = 0,4 · (–3);

6
3) 1,8 · (– 5) = (– 2) · 4,5 және (– 5) · 1,2 = (– 2) · 3;
4)  
3
4
1
5
0 15
⋅ −




= − ,
 және 
3
4
4
5
⋅ −




 = – 0,6.
771. Тура санды теңдіктерді мүшелеп көбейтуді орындаңдар: 
1) 3,8 – 5 = –1,2 және 3 = 0,6 + 2,4; 
2) –2 + 1,7 = –0,3 және 4 = 1,4 + 2,6; 
3) 2 : 0,4 = 5 және 18 = 9 : 0,5;
4) 1,8 · 5 = 9 және 1,3 + 2,5 = 3,8.
772
0
.
 Cемей және Өскемен қалаларының арасы масштабы 1:7500 000 кар-
тада 2,8 см. Осы қалалардың арасы масштабы 1 : 1500 000 картада 
неше сантиметр? 
С
773. Тура санды теңдіктердің 
a = b, b = c, a = c қасиетін пайдаланып, 
берілген өрнектерден үш тура санды теңдік құрастырыңдар: 
1) 3
2
 · 8;  
 
14,4 : 0,2; 
 
 
100 – 28;
2) 15 · 1,4;  
 
2
3
 + 13; 
 
 
8,4 : 0,4;
3) 2,5 · 12;  
 
4,5 : 0,15; 
 
 
8 · 3 + 6.
774. Тура санды теңдіктерді мүшелеп қосуды орындаңдар: 
1) 13 + (–3
3
) = 7 · (–2) және  2
3
 –13 = 6 : (–1,2);
2) (–7)
2
 – 30 = 4
2
+3 және  51 – 10
2
 = (–4)
3
 +15;
3) (–2)
5
 + (–4)
2
 = 80 : (–5) және  84 : (–7) = (–5)
2
 – 37.
775. Сыйымдылықтары 9 л және 5 л ыдыстарды пайдаланып, өзеннен 
2 л суды қалай өлшеп құйып алуға болады? 
776. Тура санды теңдіктерді мүшелеп көбейтуді орындаңдар: 
1)  
1
8
1
4
3
8
+ =
 және 8 = 1,6 · 5; 
2)  
5
6
2
3
1
6
− =
 және 6 = 2,4 + 3,6;
3)  
3
4
1
3
5
12
− =
 және 
12
4
5
15
= · ;
4)  
1
3
1
2
5
6
+ =
 және 6 = 1,2 · 5.

7
777*.
 Екі санның қатынасы 5 : 7 қатынасындай. Егер бірінші саннан 36-ны 
азайтсақ, осы сандардың қатынасы 2 : 7 қатынасындай болады. Осы 
сандарды табыңдар.
778.
 Есептеңдер: 
7
15
3
40
1
24
0 7
2 4
1
3
3
5
11
1
5
6
3
4
1
2
3
4
9
−
−




−




−




: ,
, ·
·
·
:
−−
+




5
12
0 75
3
7
,
·
.
  
Тақырыптың түйіні.
Санды теңдіктер. Тура санды теңдіктердің қасиеттері.
Санды  теңдік  дегеніміз  өзара  тең  екі  санды  өрнектердің 
«=»белгісімен жазылуы.
Мысалы: 9 + (–21) · 3 = 2 · (–27).
                 санды теңдік
Санды теңдіктердің қасиеттерінің 
әріптермен жазылуы 
a, b және с – кез келген 
рационал сан
Мысалы
1. Егер 
а = b және b = c 
           болса, 
a = c
2. Егер 
а = b болса, a + c = b + c
                             a – c = b – c
3. Егер 
а = b және с  0 болса,
                           a · с = b · с
                           a : с = b : с  
6 · 2 = 12; 12 = 3 · 4,
онда 6 · 2 = 3 · 4
6 · 2 + 5 = 12 + 5
6 · 2 – 7 = 12 – 7
10 + 8 = 9 · 2
(10 + 8) · 3 = 9 · 2 · 3
(10 + 8) : 3 = 9 · 2 : 3
770.
 1) 2,4 = 2,4;  2) 6,5 = 6,5; 
3) –15 = –15; 
  
 
4) –0,75 = –0,75.
771.
 1) –3,6 = –3,6;   2) –1,2 = –1,2;   3) 90 = 90. 
772.
 14 см.
774.
 1) –19 = –19; 2) –30 = –30.
776.
 1) 3 = 3; 
2) 1 = 1;    3) 5 = 5;      4) 5 = 5.
778.
 3.

8
Үйреніп алыңдар!
№1. 9
х=х+12 теңдеуінің түбірін табайық.  
Теңдеудің екі жағына да (–
х)-ті қосайық:
9
х–х=х–х+12,
8
х=12,
х=12 : 8,
х=1,5.
№2. 8
х–7=2х+5 теңдеуінің түбірін табайық. 
 
8
х–7+7=2х+5+7,
8
х=2х+12,
8
х–2х=2х– 2х+12,
8
х–2х=12,
6
х=12,
х=2.
Осы реттілікпен мына теңдеуді шешіп үйреніңдер:
1) 5
х–8=2x+1; 
2) 
2
5
6
5 5
1
2
3
2
x
x
−
=
−
,
.
4.2. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер. Мәндес теңдеулер. 
Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу
Жәутіков Орынбек Ахметбекұлы
(1911–1989)
Математика  ғылымының  дамуына  көп  еңбек  сіңірген  ғалым. 
Қазақстан  Республикасы  Ұлттық  Ғылым  академиясының  академигі. 
Физика-математика ғылымдарының докторы, профессор.
Негізгі ғылыми еңбектері математикалық теңдеулерге, теориялық 
және қолданбалы механика саласына арналған.
І. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер.
5
x  –  7  =  x  +  1;    2x  +  5  =  3x  –  8;  3x  –  0,8  =  4x  –  1,2  түріндегі 
теңдеулер  бір  айнымалысы  бар  сызықтық  теңдеулер  деп  аталады. 
Мұндай теңдеулер жалпы түрде 
ах+b=0 түрінде жазылады, мұндағы а – 
айнымалының коэффициенті; 
b – бос мүше.
ах+b=0 түріндегі теңдеу (мұндағы х – айнымалы, а және b – қандай 
да бір сандар) 
бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу деп аталады.
Мысалы, 0,9
х–4,5=0; 2x+5=3x–2 – бір айнымалысы бар сызықтық 
теңдеулер.
Теңдеуді шешкенде, ондағы айнымалының (
х-тің) орнына қойғанда 
теңдеуді  тура  теңдікке  айналдыратын  сан  табылады.  Мұндай  санды 
теңдеудің түбірі деп атайды. 

9
Теңдеудің  түбірі  дегеніміз  айнымалының  теңдеуді  тура  теңдікке   
айналдыратын мәні. 
Теңдеуді  шешу  дегеніміз  оның  барлық  түбірлерін  табу  немесе 
түбірлерінің жоқ екендігін дәлелдеу. 
ІІ. Мәндес теңдеулер.
Түбірлері  бірдей  немесе  түбірлері  болмайтын  теңдеулер  мәндес 
теңдеулер болып табылады. 
Мысалы,  4 (
х
 
–  3)  =  0  теңдеуі  мен  4
х  –  12  =  0  теңдеуі  –  мәндес 
теңдеулер, себебі 4 (
х– 3) = 0 теңдеуінің де түбірі 3-ке тең, 4х – 12 = 0 
теңдеуінің де түбірі 3-ке тең.
Теңдеулер шешу барысында мәндес теңдеуге түрлендіріледі.
Мұндай түрлендіруді 
мәндес түрлендіру деп атайды.
Теңдеуді мәндес теңдеуге түрлендіру ережесі.
1.  Теңдеудің  екі  жағына  да  бірдей  санды  (өрнекті)  қосқанда  неме-
се екі жағынан да бірдей санды (өрнекті) азайтқанда, теңдеу мәндес 
теңдеуге түрленеді.
Мысалы, 6
x + 7 = 25,
6
x + 7 – 7 = 25 – 7,
6
x = 25 – 7.
Мұндағы  6
x + 7 = 25 теңдеуімен 6x = 25 – 7 теңдеуі мәндес. Осыдан 
шығатын қорытынды.
Теңдеудегі  қосылғыштың  таңбасын  қарама-қарсыға  өзгертіп, 
оны теңдеудің бір жағынан екінші жағына көшіргенде теңдеу мәндес 
теңдеуге түрленеді. 
2. Теңдеудің екі жағын да нөлден өзге бірдей санға көбейткенде не-
месе бөлгенде теңдеу мәндес теңдеуге түрленеді.
Мысалы, 
x
x
2
1
3
− = ,
             
x
x
2
1 6
3
6
−




⋅ = ⋅ ,
             3
x – 6 = 2x.
Мысалы, 
x
x
2
1
3
− =
  теңдеуімен 3
x – 6 = 2x теңдеуі мәндес.
Теңдеудің екі жағын да 0-ге көбейткенде теңдеу мәндестік мағынасын 
жояды.
Мысалы, 
x = 6 теңдеуінің түбірі – 6 саны, ал x · 0 = 6 · 0 теңдеуінің 
түбірі кез келген сан.
x = 6 және x · 0 = 6 · 0  теңдеулері мәндес теңдеулер емес.
Демек, теңдеудің екі жағын да 0-ге көбейтуге болмайды, бөлуге де 
болмайтыны белгілі. 

10
ІІІ. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу.
ах+b=0 теңдеуін шешудің үш түрлі жағдайы бар.
І. 
a  0, b – кез келген сан болса, ax =–b теңдеуінің екі жағын да а-ға бөліп, 
x
b
a
= −
 теңдігін жазамыз. Демек, бұл жағдайда теңдеудің бір ғана 
x
b
a
= −
 түбірі бар.
1-мысал. Теңдеуді шешіңдер: 8
x – 9 = 3x + 8.
Нұсқауды пайдаланыңдар:
1. 
x айнымалысы (белгісізі) бар мүшелерді теңдеудің сол жағына, 
бос мүшелерді теңдеудің оң жағына жинақтаңдар.
2. Ұқсас мүшелерді біріктіріңдер.
3.  Теңдеудің  екі  бөлігін  де  айнымалының  коэффициентіне  бөліп, 
теңдеудің түбірін табыңдар.
Өзіңді өзің тексер.
Ш е ш у і .
    8 
x – 9 = 3 x + 8,
1. 8 
x – 3 x = 8 + 9.
2. 5 
x = 17,
3. 
x = 17 : 5,
    x = 3,4.
Жауабы: 3,4.
ІІ. 
а=0;  b    0  болса,  aх + b = 0  теңдеуі  0х + b = 0  түрінде  жазылады. 
0
х=–b теңдігі х-тің ешқандай мәнінде тура болмайды. Мұндай жағдайда 
теңдеудің түбірі болмайды.
2-мысал. 7
х + 3 = 7х + 5,
    
   7
х – 7х = 5 – 3,
    
   0 · 
х = 2.
Теңдеудің  түбірі  болмайды.  Демек,  теңдеудің  шешімдер  жиыны  – 
бос жиын ∅.     
Жауабы: ∅.
ІІІ. 
а=0 және b=0 болса, aх + b = 0 теңдеуі 0х + 0 = 0 түрінде жазыла-
ды, 0
 · х  = 0. Кез келген санның нөлге көбейтіндісі нөлге тең болғандықтан, 
х-тің  кез  келген  мәнінде  теңдік  тура  болады.  Демек,  0х=0  теңдеуінің 
түбірі кез келген сан болады. Теңдеудің шектеусіз көп түбірі бар.
3-мысал. 2
х + х – 5 = 3х – 5,
    
  3
х–3х = 5 – 5,
    
  0
х = 0.
Кез  келген  сан  теңдеудің  түбірі  болады.  Теңдеудің  түбірлері  – 
шектеусіз жиын.
Жауабы: х – кез келген сан.
aх + b= 0  сызықтық теңдеудің түбірлерінің жиыны бір ғана элемент-
тен тұруы, бос жиын болуы немесе шектеусіз жиын болуы мүмкін.
есеп. Ендері бірдей екі тік төртбұрыштың біріншісінің ұзындығы 20 см, 
екіншісінің ұзындығы 24 см. Бірінші тік төртбұрыштың ауданы екінші тік 
төртбұрыштың ауданынан 48 см
2
 кем. Тік төртбұрыштардың енін табыңдар.
?

11
Ш е ш у і .  
x см – тік төртбұрыштардың ені.
Есептің шарты бойынша: 20
х + 48 = 24х.
   
 
20
х – 24х = – 48;
   
 
– 4
х = – 48;
   
 
х = 12.  
 
Жауабы: 12 см.
Т е к с е р у :   2 0 · 1 2 + 4 8 = 2 4 · 1 2 ;   2 4 0 + 4 8 = 2 4 · 1 2 ;   2 8 8 = 2 8 8 .
1. Қандай теңдеуді бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу 
деп атайды?
2. Қандай теңдеулер мәндес теңдеулер деп аталады?
3.  Егер 
a    0  болса,  бір  айнымалысы  бар  сызықтық 
теңдеудің түбірі қалай табылады?
779. Теңдеуді шешіңдер (а у ы з ш а ):
 
1) 
х+2,7=3;   
3) 
3
4
1
+ =
x
;   
5) 2
x–5=x–1;
 
2) 
x–0,6=1,4;   
4) 
x
−
=
1
1
5
4
5
;  
6) 2,7
x+1,3=x+3.
А
780. Теңдеуді шешіңдер:
 
1) 2
х+17=22+3х; 
3) 25–4
x=12–5x; 
 
5) 21
x+45=17+14x;
 
2) 18+3
x=x+14; 
4) 13
x+27=16x+4,5; 
6) 13
x+70=2x+15.
781. Теңдеуді шешіңдер:
 
1) 3,4
х–4=4,8–х; 
3) 5–3
x=2x–8; 
 
5) 1,5
x+8=3,1x+16;
 
2) 2
x+7=x+5,5; 
4) 9,5
x+2=5,7x–5,6; 
6) 2,9
x+7,4=x+1,7.
782. Теңдеуді шешіңдер:
 
1) 
x
x
=
+
2
3
1
;   
3) 
x
x
− =
2
3
5
6
; 
 
5) 
2
3
1
3
5
9
y
y
− =
;
 
2) 
x
x
− =
1
2
3
4
;   
4) 
1
4
5
4
y
y
= +
; 
 
6) 
3
4
2
3
7
12
y
y
− =
.
783.  Теңдеудің түбірін табыңдар:
 
1) 7
х–(3+2х)=х+9;   
3) 3
x–(10–9x)=22x;
 
2) 13–(2
x–5)=x–3; 
 
4) 26–(17–2
x)=5x.
 
Есепті теңдеу құру арқылы шығарыңдар (784–792).
784. Екі санның қосындысы 21-ге тең. Екі еселенген бірінші сан екінші 
саннан 3-ке артық. Бірінші санды табыңдар.

12
785. Бірінші бассейнде 1600 м
3
, екінші бассейнде 1215 м
3
 су бар. Бірінші 
бассейнді  тазарту  үшін  одан  сағатына  65  м
3
  су  насоспен  сыртқа 
ағызылды. Екінші бассейнге сағатына 45 м
3
 су насоспен құйылды. 
Екі насос жұмыстарын бір уақытта бастаса, неше сағаттан соң екі 
бассейндегі су көлемі теңеседі?