Қадыр Жүсіп
АҚҚУЛАР
БЕЛАЯ ЛЕБЕДЬ – ПОДРУГА ВЕСНЫ
217
Күнде таңе ртең е ртемен Ақ Жайықты жағ ал ап қыдырып, таза ауамен дем ал атынмын. Бүгін өзен ай- надай жарқыр ап ж атыр. Биік ғи мар ат та рдың сә ул есі су бетіне түс кен. Жайық жанары ұйқысы қанған адамдай жайн ап тұр. Тас лақтыр саң, тынышы кетіп қ ал атындай. Судың әдемі көркіне қар ап, жаным жа- дыр ап, алшаң басып жүріп келемін. «Шіркін, тыныш өмі рдің жиделібайсыны осы е кен ғой » де гендеймін.
Жайықтың иіні жаңа көпір жаққа қарай бұрылады. Өзеннің осы тұсы ж алпақ жайыл ма. Е ртере кте кө ктемнің өр суы осы иін ге екпіндей соғып, су аңғарын едәуір кеңейт кен сияқты. Іл геріре кте судың мөлдір айнадай бетінде аппақ ақ жолақ байқадым.
Жақынд ап кел генде кө рдім, жеті аққу тізіле қ алып, жу- сап тұрғандай. Еш қозғ ал майды. Ғажайып тә ртіппен қ ата рластыра ек кен аппақ гүлде рдей. Аққ ула рдың осылайша жү зуі әдемі б олады е кен. Кө здің ж ауын алғандай. Таңғы де малысқа шыққан адамда рдың бәрі қызық тауда. Бұл көр кем бейне енді қай таланб ауы мүмкін де гендей қ ал та тел ефондары ба рлары сурет ке түсіріп ж атты.
Бір мезгілде аққулардың бірі «қаңқ» етіп дауыс шығарып еді, қалғандары үйіріле дөңгелене қалды. Біраздан кейін тағы да «қаңқ» еткен дауыс естіліп еді, бәрі де әдемі қозғалыс жасап, су бетінде баппен жай жүзе бастады. Бір ауық тағы да қайта тізіліп, біреуі бастап, басқалары бірінің артынан бірі ілесіп, қатар түзеп жүзе жөнелді. Бір –біріне ыммен белгі берген- дей, бас жақтағы аққу мойнын бұрса, басқалары да, оның берген белгісіне бағынғандай үйіріле бастайды.
-Ой, жарықтықтар-ай, шіркін, құстың әдемісі-ау!
-Ой, несін айтасыз, су бетінің сәні ғой.
- Ең бейбіт, ең нәзік, ең ақ та пәк өздері.
- Иә, әрі киелі құс екені тұрпаттарынан – ақ айқын көрінеді емес пе?
- Пай- пай, Ақ Жайық аққу қонып бір марқайып қалды-ау!
- Не дегеніңіз. Тек Жайық па, бізді де бұл көрініс қуанышқа бөледі ғой.
- Иә, солай.
Погожим ранним утром шел я однажды, по своему обыкновению, берегом Урала, с удовольствием вды- хая свежесть речной воды. Тиха ее зеркальная гладь, словно застыли в ней отражения высотных зданий, украсивших речные берега. Ничто не шелохнется в природе в эти благодатные утренние часы, не дрогнет ни один листок на деревьях, грядой стоящих вдоль на- бережной. Кажется, бросишь камешек, и всё испор- тишь. О! Так вот они, дорогие мгновенья истинного счастья – их дарит Жизнь, и как удержать эти ее бес- ценные дары?!
Ре ка по вор ачи вает к но вому м ос ту. Ко гда- то водо во- р от в э том м есте и зменил берега. В одные пр ос торы манят с воей бесп одобной панорамой. Но ч то э то? Ти хая ка ртина вд руг оживилась, вижу н еч то бело- снежн ое вд али, опустивше еся на зер кало реки.
При близившись, виж у, как семь белых ле бедей, кос- нувшись р ечной глади, как бы тоже застыли, словно доп олнив непо вторимый набр осок н езримо го ху- д ожни ка. Ни вспл ес ка, ни з ву ка… Буд то невиданные ослепительно белые ц веты, п одчиняясь непи санно- му поряд ку, решили порадо вать с воей крас отой вос- хищенных пр охожих. Пленивший в зор вид не ожи- данных царст венных птиц при вел в вос торг р едких жителей ближайших д омов, выш едших на у тренний моцион. Уверенные, ч то увиденн ое уже не по вторит- ся, ш едшие по на бережной н ач али спешно нас траи- вать с отовые тел ефоны на съем ку.
Вд руг одна из птиц и зд ала хара ктерный з вук, словно сигн аля с воим крыл атым попутчи кам, и те удивитель- ным обра зом пер ес троились, сл ед уя одним им ведо- м ому поряд ку. Еще один та кой сигн ал – и бел оснеж- ные перелетные гости Атыр ау бесш умно зас кользили по р ечной глади. Удивительно, но с тоило главн ому ( как я понял) чуть ше вельнуться, как ос тальные, как буд то п одчиняясь при ка зу вожа ка, сл едо вали за ним по опр еделенн ому правил у. Очаро ванный, я не в си- лах был отор вать вз гляда от пр едс тавше го зрелища.
- Ой, ка кая крас ота!
- Ой, вз гляните, какие отра женья в воде и зумитель-
ные!
- Какие нежные, какие белые, какие мирные и безза-
щитные!
- Даже река похорошела! Как красиво стало вокруг!
- Словно посветлело все кругом, правда?
- И не говорите, даже мы стали другими – радостны-
ми, взволнованными, счастливыми.
- Ой, и правда!
218 219
- Бұлар қайдан ұшып келді е кен?
- Кім білсін. Әйт еуір бұл жақ та көп көрін бе ген сияқты.
- Мүмкін, мыңдаған шақырым Жайық бойында тоят- тап, орын ауыстырып кезе кт естіре қонып жүр ген б олар.
- Басқа континентте рден ұшып келді ме, кім білсін. Ме кен -жайларын айтпайды ғой.
- Қай жақтан болса да, Жайықты бір сәндендіріп ке-
ту ге кел ген сияқты.
-Пай, пай, десеңші!
Аққулар Жайық бетінде бір сағат жарымдай адам көзін қуанышқа бөлеп, жүзді де жүрді.
Бір мезгілде көңілді көш басындағы аққу алға зыр- лап, тездете жүзе жөнелді де, су бетінен қанатын жая көтеріліп еді, басқалары да бірінен соң бірі биіктеп, тізіле ұша жөнелді. Биікте жаңағы қонақтаған тұсты бір айналып, күн шығысқа қарай тартты.
Халық «қош, қош, аққулар» деп қалғандай, жанарла-
рымен жаудырап шығарып салды.
Өздері ұшып кеткенімен қоймай, Жайықтың бетінде ғайыптан пайда болған әсемдікті бірге алып кеткен- дей. Су беті бір сәт жетімсіреп қалғандай болды.
* * *
Иә, аққу – киелі құс. Аққулардың бүгінгі Жайық бетінде жайсаң сурет салуы ертеректе елдегі бір болған көңілсіз оқиғаны еске түсірді.
Айдын көл. Бұл көл Тайлан деп аталады. Кө ктем суы тасығанда осы көлді жыл ма –жыл толтырып, шөпілдетіп кет еді.
Біз, балалар, осы көлде талай асыр салып шомылып, шанышқымен балық аулап, ау құрып, айран- асыр жазды өткізетінбіз. Су – ну деген осы ғой, шіркін!
Көлден аулағырақ жағ алай әр жер - әр же рде екі- үштен киіз үйлер тізіл ген. М алшы ауылдар. Жайл ауға шыққан же ке үйлер де бар. Бұл ауылда рдың б ала- лары әлсін-әлі көл басында жин алып, ойнайды, шо- мылып, мәз боп ә бден шарш ап, қарындары ашқанша жүр еді.
- Откуда же взялось это чудо на радость всем нам?!
- Кто ж знает! Ни ко гда не видели их в наших краях.
- Может быть, сменяли м ес та с вое го с тановища, да и з алетели с юда к нам?
- Нам не докладывают о своем местожительстве, мо- жет из далеких заморских стран, а то и континентов прибыли…
- Но, как бы то ни было, прилетели, ч тобы п охороше- ла наша ре ка, ч тобы п одарить нам хоть на н ес коль ко минут невиданную крас оту!
- Да, да! Так пере го вари вались с добрыми улыб ками рад остные л юди.
Ле беди, словно поняв го воривших, п очти п олча са, не спеша, с кользили по зер кальн ому п ол отну реки, на ра- д ость всем.
Но вс коре вожак призывно п однял голо ву, по вернув белую шею, как бы при глашая спутни ков к но вому шаг у, отор вался от ти хой реки, и, в змахнув крылья- ми, в змыл в верх. И, тут же, как по команде, ос тальные один за д ругим, п однялись в не бесную высь. Но по- к ружили еще раз над ре кой, с тавшей для них кр атким прис танищем, и на конец, ус тремились на вос ток.
- Прощайте, ле беди! Счас тли во го п оле та! – восклица- ли все им всл ед, еще пребы вая в волнениях, п одарен- ных Прир одой. И в то же время, с лег кой г рустью… Словно ч то то ун если с собой эти ч уд есные птицы, словно осир отело все вок руг…
* * *
Да, лебедь - Священная птица. Но отчего так теснится душа?! И вдруг вспомнилось…
... Это случилось в далекие детские годы. Было это на озере под названием Тайлан. Весеннее половодье вы- талкивает его из берегов, буравя остывшую за зиму землю.
Мы, дети, проводили летние дни, купаясь, ловя рыбку, дыша вкусным свежим воздухом.
Вдоволь наплескавшись, наигравшись, вконец прого- лодавшись, бежали потом к юртам, ликуя от той радо- сти, что дарила нам родная природа. Это был малень- кий аул чабанских семей, куда на жайляу приезжали и из других мест.
Достарыңызбен бөлісу: |