Письмо было н апи сано её бр ати ком, уже о канчи ва- ющим в э том году ш кол у. «Огр омный при вет м оей сес тре Ай саре, которая прекраснее зл ата, вес омее се- ребра», - так н ачин ал ось э то письмо.
– М ать вы здора вли вае т. Го вори т, ч то если даст Ал- лах, то са ма по везёт меня на учё бу в Ал маты. Не ус таёт по вторять, ч то всё э то бла годаря те бе, м ол, ус троилась на хорошую раб оту, мно го зараб аты вае т. Ко гда ты присл ала нам к рупную сумму дене г, ма ма обрадо валась, при гласила в гости всех с оседей. Ко гда они ра сходились, то гда бла госло вляли те бя, х валили.
Ба буш ка до сир пор пр осит меня пер ечиты вать эп ос
«Козы Корпеш-Баян-слу». Многие страницы книги я уже выучил наизусть. Вышли мне, пожалуйста, но-
195 196
бір жы рды оқи берем.
Айтпақшы, әжем кеше саған арнап тіккен көрпе- көпшіктің бәрін сыртқа шығартып маған қақтырды. Шаң тұтып қалған екен, қайта жинап қойдық...»
Айсараның көзінен ащы жас үзіліп, оқушы дәптеріндегі жазу бір-біріне қосылып кетті...
Бәрінің бауыр басып қалған саунасы осы. Көп то- стырмады. Көздері оттай жанып бес-алты еркек кіріп келе жатты.
– Ө-о, – дейді әукесі салбыраған біреуі қаз-қатар тұрған қыздарды көзімен сыңарлап шығып.
– Жәке, таңдаңыз! Мына қыздың омырауы тастай екен, – деп шұнтиған біреуі жалбаң қағады.
– Сіз ге лайық. Бі зді қойшы.
– Ө-о, – дейді онысы сүзі се-сүзі се мүйізі мұқ алған кәрі бұқа құ сап.
– Әуелден сұлу жайы сізге мәлім. Төсек бағасы төленді...
Судан шыққан тауық тай үрпиісіп әрқайсысы бір-бір бей таныс ер ке ктің құшағында кетті.
Оңаш алықты бағып екінші қаб атқа көтеріл ген. Әдеттегі тер езе алдына келді. Көрші котт едж ге көз ті кті. Депу таттың үйі.
Алдымен тел едида рдан көр ген. О рта бойлы, орнықты аза мат « халқым» деп қабырғасы қайысып сөйле ген. Елім деп еңіреп, жерім деп бәз бір еуле рмен жаға жы рты суға барған. «Бар е кен ғой намысты ер», – де- ген Ай сара сонда көңілі алып-ұшып.
Кейін табақ тай- табақ тай суретімен қ оса газетте рден де кө рді, ради одан да лебізіне құлақ тү рді. Сөзі нет кен сіңімді! Қара тырнағыңа дейін жыбы рл атып жі бер еді.
– А рзан үй керек жас тарға, жұмыс керек, күй керек, –
деп күңіренген.
– Шетелге бала беру қылмыс! Аналардың жұмыс күнін төрт сағатқа дейін қысқарту керек, – деп қазаққа көп керекті теріп айтып әлдекімге ақырған. Тусаң ту!
Шын жақсының қандай болатынын алты алашқа сөйтіп танытқан. Жәй ғашық емес, мұндай жанның
вые любовные романы, если они найдутся в Алматы. Сколько можно читать один и тот же эпос.
К сло ву, ба буш ка пр осила меня вын ести во д вор т воё приданн ое, ч тобы вс тряхнуть их. О казы вае тся, мно го пыли в них на копил ось. П осле вы тряски сно ва сло- жили их…»
Из глаз Ай сары с катились д ве горькие сл езинки, с тро-
ки ученической тетради слились в сплошном тумане.
… Привычная для всех сауна. Жд ать д ол го не при- шл ось. В валились пять-ш есть м ужчин, в зоры кото- рых пламенели, как о гонь.
- О-о, - воскликн ул один из них с отвисшим бр юхом, об ведя с воим ненасытным вз гляд ом выс троивши хся де вушек.
- Жа ке, выбирайте. У э той г руди т ве рды, как булыж-
ники, - стал суетиться лысоватый льстец.
- П од ходящая для вас. За нас не беспо койт есь.
- О-о, - п оддерж ал е го д ру гой, п охожий на с таро го бы ка, рога которо го, ус тав б од аться, изн осились от бес кон ечных сх ваток.
- Вам из вестны женские прел ести. Пл ата за ут ехи уже вн есена…
В се де вушки, словно курицы, выш едшие из воды, были ра зобраны, попав в о бъятья м ужчин.
… В осп оль зо вавшись п ау зой, украд кой п однялась на второй э таж. Как обычно, приникла к стеклу окна. Бр осила вз гляд на с оседний котт едж. Д ом депу тата.
… Вн ач але увидела е го по телеви зо ру. Ср едне го р ос та, креп ко сбитый, с высоким и открытым лб ом он всег- да р ато вал за нар од. В пылу п олемики с не которыми оппонен тами со сло вами «мой нар од», «мои сограж- дане» д оходил до жарких сх ваток, сопро вождавши хся тр ес ком р вущейся одежды. Она то гда п од умала, ч то всё же ос тались на с вете нас тоящие м ужчины.
П отом увидела е го по ртрет в газетной с татье, слуша- ла е го р ечи по радио. До че го же проникно венны е го сло ва. Расше вели ва ют да же корни ногтей.
- Надо пр ед ос тавить м ол одёжи дешё вое жильё, о бе- сп ечить её раб отой, бы товыми условиями, - убежд ал он с воих с торонни ков.
- О тда вать детей ин ос транцам – пр ес тупление! Надо трудо вой день матерей сокр атить до четырёх часов!
Показал во всех уголках необъятной страны, каким должен быть истинный патриот. Да, такого можно не
197 198
жолында садаға ке тсе аз. Ер жетіп қ алған екі ұлы, сіл еусін көз әйелі бар. Онысы керім пысықай көрінді, аяғы қозғ ал са, аузы ж алпылд ап тыным таппайды. Қай тсін, үйдегі үш ер ке ктің қас-қабағын бағу оңай ма?
Бір жылдан бері осы саунаның тер ез есінен бір еу бай- л ап тас тағандай телмір еді де тұрады. Ел құ рметіне бөлен ген е рді сы ртынан б ол са да бір кө ру ге зар.
Әне, жеңіл киініп аулаға өзі де шықты. Қабағы қату. Әрлі-берлі теңселіп жүріп алды. Халық мұңына кәтепті қара нардай арқа тосу қайдан жеңіл болсын?!
Өз а рманына осылай өзі тойып, тоқ басып тұрғанында:
– Ғашығың жүр ме? – деді жанына мысықтабандап жеткен күлімкөз. – Депутатыңды айтам. «Мама» Катя келе жатыр. Ашулы көрінеді. Саған.
– Мен не жа здым?
– Ой мақ ауы здан сақ б ол д едім. Ұшып-қонып с ол жеткізіп жүр...
– Кім ге?
– Мен ештеңе көр гем жоқ. Айтқаным жоқ...
С ол сәтте са рт етіп есік ашылған. Сақпанның тасын-
дай атылып ішке сілеусін көз әйел кірді. Соңында
«Мама» Катя. Онысы жуасып тұр.
– Қайда әлгі қаншық?! Қайсысы? – деді көрші бәйбіше салған бетте. Қаз-қатар тұрған қыздар қамыс басын- дай қалтырап кетті.
– Мын аусы, – д еді Ай сараны сұқ сау сағымен нұқыған қамқоршысы. – Осы!
– Ә, сен бе менің күй еуіме көз салған? – деп келе бес сау сақты бойл атып шаш тан бү рді.
– Көр сетейін ғашықтың қандай б ол атынын! Беттен осып кеп жі бе рді.
– Бі здің саунада сайранды салғаны а здай... Сайқ ал неме...
Бұл қ алай?.. Не дейд мына сіл еусін көз әйел? «Бі здің саунасы» н есі?! Жасындай соққан осы ой Ай сараның а рманын аяусыз тап тап, жанын шабақ тай түсті.
– Мен жәй ғана... Тәте, сы рт тай ғана...
Көз алды жарқ етіп, қызылды-жасылды от тар шашы-
рап құлады.
толь ко любить, но да же отд ать се бя в же рт ву на е го пути. У не го д ва взр ослых сына, да жена с рысьими глазами. Она чер есчур а ктивная. Кон ечно, раз ве лег ко перен осить при хоти трёх м ужчин в д оме?
Уже целый год, словно при вязанная, она умильно см отрит в э то окно. Хотя бы краеш ком глаза, хотя бы ра зочек, хотя бы на расс тоянии пона бл юд ать за этим радетелем нар одных чаяний.
В от, он вышел из д ома лег ко одетый. Хмурый вз гляд. Стал пр охажи ваться взад-впер ед. Лег ко ли, вз валив на се бя г руз нар одных заб от, везти е го, как матёрый нар?
Ко гда она са ма с тала пр есыщ аться с воими же м еч та-
ми, подкралась лукавоглазая дева и пробормотала:
- Ч то, прог ули вае тся т вой любимый? Я го ворю про т вое го депу тата. Сейчас при будет « ма ма» Катя. Го во- ря т, се рди тая. На те бя.
- В чём я провинилась?
- Го ворила те бе, - опа сайся рта с н апёрс ток. Э то она, пор хая, дон осит всё.
- Дон осит кому?
- Я ниче го не видела, ниче го не го ворила…
В э то время с тр ес ком распахн улась в ходная д верь. Как камень, выпущенный из пращи, в п омещение во- р валась женщина с рысьими глазами. За ней – « ма ма» Катя. Она была с кон фужена.
- Где, где э та су ка?! Которая из них?! – взвизгн ула жена депу тата.
- Вот она, - ткнула указательным пальцем в Айсару её сообщница. - Она.
- А, э то ты!?! – Во зопила она, гл убо ко вцепившись всеми пятью п альцами руки в вол осы.
– Я по кажу те бе, как во зжел ать ч ужо го м ужа! Д ру гой ру кой она расцар ап ала лицо с воей же ртвы.
- Буд то мало ей п от ех в нашей сауне… Ко варная бес-
тия…
Как же так?.. Что значит «в нашей сауне»?!? Эта мысль, безжалостно затоптав мечты Айсары, стала крошить душу.
- Я пр ос то… Тё тя, я лишь… - Вмиг лишилась опоры, всё время п оддержи вающей её.
От удара из глаз посыпались искры.
199 200
– Жәй ғана... Дүниені құ ртқан сайқ алдың сөзін кө рдің бе сен?
Оң көзі ашты рмай, езуінен аққан қан сүп-сүйкімді иегіне сырғып бара ж атты.
– Әй, қ атын, не сілейіп қ алдың? Сені де қ уды ртам жұмыс тан! Күй еуіме айтып.
Осыны тосқандай «Ма ма» Катя да біз өкше төплимен бүгіле бер ген мұны іштен ышқына теп кен. Тізіле қ алған орындық тарға соғылып, д омал ап түсті. Зорға ең се ті кт еді.
– Тоқтаңызшы! – деді жан дауыспен. – Сауалым бар!
– Ай т, албасты!
– Менің де ғашық б олуға қақым бар шығар?
– Менің де бай ұс тап, б ала сүю ге...
– Менің де өмір сү ру ге...
– Тым құрығанда а рманд ауға...
– Жоқ! – д еді сіл еусін көз бәйбіше одан бетер құтырынып. – Өң кей құл-құ тан! Біз бен тең ескісі кел еді. Жоқ!
Тө бесінен таяқ ж ауып кетті.
Аулада ж атып есін жиды. Жер таянып тұ рды. Е зуінен аққан қанды алақан жүгі ртіп сү ртті. Айн аланы ш ола қараған. Ерсілі-қарсылы ш апқылаған у-ш уды ұлы қ аланың ын сапсыз өңеші жұтып ж атқан сынды. Жым-жы рт. Қы здары да зым-зия жоғ алыпты. Күн де шоқ тай қызарып, көкжиек ке ең бе ктеп қашып барады е кен. Ал атаудың басын ақш улан бұлт ш алыпты.
– Тоңдың ғой, қарғам!..
* * *
– С ол күні Саин көш есінің тө бесінен тағы бір жұлдыз аққан. Жіп сә ул есін соз-зып...
- Просто она… Нет, ты слышала слова этой коварной бестии, загадившей весь мир вокруг? Просто она…
Правый глаз з аплыл, кровь из г уб за кап ала на п одбо-
родок.
- Эй ты, п очему з атихла? И те бя у волю. Зас та влю м ужа сдел ать э то.
Словно толь ко э то го при каза и жд ала, - « ма ма» Катя нан есла остер венелый удар ос трон осой туфлей по жи воту уже согнувшейся Ай сары. Ударившись о вы- с тр оенные в ряд с тулья, она по катилась по п ол у. Еле- еле пришла в се бя.
- П од ождите, - взвизгн ула она. – Спр осить хочу…
- Го вори, че ртов ка.
- На верн ое, и я имею пра во на любовь?
- На верн ое, и я могу иметь м ужа и р ож ать детей…
- И я, на верн ое, имею пра во на жизнь…
- Хотя бы м еч тать об э том.
- Нет! – отр ез ала женщина с рысьими глазами, воз- буждаясь ещё б ольше. – Сплошь рабыни и отбр осы. Хотят ещё равняться с нами. Не быть тому!
П осып ался шк вал ударов по голо ве.
Пришла в се бя уже во д воре. П однялась, найдя на зем- ле точ ку опоры. Выте рла ладонью кровь, катившую- ся из г уб. О гляделась по с торонам. По каз ал ось, ч то ненасытная гл от ка мег ап оли са про гл отила весь ш ум и гам. Тишина. Де вушки её и сч езли куда- то бессл ед- но. С олнце, краснея, п олзло, за каты ваясь за гори зон т. Вершины Ал атау покрылись серыми тучами.
- Замёрзла, светик мой!
* * *
В э тот день на неб осклоне улицы Саина за катилась ещё одна з везда. Рас- тя-нув тоню сень кую с труй ку с ве та…
Перевод Бекета Карашина
201 202
Достарыңызбен бөлісу: |