Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі бекіткен
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
паразитология кітап
сурет. Ancylostoma duodenale
А-аталығы; В-аналығы: C,D, Е-дернәсілдері (С-бірінші. D-екінші. Е- үшінші даму сатыдағы) 36Имагинальдык парази тизм Copepoda - ларда кең тараған. Балыктың тері жа- бынына бекінген эктопара- зитті шаяндардың жүмыртқа- ларынан алты аяқты, план- ктонда калқып жүзетін, науплиус дернэсілдері шы- ғады, осы дернәсілдер екі рет немесе одан да көп түлегеннен кейін копеподит сатыға өтеді де, осы саты- да ғана балықтарға жабыса ды. Осындай даму сатыла- ры мұртаякты шаяндардын Sacculina туысының өкіл- дерінде де кездеседі. Имагинальдық паразитизм бүргелерге де тән, олардың дернәсілдері мен қуыршактары еркін тіршілік етеді тек имаголары ғана иелеріне қоныстанады. Имагинальды паразитизм категориясына көптеген жағдайларды жаткызуға болады. Мысалы, сыртқы ортаға паразиттердің жұмырткалары немесе бірінші сатыдағы дернәсілдері шығарылса, ал дернэсілдердің калған метаморфоздағы сатылары мен ересек особтары паразиттік тіршілік етеуге бейім болып келеді. Осытан бай- ланысты паразиттердің сресек түрлері мен дернэсілдері бір немесе эртүрлі педе мекендеуі мүмкін, оған көптеген Ascaridata-лар мысал бола алады. Олардың сырткы ортага шығарылған жұмырткаларынан бірнеше күннен кейін екінші сатылык дернәсілдері дамиды, ал дернәсілдің калган сатылары иесінің денесінде калыптасып эрі карай еол жерде ересек формасыпа айналады. Соидай-ак, гаспа кұрттардың жүмырткалары жэпе корацидия дернәсілдері (.Diphyllobothrium) сырткы ортада, (суда дамып) кслесі сатыдағы дернэсілдері про- церкоид аралык иесінде циклопта жэне плероцеркоид балыктың денесінде дамиды, ал ересек түрлері адамның, мысыктың, иттің ішегінде паразиттік тіршілік етеді. Бір үрпактың эртүрлі даму фазаларында кайталанатын парази- гпзмге мысал ретінде кенелердегі дамудың үш постэмбриональды фазалары: дернәсіл, нимфа жэне имаго жатады. ІІксодалык кенелердің дернэсілдері үсак омырткалы жануарлардың қанын сорады, ал нимфалары ірілерге шабуыл жасай- ды. Ересек түрлері адамның, ірі жануарлардың канын сорады. Әртүрлі үрпактағы бір тіршілік циклінде паразиттеудің кайталануы, көбіне, тіршілік циклі күрделі отетін паразиттерде кездеседі. Соның ішінде трематодтарда кездеседі. Трематодтардың гіршілік циклі гетерогониямен жүреді (үрпак алмасуының бір көрінісі). Мысалы, бауыр сорғыштың (Fasciola hepatica) жыныстык жетілген ересек түрлері ірі кара малдың, адамның бауырында паразиттік тіршілік етеді. Олардың жұмыртқаларынан - мираци- дия деп аталатын дернәсілдері шыгады да. олар суда еркін жүзіп жүріп аралык иесіне ұлулардың денесіне өтеді. Ұлудың денесінде спороциста, редия, церкария дернэсілдері дамып, кейін церкария ұлу денесінен шығып су жағасындағы өсімдіктерге жабысып адо- лескария сатысына айналады. Негізгі иесі, мысалы, ірі кара (сиыр) су қоймасындағы адолескарияны сумей біргс жүтканда, олар негізгі иесінің денесінде ересек түріне айналып, паразиттік тіршілік стеді. 37Бұл жағдайда паразит-трематоданың дамуындағы мирацидия жэне церкария сатыдағы дернэсілдері еркін тіршілік ететін формалары, ал қалғандары паразиттік тіршілікке бейімделгендері жэне даму саты- лары бір-біріне ауысуы аркылы жүреді. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|