Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі бекіткен
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
паразитология кітап
Гуморальды реакцияларОрганизмнің гуморальды реакциясы кең таралған күбылыс. Бұл реакциялар алғашында бактерияларға катысты аныкталған, кейінірек паразиттік карапайымдыларға қатысты бойынша. ал казіргі уакытта паразиттік құрттардын да осындай реакция тудыратыны дәлелденді. Бұл реакциялар иммунитет кұбылысымен тығыз байланысты және де ие организмнің канында эртүрлі паразиттерге катысты ерекше ар- найы корғаныштык зат антиденелердің калыптасуымен аякталады. Не организмде осындай антиденелердің өндірілуін көптеген гзжірибелі мэліметтерімен дэлелделген. Сонымен. карапайымдылар үшін агглютинация жэне преципитация реакцияның көрсеткіші. Егер дс. коянның канына Leishmania-ның дакылын енгізсе, онда оның канында осы талшыктыларды жоятын касиет калыптаса ба- стайды. Егер де. Leishmania талшыктылардың дакылды сатысында осындай коянның канының сарысуын енгізсе. ондай талшыктылар агглютенацияланады. яғни түйіршіктенін. преципитирленеді. Яғни шынының түбіне тұнады. сәйкесінше коянның канында антиденелер түзіледі. Накты бір паразит бөлетін антигенгс катысы бойынша кейбір па- разитарлы инвазиялар жануарларды өте сезімтал етеді. Егерде, белгілі бір паразитпен закымдалған жануардың терісінің астына азғана көлемдегі антигенді енгізсе онда иньекция орнын- да ісік. кызылша жэне күлдіреулер пайда болады. Егсрде жануар закымдалмаса ешқандай да сырткы эсер пайда болмайды. Осындай аллергиялык реакциялар жолымен эхинококкоз жэне аскаридоз ау- руларына диагноз койылады. Ие организмде антидененің калыптасуы, паразитке катысты резистенттіліктің дамуымен байланысты Осындай корғаныштык реакциянын көмегімен организм паразиттен мүлдем кұтылады. не месе оның зиянды әсерлеріне карсы тұрады. 251И м м у н и т е т Қазіргі уакытта иммунитеттің негізгі екі формасын ажырата- ды: туа пайда болған (табиғи) жэне жүре пайда болған. Туа пай- да болған иммунитетке ие организмнің паразиттің накты түрімен болған байланысы мен байланысты емес паразитпен ие организм арасындағы карым-катынас жатады. Келе пайда болған иммуни тет сәйкесінше паразиттің енуіне макроорганизмнің жауабы реінде дамиды. Жүре пайда болған иммунитетте корғаныштык рөлде ар- найы иммунологиялык фактор басты болса (арнайы антиденелердің дамуы, фагоцитоз), ал туа пайда болтан иммунитетте организмнің морфо-физиологиялык жэне биохимиялык жатдайы маңызды. Бүған аскорыту жолы аркылы түсетін бөгде организмдердің көп бөлігін жоятын асказан жэне ішек энзимдерінің эсерлерін жатқызуға бола- ды. Сондай-ақ, паразиттердін дамуына колайсыз асказан сөлі мен ішектегі сөлдің кышкылдылык деңгейі, паразиттердің тіршілік етуіне үлпалардың биохимиялык жарамсыздығы, паразиттің енуіне кедергі болатын тері жамылғысының кұрылысы жэне т.б. Сонымен бірге, туа пайда болтан иммунитеттің дамуында фатоцитозда көрінетін клеткалык реакциялар белсенділігінің маңызы өте зор. Абсолютті туа пайда болтан сезімталдылыктың кездесуіндегі кандайда бір жануарда паразиттің дамуының мүмкін еместігі, паразиттің тіршілік етуіне керекті жагдайының мүлдем сәйкес еместігіне негізделінеді, бұл құбылыс антидененің өндірілуімен байланысты емес. Сондай-ак. бір паразит барлык организмдерді закымдай алмайды, тек бір организмде тана кездеседі. Бір жануардың морфо-физиологиялык жэне биохимиялык ерекшеліктері, паразиттің өмір сүруіне жэне калыптасуына өте сәйкес келуі мүмкін. Онда «ие паразит» жүйесі пайда болады. Ал, баскаларда осы ерекшеліктер паразиттің тіршілігін камтамасыз етпейді жэне дэл осы жануарлар паразиттің иесі болып табылмайды. Сондыктан, туа пайда болтан сезімталдылык туа пайда болтан иммунитетпен байланысты деп ай- тамыз. Ие - организмінде паразиттің кездеспеуі, оның туа пайда болтан иммунитетінің болуын дэлелдемейді. Бүл белгілі бір жагдайларта байланысты. Мысалы, трихинеллез барлык кемірушілерде, ет коректі жэне коректі талгамайтын организмдерде кең таралган, бірак өсімдік коректілерде кездеспетен. Бұл жагдай жануарлардың 252коректену тәсілімен аныкталады. Тэжірибеде, өсімдіккоректілср па- разитпен оңай зақымдалған. Сондыктан, туа пайда болған иммуни тет жануарлардың экспериментальды закымдануларынан кейін ғана дэлелденеді. Сондай-ак, паразиттер белгілі бір даму сатысында ғана орга- низмдерде кездесуі мүмкін. Мысалы, өгіз солитерінің бірде бір даму кезеңі ешқашанда иттің организмінде дамымайды, ал адамда тек жыныстык жетілген кезеңінде ғана паразиттік тіршілік етеді. Ірі кара мал эхинококктың жыныстык жетілген кезеңіне сезімталсыз болып келеді. бірақ дернэсілдерімен оңай закымдалады. Бака немесе саламандраларды экспериментте 35° С температурада ұстап, оларды грихинеллалардың дериэсілдерімен закымдатса, онда дернәсілдер дамып ересек кұрттарға айналады. Ал. сол уакытта төменгі темпера турада ешкандай закымдалу байкалмаған. Паразиттің тіршілік етуі үшін жануарлар организмінде жағдайдың мүлдем сәйкес еместігімен бірге, паразитпен ие организмнің өзара арасында мынадай байланыстар болуы мүмкін: паразит ие организмінде өмір бойы тіршілік ете алмаса да белгілі бір кезеңге дейін немесе дамуының тск бір ғана кезенінде тіршілік ету- те кабілетті; туа пайда болтан сезімсіздік. паразиттің дамуында бір деңгейде тежелуі мүмкін. сонда кейбір даралар жыныстык жағынан жетіледі; кей жағдайда паразит жыныстыкка жетілмейді. Соңына дейін дамымаған паразит организмнен шығарылады немесе оның үлпасында капсулаға айналады. Лабораториялық жағдайда жануарларды Ascaris lumbricoides немесе Parascaris eguorum дернәсілдерімен зақымдаған кез- де иммунитет пайда болмайды, ал табиғатта осы паразиттерге катысты иелері салыстырмалы иммунитетке ие. Осы паразиттердің дернәсілдері бауыр арқылы өкпеге орын ауыстырып көшеді, деген- мен жыныстык жаска дейін дамымайды, дернәсілдердің бір бөлігі негізінен бауырда капсулаға оранады. ал калғандары өкпе аркылы орын алмастырғанда сыртка шығарылады. Дэл осындай күбылыс көртышқанды Ancylostoma сапіпит-мен жасанды закымдағанда байкалады. Ancylostoma сапіпит өзінің калыпты иесі иттерді іакымдаган кезде миграцияламайды, ал көртышканның немесе теніз шошканың тіптен адамиың организмінде дернэсілдер толык мигра ция жасап ішекке оралады да онда біраз уакыт болып кейін сырткы ортаға нэжіс аркылы шыгарылады. Ие организмнің ішіндегі көптеген гельминттердің дериэсілдерінің 253миграциясы салыстырмалы туа пайда болған иммунитет кұбылысы болуы мүмкін. Бұл эліде толык дамымаған паразиттің өлуден кұтылу жолы болуы мүмкін. Яғни тіршілік етуге келмейтін ортадан паразиттің «кашу реакциясы» болып табылады. Деседе, паразиттің дамуы үшін барлык жағдай болатын орта (адамдағы жэне иттегі анкилосто ма) негізінен ішек болып табылады, жыныстык жағынан жетіледі. Салыстырмалы туа пайда болған иммунитетке кейбір паразиттері үшін косымша (резервуарды) иенін пайда болуында маңызы өте зор. Осындай иммунитеттің болуы, косымша организмде паразиттің дернәсіл кезеңнің капшыкталуы (инкапсуляция) түсіндіреді. Қосымша организм паразиттің дамуына колайлы орта болып табыл- майды, бірак осы организм паразиттің ішектен ішкі мүшелеріне ауы- сып капшыктануға мүмкіндік береді, яғни организмнің корғаныштык реакциясын көруге болады. Сөйтіп дернэсілдер үзак уакыт бойы өміршеңдігін немесе инвазиондылығын сактап калады. Мысалы, Physocephalus-тъщ дернэсілдері осындай косымша организмде 6-7 айға дейін тірі болады. Егерде осы дернәсілдер шошканың денесіне түссе (негізгі иесі) онда оның ішегінде олар жыныстык жетілген кезеңге ау£ісады, ал салыстырмалы иммунды организм коректенсе дернэсілдер кайтадан капшыктанады. Салыстырмалы иммунитет жағдайында паразиттер дамуының киындыгына немесе шектеулігіне карамастан жыныстык жағынан жетіледі. Сонымен, иесі паразиттін дамуына колайлы жағдай жаса- майды керісінше оның организмге енуіне біраз кедергі келтіреді. Бүл әсерді келесідей жағдайда байкауға болады. Экстенсивті жэне интенсивті катынас ретінде жануарлардың закымдалуының төмендеуі. Салыстырмалы иммунды организм- дер аз закымданады. Мысалы, Ancylostoma duodenale-re иттерге Караганда мысыктар аздап сезімтал екен. Иенің салыстырмалы иммунитеті ретінде бір түр паразиттерінің көлемінің азаюы. мысалы Dyphylobothrium latum адамның ішегінде 6-9 м жетсе мысыктарда ол 1,5 м-ден аспайды. Паразиттін жыныстык жетілуіне кажетті колайлы жағдайдың мерзімінің ұзаруы, мысалы, Ancylostoma сапіпит мысыктардағы даму үзактығы 17 күнге тең, ал иттерде дамуының калыпты жылдамдығы 14 күн. Паразиттің өмір сүру ұзактығы кыскарады, мысалы, Dyphylobothrium latum мысыктың организмінде тек 3-4 апта ғана өмір сүреді, ал осы паразит адам ағзасында жылдап өмір сүреді. 254Паразиттің түкымдылыгы төмендейді, мысалы, мысыктард паразиттік тіршілік сткенде Ancylostoma сапіпит тәулігіне 2300 жүмыртка шығарса, иттерде тэулігіне 16000 жұмырткаға жетеді. Дернәсілдер мен жұмыртқалардың өмірге бейімділ шектеледі. Мысалы, мысык пен итте кездесетін Diphyllobothrium latum шамамен 10% жұмырткасы корацидий түзуге кабілетті, ал адамдарда дэл осы паразиттің 90% жүмырткасы дамуын аяктайды. Кслтірілген мысалдар салыстырмаяы резистенттілікті дэлелдейді. Тіпті бір жануарлардың эртүрлі дараларында немесе асыл гұкымдарында паразиттің бір түрінің әсеріне деген тұрақтылыктың эртүрлі деңгейін көрсететін айырмашылыкбайкалады. Сөйтіп, мыса лы, Қазакстандағы арқармеринос койының асыл түкымы жергілікті кылшык жүнді тұкымға карағанда ценурозға төзімді, солайша ро- дайланды, плимутрокк асыл тұкымдары Ascarida lineata паразитке леггорн, миноркилерге Караганда төзімдірек. Түрлік иммунитетке Караганда даралык иммунитет карапайым бо- лады. Организмнің жалпы жағдайн элсірететін сырткы жағдайлардың (аштык. шаршау. инфекция жэне т.б) эсерінен даралык (индиви дуал ьды) иммунитеттің төмендеуі байкалады, кейбір жағдайда ол мүлдем жойылып кетеді. Туа пайда болтан сезімталсыздыкка эсер ететін негізгі фактор ие организмінің жасы. Ересек жануарлармен салыстырганда жас жану- арлар паразитерге отс сезімтал, яғни ересек ие организмге Караганда жас тары өте жиі жэне капы ауырады. Жануарлардын организмі осіп жэне дамыган сайын паразитке жэне олардың токсиндеріне деген табиғи сезімталсыздығы арта түседі, ертеде жұқтырған инвазияға гэуелсіз. бірак организмнің жадны физиологиялык күйінін жастык өзгерісіне тэуелді. Ересек жануарлардын осындай жоғары резистенттілігі жастык иммунитет ретінде аныкталады. Жас жану- арларда корганыштык мсханизмі болмайды немесе олардың эрекеті элсіз. ЕІатогенді эффекті элсірегенде, иеде паразиттің болу мерзімі кыскарганда. дамуы баяулағанда. паразиттермен закымдалуы шек- гелгенде, жастык иммунитет байкалады. Мысалы, 3 айға дейінгі жастагы балагіандар Eimeria tenella мен зақымдалуға өте сезімтал ал. E.magna, Е. intcstmalis одетге 3-4 айлык көжектерде дамиды. Ересек тауыктар мен кояндар егер кокцидияларымен закымдалса онда осы жануарларда олардың көбеюі айтарлыкгай шектеледі, сондай-ак ешкандай ауру байкалмайды. 255 Қан паразиттерін қарастырсақ, ересек көртышқандарға қарағанда жас даралар Trypanosoma lewisi зақымдануға өте сезімтал. Данскер мен Пиктің (1937) тәжірбиесінде көргышкандар 3 айға дейін Hymenolepis fraterna мен 80% дейін зақымдалса, ал одан ересектері -12,1% закымдалған. Көртышқандарда Н.папа-ға иммунитет бір айлық жасында дамыған. Ал, ересек тышқандар Н.папа-мен мүлдем зақымдалмаған. Кұстардын кеңірдек паразиті Syngamus trachea-мен тек қана жас кұстар закымдалады. Г.С.Марковтың мэліметі бойынша Петергофта сауысканның балапандарының 50%-да жэне ересек кұстардың тек кана 30% -да Syngamus кездескен. Паразиттің өмірінің ұзактығы мен тұкымдылығы, дамуы мен өсуі шектелгенде де жастык иммунитет байқалады. Бұл көптеген паразиттерден байкалған. Мысалы, Ancylostoma hraziliense паразиті марғауларда 14-16 кунде пісіп жетілсе, ересек мысықтарда 18-25 күнде, соныііен бірге марғаулардың организмдегі өмірінің ұзактығы шамамен 14-32 апта ал, ересек мысыктарда олар 2 аптаға жуык өмір сүруі мүмкін. Алты айлык күшіктерге карағанда, 3 айлык күшіктерде Ancylostoma сапіпит-ның аналықтары көп жұмыртқалайды. Dictyocaulusfilaria дернэсілдерінің жыныстық жетілуге дейінгі даму мерзімі 12-14 айлык жасындағы койлар мен ешкілерде 51-72 күнге тең, сондай-ак 4-6 айлык козыларда 36-42 күнге тең. Сонымен, 5 күндік балапандардағы паразиттердің ұзындығы 5,3 мм, 30 күндік балапандарда 3,6 мм, 2 айлыктарда 2,6 мм жэне де 3 айлыктарында 0,4-0,1 мм-ге тең болтан. Ересек жануарлардың өте жоғары резистенттілігі инвазияның өте жеңіл өтуімен көрінеді. Ересек жануарлар кокцидиозбен ауырмай- ды, закымдалу симптомсыз өтеді, сондай-ак дәл осы кокцидиоз жас дараларда ауыр ауру болып табылады. Сонымен бірге, жастык иммунитет әдетте сүткоректілер мен кұстарда ғана дамыған деген күмэн пайда болады. Кейбір моногенетикалык сорғыш кұртгарға катысты балыктарда жастык иммунитеттің мысалдарына кажеттілік көп. Бір жануарда паразиттің барлық түрлеріне карсы иммуни тет жок, ол тек бір ғана паразиттің түріне бейімделген. Бірнеше гельминттер мен карапайымдылар бірдей деңгейде ересек жэне жас жануарларды закымдайды (Entamoeba hystolytica, Ascaris lumbricoides). Сонымен бірге, кэрі жастык резистенттілік кұбылысы байкалады, ол кезде жас даралар закымдануға аздап кана 256сезімталдылығын көрсетеді. Мысалы, бір жаска дейінгі бұзаулар Piroplasma bigemimim немесе Babesiella bovis зақымдалуға ете гөзімді, пироплазмоз оларда симптомсыз өтеді, дэл осы аурумен сресектері катты ауырады. Бұл кұбылыс балыктар мен амфибия- ларда байкалады, баска жануарларда бұл еи алдымен экологиялык кезеңдерімен түсіндіріледі. Ие организміндегі резне ген гтіліктің жаска байланысты жоғарылауы неге негізделеді деген заңды сұрак туындауы мүмкін. Бұл мэселе бойынша бірнеше көзкарастар бар, олардың әркайеыеы жастық иммунитеты алуантүрлі жағдайлармен байланыстырады. Кейбір авторлардың болжамдары бойынша жастык иммунитет организмнің жэне оның реактивтілігінің жалпы физиологиялық күйіне тэуелді. Эккерт пен Портер (Ackert J. and D.Porter, 1931) гауыкгардың канында оның жасы өскен сайын паразиттердің өсуіне кедергі келтірстін белсенді заттар пайда болады деп есептейді. Каида осы заттар азайса (Ascaric/a lineata) тауыктарда резнеген гтілік азаяды. Иттердің анкилостомалармен зақымдалуының жасы өскен сайын төмендейтіндігін гемоглобиннің санының біртіндеп артуына гэуелділігін Фостер (Foster, 1936) тангы. Реатпвііліктің жаска бай ланысты өзгеруін игтердің анкилостомамен закымдалуы кезіндегі клеткалык кабыну реакциясының бірден басталуымен сипаттауға болады. Осының нәтижесінде теріде дернэсілдердің козғалуы гоктайды. Жас иттерде осындай реакциялар байкалмайды, осының салдарынан дерносілдері тері аркылы денете оңай көшеді яғни оңай зақымдайды. Ересек тауыктардың Ascaridia lineata-ға сезімталдылығының бірдентөмендеуі,онекі еліішектіңэпителиіндегібокалтэріздіклет- калар санының салыстырмалы өсуімен түсіндіріледі. Балапандар оскен сайын бокалтэрізді клеткалардың бөлетін шырыштың саны аргады. Эккерттің (Ackert, 1942) экснерименттері бойын ша бокалтәрізді клеткалардың шыгартан шырышы иенің орга- иизмде аскариданың дамуына кедергі болатын фактор екендігін кәрсетті. Бүл әсіресе in vitro тэжірбиесінде жаксы көрсетілген. Әртүрлі жастағы кұстардың бокалтэрізді клегкаларынан алынған солі бар коректік ерітіндіге жас аскаридаларды салады, соны- мен. бақылаудағы оргаға салынган парази гтермен салыстырғанда олардың өсуінде баяушылык байқалган. Үні айлык жастағы балапандардан алынған шырыш, паразиттің өсуін едәір баяулатады, өте жас даралардан алынған сөлге карағанда. 257Құрттардың өсуін тежейтін осы зат термотұракты болып табылады және де Беркефельд фильтрі аркылы оңай өтеді. Сонымен бірге, жастық иммунитеттің морфологиялық негізі де болады, жэне ол ие организмнің кұрылымдык өзгерістерімен байланысты. Кейде жаска байланысты резистенттіліктің ар- туы тері жамылғысының калыңдығының өзгеруіне де тәуелді, осының нәтижесінде қартайған жануарларда терісі қалыңдайды да, паразиттің дернәсілінің тері аркылы енуі киындайды (Ancylostoma сапіпит жэне т.б) Сондай-ак, тері бездерінің көп мөлшерде пан да болуына байланысты Diplostomum flexicaudum церкарилерінін итбалыктың терісі арқылы оңай енуімен түсіндіріледі. Аралардың жаппай жоне қатты ауруды тудыратын Acarapis кенелері мысал бола алады. Осы кенелер араның кеңірдегінде гіршілік етеді, әдетте 9 күндік жаска дейінгі жас араларды закымдайды. Ороси-Пальдің (Orosi-Pal, 1936), пікірі бойын- ша осы «жастык иммунитет» ересек араларда тыныс стигмасы аркылы денете енуі болмайды, себебі стнгманы (тыныс алу тесігін) коршап түратын кылшықтар мен стигманың шетіндегі катайтан хитиндер киындатады. Ол, тәжірбие жүзінде, ересек аралардың стигма маңындағы кылшыктарды алып тастап өзінің гипотеза- сын дәлелдейтін нәтижеге кол жеткізді. Оның тәжірибесінде жас аралардың - 32,7%, ересектерінің- 1,8% закымдалғаны байкалады. Қылшыктары жойылған ересек аралардың- 13,5% закымдалады, яғни бакылаудагы араларға Караганда 6 есеге күшті закымдалады. Әртүрлі жастағы ие организмнің закымдалуының эртүрл ілігі олардың морфо-физиологиялык ерекшеліктерінің өзгеруімен анықталмайды яғни иммунологиялык күйімен бүл күбылыстар тек экологиялык факторлармен аныкталады. Сэндграундтың (Sandground, 1929) тэжірбиесінде иттер мен мысыктардың паразиттеріне анкилостомаға жэне күркетауыктардың Syngamus trachea жүргізген тэжірбиесіне негізделген болжамдарымен жастык иммунитет кұбылысын түсіндіруге болады. Осы автордын пікірі бойынша, жастык имму нитет пакты осы гіаразиттердің иесі үшін калыпты емес (немесе екінші денгейлі). Осындай ие организмдерден тек жас даралар ғана ересек организмге тэн арнайы биохимиялық және физиологиялык ерекшеліктерге ие емес, сондыктанда тек кана жас организмде, осы организмге тэн емес паразиттер паразиттік тіршілік етуі мүмкін. Организм өскен сайын оның биохимиялық ерекшеліктерінің жоғарылауы салдарынан, паразит үшін колайсыз орта бола бастайды 258да, осындаи организмдерді зақымдау киындаиды, ал ертеде панда болған паразиттер оргапизмнен шығарылады. Тауықтарда Syngannts- ка жэне иттерде A.tluodenale-rа катысты жастык иммунитеттің да- муын Сэндграунд, осы организмдер паразит үшін калыпты емес дсп еспетейді. Сонымен катар, көптеген мэлімегтер бойыпша жастык иммунитеттің тек кана «калыпты емес» иелсрдс тана смес сондай-ак, «калыпты» ислерде дамитындығын көрсстеді. Сонымен, кертышкандарда Heterakis spumosa мен Nippostrongylus muris-ке катысты жастык иммунитет анык көрінеді, деседе көртынікандар паразиттер үшін калыпты ие болып табылады. Коле пайда болтан иммунитет, иеге паразиттің эсер етуі нәтижесінде пайда болады.Ол активті жэне пассивті болуы мүмкін. Алгашкысы оз кезегінде кеде пайда болады нсмесс табиги (калыпты) инвазия нэтижесінде нсмесс вакцинация нәтижесінде калыптасады, ятии антигенді жасанды ету аркылы. Қанының кұрамында антигені бар иммунды жануардың канының сарысуын екінші организмге ек- кен кезде пассивті иммунитет пайда болады. Иммунитеттің манызды срскшелігі опыц арнайлылыгы. Кслс пайда болтан иммунитетті бірнеше мысалдармен карастырмыз. Алдыцты инвазиядан иесінің ортанизміндс калып койган паразиттердің болуына карамаетаи кайта закымдалута резист еттілік түріндс дамиды. Иммунитеттің осы түрін «премуниция» терминімен атайды, немесе стерильденбеген имму нитет (Н.П.Шихобалова бойыпша. 1950). Осы жагдайда төзімділік күйі латентті инфекциямен бір уакытта болады жэне де паразиттер олгеи соц жойылады. Стерильденбеген иммунититпен бірге инвазия аякталган сон сакталынатын стерильді иммунитет те болады. Оны жиі постинвазиялык иммунитет деп те атайды. Олардын арасындаты айырмашылыгы тек саидык сипатта тана болады: бірініпі жагдайда иммунитет элсіз болып келеді жэне ие организмнен антигенді алып тастатаннан соц токтайды. екінші жагдайда исніц кортаныштык мсханизмнің дамуы үзак уакыт сакталынады, иеден паразит алынып гасталса да. Қарапайымдыларга катысты келе пайда болтан иммунитет- ге аныкталтан. Мысалы, адамдарда Leishmania tropica паразитіне катысты, ол Боровский ауруынын коздырушысы болып табылады. «Үйкы» ауруы да оей топка жатады. «Натана» ауруымеи ауырған ірі мүйізді мал Trypanosoma brucei коздырушысымеп кайта закымдалута ұшырамайды. Көртышкандар да T.Iewisi, T.cruzi паразиттеріне катысты иммунитеті пайда болады. Ал, бакалар T.rotatorium-меи, 2 5 9 койлар T.melophagium паразиттерімен бірнеше рет закымдалады (Кулбертсон, 1948). Тауыктардың, кояндардың, ірі кара малдың жэне баска жануарлардың кокцидиозбен ауруы кезінде негізінен аурудың да- муына кедергі болатын иммунитет калыптасады. Кокцидиозбен кайта закымдалуы мүмкін, бірак аурудың симптомдары жэне кок- цидиоздан кырылу айтарлыктай децгейде төмендейді. Кокцидиоз ауруы Eimeria tenella ооцисталарымен тауықтардың балапандары немесе қояндардың E.magna жэне E.neoleporis закымдалған кезінде анықталған. Бірінші закымдалуы күшті болтан сайын иммунитеттің реакциясы соншалыкты айкын дамиды. Ірі мүйізді малдың иммунитеті 14 күннен кейін дамиды жэне 2-3 айдан 7 айға дейін сакталады. Сонымен, 50000 ооцисталардың мөлшеріне Караганда, 1000 ооцисталардың мөлшері кыска мерзімдегі иммунитеттін пайда болуына түрткі болады. Келе пайда болтан иммунитетті мысалы, шортанның жыныс мүшесінде паразиттік тіршілік ететін миксоспоридия Henneguya oviperda-цан көруге болады. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|