болмыстың мүмкіндігі туралы жауапты философиялык рефлексиялау
мен негіздеу болды. Осындай үнемі тұракты жэне элеаттыктардың
болмыс уғымына жакын тусінік ретінде Левкипп пен Демокрит атомды
ұсынады. Атомдар пайда болмайды, бұзылмайды жэне өзгермейді.
Атомдарға эр түрлі предикаттар тэн жэне олар сонымен катар өз-
өздеріне тепе-тен. Атомистер ілімінің негізгі принциптері осындай.
Атомистикада элем «болмыс» жэне «бейболмыс» деп бөлінеді.
Болмыс - бұл өздеріне тең атомдар. Олар кеңістікте өз жағдайларын
өзгерткенімен өздерінің субстанционалдық предикаттарын сактайды.
Болмыстың онтологиялык сипаттамаларына бүтіндік, материалдылык,
уакыт пен кеңістіктегі шексіздік, өлемдегі себептілік көзі жатады.
Атомдар әлемнің түпкі бастауы, денелер мен заттар солардан кұралады.
Мүның бэрі жиылып болмысты күрайды. Ал атомдар жок нэрсені Д е
мокрит бос кеңістік деп атайды. Бос кеңістік - бұл бейболмыс, бірақ ол
— материалды, атомдардың сапалык жағдайла- рына бейтарап, ол
атомдардың гүрағы болғандыктан ғана олар- дың өзара әсері мен орын
ауыстыруларына бөгет болмайды. Бос кеңістікті пайымдауға ұмтылу
денелер мен заттардан өзге материалдык жағдайлардың бар болу
мүмкіндігі туралы моди- фикациялык көзкарас болып табьшады жэне
сонымен катар, «кеңістік туралы денелер туралы ойлаудан өзгеше
пайымдауға
ұмтылған
алғашкы
талпыныс»
болып
табылады.
Демокриттің тағы бір атақты жаңалығы атомды материалдык дене
ретінде ғана емес, мэнділік ретінде түсіндіруінде болды. Бұл жаңалык
материя үғымына карай интеллектуалдык тұрғыда алға басуға себеп
болды.
Егер болмыс мәселесінің Демокриттік шешімі дискреттік кұрам
туралы идеяға негізделіп,
Достарыңызбен бөлісу: |
