ғана емес, белгілі бір реттілікпен, байланыстылықпен, тұрактьшык жэне жалпылыкпен сипатталатын идеялардың жэне кұндылыктардың жиынтығы ретінде де өмір сүреді. Неміс философы индивидуалданған сана болмысының уникалдылығы (кайталанбас ерекшелігі) жэне оның адамзат өмірінің өзге формалары алдындағы басымдылығы сиякты сипаттамасына баса назар аударады. Неміс философиясының үлкен жетістіктерінің бірі болмыстың орнын объективтенген руханилык түрінде де жэне оның сырткы формалары мен материалданған түрін де ашып көрсетті. Мысалы, әлеуметтік өмір, адамзат баласының рухани-интеллектуалдык өмірі, мэдениеттің рухани мұрасы осыған жатады. Осьшайша адамзат мәдениет әлемінде элемдегі өз болмысының жаңа тірегіне, жаңа инстанциясына ие болды. Мәдениет элемі табиғилык пен жасандылык, объективтілік пен субъективтілік, қоғамдық жэне индивидуалдыктардың бір-бірімен киюласып жататын күрделі элемі ретінде көрінеді. Көптеген 113
мэдени объективациялар, Канттың ұғынуынша, өзінің жеке мазмұнына ие болып және толықтырылып, өз жеке өмірі мен жаңа «мәдени нактылықты» кұрайды. Мэдениет әлемі, Гегельдің ойынша, акыл-ойды жетілдірудің бағдарламасы мен үдерісі, объективті негізі ретінде пайымдалады. «Мәдени нақтылыктың» өзі идеалды болмыска ие болады. Жеке өзіндік өзгеру үдерісінде бұл мэдени нақтылык өзіндік дамуға кажетті жетіспей жатқан кұрылымдык түзілімдерді кұрастыра отырып, өзі сол кейіпке айналады және жаңа түзілімнің басталуына, онан арғы үдемелі козғалысына алғышарт ретінде себеп болады. Егер антик философиясында болмыс мәселесі космоцентристік