Егер жаратылыстанушы ғалымдар қүрылымдык бірлікгерді, заттай- табиғи түзілімдердің қүрамын негіздеп, олардың сапалық аныкгамалары мен айырмашылықгарын сипаттай отырып, олардың эмпирикалык 115
1
фиксациялык айғактарына сілтесе, ал философтар олардың өзара байланысын, жалпылығын негіздеп жэне әлем болмысы негізінің теориялык-философиялык сипаттамасын беруге үмтылды. Мысалы, француз (Д. Дидро, Гельвеций, Гольбах) жэне ағылшын (Ф. Бэкон, Т. Гоббс жэне т.б.) философтарының пікірінше, элемде адам ѳмір сүруінің кажетті шарты табиғат болып табылады, ал табиғаттын онтологиялык негізі субстанцияның алуан түрлі көріністерінің бірі ретіндегі материя болып табылады. Материалдық элемнің эволюциясы табиғатта күрделі жэне сапалык тұрғыда алуан түрлі заттар мен кұбылыстардың калыптасуына экеледі. Ал бұл эволюцияның ең жоғарғы нәтижесі адам болып табылады. Әлемдегі адам болмысы ХѴІІ-ХѴІІІ ғасырлардағы ойшылдар мен зерттеушілердің философияльщ ой-толғаулары мен теориялык- дедуктивті пікірлерінде биологиялык организм ретіндегі тэн жэне рух ѳмір сүруінің күрделі үдерісі ретінде пайымдалады. Егер физикалык кырынан алғанда адам табиғаттың бір бөлігі, биологиялык макұлык болып, ал оның санасы оның миының касиеті болса, онда адамның өзі табиғаттың күрделі эволюциясы үдерісінде пайда болады жэне оның өзге биологиялык макүлыктардан сапалық айырмашылығы ақыл- ойында. Әлемдегі адам болмысы тұрғысынан алғанда оның негізі мен бастапкы, кажетті шарты табиғат болмысы (яғни материя) жэне оның тэнінің өмір сүруі болып табылады. Адам тәнінің өзі табиғат дамуының
