жарқын дэлелі мен нактылануы салыстырмалылык теориясынан көрінеді. Егер екі жүйенің кеңістік жағдайлары бір-бірімен салыстырғанда өзгеретін болса, оның біреуін санау жүйесі ретінде кабьшдап, ал екіншісін біріншісімен салыстырғанда козғалыста деп қарастыруға болады. Арнайы салыстырмалылык теориясы бойынша, санау жүйесіндегі бір уакыттағы екі түрлі окиға козғалушы жүйеде бір уактылы емес. Санау жүйесіне салыстырмалы козғалыс жүйесіндегі үдеріс (процесс) санау жүйесіне Караганда жайырак жүреді. Сириусқа карай жэне онан кері секундына екі жүз қырык мың шакырым жылдамдыкпен үшкан ғарышкер тоғыз жылға қартайса, ал Жердегі онымен жасты катарласы он бес жылға картаяды. Егер қозғалушы жүйеде онымен салыстырғанда козғалыссыз дене болса, бұл дене санау жүйесіндегі козғалыстың бағытына карай өз көлемін кішірейтеді. Мүның бэрі окиғалардың бір уақтылыгы мен денелердің ұзындығы оқиғалар жүзеге асатын, денелер орналасатын материалдық жүйелерге тәуелді екендігін көрсетеді. Арнайы салыстырмалы теория бойынша барлык материалдык объектілердін ѳмір сүру формасы біртүтас кеңістік-уакыт болып 132
табылады, ал кеңістік жэне уакыт сол тұтастықтың айырылмас кырлары ретінде кѳрінеді. Окиғалар мұнда шамалары барлык санау жүйелерінде сакталатын бірдей кеңістіктік-уакыттык интервалдармен байланыстырылады. Окиғалар арасындағы уакыт интервалы - эр түрлі санау жүйелерінде, бірінде уакыт интервалы кыска, екіншісінде - үзак,