жағдайда ғана, яғни іс накты қылыкка жеткенде ғана тұлға болудың,
еркін болудың, адал, принципиалды болудың жэне т.б. киын да ауыр
156
екендігі аңғарылады. Өйткені, егер индивид өзін шын тұлға деп есептеп,
соған ұмтылса, ол өзінің тек акыл-ойында ғана емес, ең алдымен
кылыктарында да жауапкершілікті болуы тиіс. Тұлғаның еркіндік
жағынан сипаттамасы, сөзсіз кажет. Еркіндік - бұл тұлғаның атрибуты.
Бірак жауапкершіліксіз еркіндік - бұл шектен тыс бей-берекетсіздік.
Сондыктан жауапкершіліктің тұлга атрибуты ретіндегі маңызы бір де
кем емес, кейде ерікті болғаннан жауапкершілікті болу киынырак.
Сонымен, тулға болу киын. Нағыз тұлғаның еркіндігі мен
жауапкершілігі үнемі шығармашылыкты, көңіл-күйдегі уайым-кайғыны
талап етеді. Тұлға неғұрлым жоғары және маңызды болған сайын, онын
өзінің жэне өзгерлердің алдындағы жауапкершілік деңгейі де жоғары.
157
7-ТАҚЫРЫП. ФИЛОСОФИЯДАҒЫ САНА МӘСЕЛЕСІ
Адам түс көрген кезде, ол әр түрлі кылыктар жасайды, белгілі бір
сезімдерді бастан кешіреді, ал оның тэні сырттан еш нәрсені
қабылдамай, толык тыныштыкта болады. Алғашкы қауымдық адамдар
өз денесінің кұрылысын білмей, түс көруді түсіндіре алмады жэне
оларда ойлау мен сезіну - дененің емес, жанньщ, яғни адам ұйықтағанда
денені уакытша, ал өлгенде оны мүлдем тастап кететін белгісіз тәнсіз
бастаудың әрекеті деген түсінік калыптасты. Адамдар өз денесін кимьш
жасауға мэжбүр етіп, қандай кылык, әрекет жасаса да, оны осыған
итермелейтін - ойлар мен сезімдер. Демек, дэл осы жан тэннің алдына
максат кояды деген сөз.
Ең алғаш мифологияда калыптаскан сананың денені баскаратын,
Достарыңызбен бөлісу: |
