Сондыктан - дейді олар, - объективтің өзін, оның субъектпен жэне прибормен өзара әрекетінсіз танып-білу мүмкін емес. Бұл пікір классикалык жаратылыстанудың методологиялық пайымдауына сүйенеді. Жоғарыда айтылғандай, ертеректе ғалым өзінің объектін барлык сыртқы ықпалдар мен өзара әрекеттерден, сонымен қатар өзінің приборға жеке әсерінен де окшаулап, "таза күйінде" зертгеуі тиіс еді. Бұл тәсіл бақьшау мен экспериментгеудің процедурасын өте жеңілдетті жэне карапайымдандырды. Ол өзін біршама уакытка дейін актап келді, өйткені, заттардың қасиеттері мен бастапқы жай байланыстарын зерттеуге жэне ерекшелеуге жағдай жасады. Алайда, кейінірек күрделі жэне тікелей бақьшауға үнемі көне бермейтін объектілерді - атомдарды, элементарлық бөлшектерді, кванттық физикалык өрістерді, шалғайдағы ғарыштык денелерді, вирустарды, өз өмірқамындағы эртүрлі тірі ағзаларды жэне т.б. зерттеу дәуірі өмірге келді. Қысқасын айтканда өздерінің өзара эрекетіндегі, дамуындағы объектілерді зерттеу дэуірі келді. Осыған байланысты қазіргі ғылымның объектен өзара әрекет жасай жэне оның түрін өзгерте отырып, процесстер мен құбылыстардың объективті сипаттамаларын ешқандай да бұрмаламай, керісінше, оларға терең бойлайтынын түсінумен сипатталды. Бұл жерде ғылыми эксперименттің методтары үлгілеу методтарымен және жүйелілік принципімен араласады. Танымның субъекті мен объекті бұрынғыдай окшауланған мэнділіктер ретінде емес, бір-біріне приборлар аркылы эсер еткенде объект өзгермейтін болып калатын жүйе ретінде 186
қарастырыла бастады. Субъект, объект жэне приборлык кондыргы біртұтас танымдык процестің өзара эрекет етуші жай жүйелері ретінде
