ӨМІРДІҢ МӘНІ
12.1. Аксиология
Әлем өзінің байлығымен жэне алуан түрлілігімен ерекшеленеді.
Әлемді рухани-практикалык игеру процесі барысында адам болмысты
өз кұндылыктары аркылы қарастырады. Бұл коршаған ортадағы заттар
мен кұбьшыстар тұлғаның сезімдері жэне ұмтылыстарымен сэйкес
келетін элемге деген ерекше эмоционалдык
реңге ие болатын
катынасты білдіреді. Адамның элемге қатынасының ерекшелігі онын
өзін жэне өзге адамдарды, коршаған дүниедегі заттарды, кұбылыстарды,
процестерді кайырымдылык, әділеттілік, сұлулык, пайдальшык жэне
т.б.
тұрғысынан
бағалап,
кұндыдыктар
аркылы
карастырумен
сипатталады.
Құндылыктык катынас эрқашанда Субъектінің бойында белгілі бір
эмоциялары - қуану, сүйсіну, таңдану, табыну т.б. туғызады. Онын
ішіндегі ең жоғарғысы - касиетгерге табыну. Адамға касиеттер қажет,
мейлі ол дін болсын немесе діни емес касиеттер болсын. Бұл мәселе,
эсіресе, коғамның адамгершілік тұгырлары мен мэдени дәстүрлерінін
құнсыздануы мен деградациясы кезінде өзінің өзектілігін байкатады.
Құндылыктар - касиеттер. Қасиетсіз адам жануарға айналып кетеді.
Оларға деген табынушьшык катынас бала кезден, ана сүтімен бірге,
өзінің ана тілі аркылы моральдың негіздері ретінде өз тарихын,
мэдениетін, әдет-ғұрыптары мен салт-дэстүрлерін игерудің нэтижесінде
орнатылады. Қасиеттер адамның бойында моральдык жауапкершіліктер
жүктейді, сезімін айкындай түседі. Құндылықтык эмоцияның ең
жоғарғы формасы - "жамандыктан" тазаруды білдіретін катарсис болып
табылады. Әдетте катарсис термині Аристотельдің "Поэтикасындағы"
трагедия теориясымен байланыстырылады. Антикалык философияда
катарсис
Достарыңызбен бөлісу: |
