олардың түпнегізін (кұдайды) білуге мүмкіндік аламыз.
Сөйтіп, құдайдың (түпнегіздің, табиғаттың, әлемнің) мэнін,
мазмұнын, табиғатьін түсіну тек математикалық тэсілді колданған
ғылымдарың ісі, ал дінге келетін болсак, оның күдай туралы айтқан
пікірлері кате. Жалпы алғанда, діннің шығуына екі түрлі себептер эсер
еткен.
Олар:
1)
адамдардың
табиғаттың
өзінен
табиғатгағы
кұбылыстардың себептерін түсіндіре алмауы, жэне 2) олардың
табиғаттың дүлей күштерінің алдындағы коркынышы.
Бірақ, Спинозаның пікірінше, дін халықты уыстан шығармай ұста
түру жэне қоғамда тэртіп орнату үшін кажет.
Спиноза ілімінің атеистік идеялары XVIII ғасырдағы француз
ағартушыларының еңбектерінде эрі карай өріс алса, оның дедуктивтік
тәсілі мен таным процесіндегі кейбір соны идеялары (интуиция т.б.)
Шеллингтің, Канттың, Гегельдің философияларында дамытылды.
Лейбниц Готфрид Вильгельм (1646-1716). Немістің көрнекті
физигі, математигі, тарихшысы жэне философы. Негізгі еңбектері:
“Адамның акыл-ойы туралы жаңа тәжірибелер”, “Монадология” т.б.
Лейбництің ілімі бойынша, қүдай өзінің ішкі даму зандылығына сәйкес
түпнегіздерді (субстанция) дүниеге келтірді. Ал барлык мэнділіктердің,
соның іпіінде материяның да, түпнегізі - ұсақ денелі, шамалы болса да
саналы монадалар. Олар табиғаттың нағьгз атомдары. Монаданың негізгі
70
касиеттері: 1) барлык мэнділіктің түпнегізі ретінде ол карапайым және
бөлінбейді; 2) олардың өз алдына бөлек жэне әрекетшіл мүмкіндігі бар.
Монадалар
кеңістікке көсілмейді.
Олай болса, монадалар
физикалык, немесе геометриялык тұрғыдан карастыратындай денелер
Достарыңызбен бөлісу: |
