Оқулық Түркістан 022 ӘОЖ
Организмдегі аминқышқылдар көзі, олардың
жүктеу/скачать 7,9 Mb. Pdf көрінісі
|
18.08.2022-biohimiya-2-b-lim-okonchat.-variant-1
|
4.5 Организмдегі аминқышқылдар көзі, олардың жұмсалуы Организмдегі бос амин қышқылдардың қоры шамамен 35 грамды құрайды. Қан плазмасындағы бос амин қышқылдары орта есеппен 35-65 мг/л болады. Амин қышқылдардың басым көпшілігі белоктардың құрамына кіреді, оның саны қалыпты денелі, ересек адамдардың организмінде 15 килограмдай. Клеткадағы бос амин қышқылдарының көзі – тағам белоктары, клетка ішіндегі белоктар және көмірсулардан синтезделетін амин қышқылдары болып табылады. Амин қышқылдарының негізгі массасы анаболикалық реакцияларға жұмсалады. [20]. Арнайы белоктар, ферменттер және гормондардың синтезіне аминқышқылдарының 80%-ы құрылым материалдары ретінде пайдаланылады. Сонымен қатар, аминқышқылдары табиғаты белок емес, биологиялық активті заттардың: нейропептидтер, глутатион, адреналин мен норадреналин, тироксин және Т 4 , порфиндер 181 (4.4). Ағзада аминқышқылдары метаболизмінің сызбасы (глицин), пуриндер (глу,гли,асп), пиримидиндер (асп), коферменттер: КоА (вал, цис, β –аланин, НАД и НАДФ (три)), ТГФК (глу); амин қышқылдары холин (мет), таурин (цис), бензой қышқылын усыздандыруға (гли), жұп өт қышқылдарының түзілуіне (таурин,гли) жұмсалады. Жоғары мамандандырылған клеткалардан басқалары (мысалы, эритроциттер), амин қышқылдарынан белоктарды синтездеумен қатар, мембрана фосфолипидтерін, гемді, креатин, биогенді аминдерді, т.б. қосылыстарды синтездейді. Аминқышқылдар катаболизмі АТФ синтездеуге қажетті энергия көзі ретінде қолданылуы мүмкін. (4.4). [101]. Амин қышқылдарының энергетикалық қызметі ашыққанда, кейбір патологиялық жағдайларда (қант диабеті кезінде) маңызды орын алады. Тірі ағзадағы алуан түрлі химиялық айналымдардың бір-бірімен байланыстылығы аминқышқылдардың алмасуы арқылы жүзеге асады. Олардың басым көпшілігі белоктардың құрамына кіреді. аминқышқылдары глюкоза немесе май қышқылдары тіндердің барлық функционалдық және құрылымдық белоктар, 182 сияқты, арнайы формада қор ретінде жиналмайды. Сондықтан әсіресе бұлшықет белоктары аминқышқылдар қоры бола алады. Адам ағзасында тәулігіне 400 грамдай белоктар ыдыраса, шамамен осындай мөлшерде белоктар синтезделеді. Тін белоктары аминқышқылдардың катаболизмі кезіндегі және басқа заттардың синтезіне жұмсалған шығынның орнын толтыра алмайды. Белоктардың жартылай ыдырау кезеңі әртүрлі болады. Ол бірнеше минуттан бірнеше тәулікке дейін созылуы мүмкін. Көмірсуларда аминқышқылдардың біріншілік түзілу көзі бола алмайды, десекте олардан белок молекулаларының көмірсу бөлігі синтез деледі, ал амин топтары басқа амин қышқылдарынан түседі, яғни ағза аминқышқылдарының негізгі көзі тағам белоктары болып табылады. Аминқышқылдардың ағзадағы алмасу көрсеткіші азотты баланс арқылы анықталады. Ағзаға тағам арқылы түскен азот мөлшерімен организмнен бөлініп шыққан азот (негізінен мочевина және аммонийлі тұздар) мөлшері арасындағы айырмашылық азотты баланстың көрсеткіші болып табылады. Тағам арқылы түскен азотпен, организмнен бөлінген азоттың сандық мөлшері тең болғанда жүктеу/скачать 7,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|