184
.
Таурин -
ағзада энергетикалық процестерді жақсартуға
септігін тигізеді, ОЖЖ – де тежегіш нейромедиатор рөлін атқарады,
тырысуға қарсы активтілігі бар.
Тауриннің ерекше қасиеттерінің бірі, көз тіндерінің травмалық
зақымдануы, көз торының дистрофиялық бұзылысы кезінде
репаративті процестерді стимульдеу қабілеті бар. [20].
4.6. Жеке аминқышқылдардың алмасуы
Белоктардың құрамында радикалдарының
құрылымы бойынша
ерекшеленетін
20
аминқышқылдары
болатындығы
белгілі..
Катаболизмнің екінші кезеңінде аминқышқылдардың көміртегі
қаңқасы радикалдарының түрленуі жүреді. Бұр реакцияларды
катализдеуге кемінде жиырма шақты ферменттер қатысады. Осы
реакцияларға организм тұтынатын жалпы энергияның 10%-дай
бөлігі ғана жұмсалады. Катаболизмнің алғашқы сатыларында
аминқышқылдарынан бөлінетін азот ортақ метаболикалық бассейнге
қосылады. Организмнің
қажеттіліктеріне қарай, ол анаболикалық
процестерге қайта тұтынуға түсуі немесе азот алмасуының соңғы
өнімдері мочевинаға қосылып, организмнен экскрециялануы мүмкін.
Аминқышқылдардың азотсыз көміртекті қалдықтары көбінесе
катаболизмнің ортақ жолдары
арқылы өзгерістерге ұшырап,
кетоқышқылдарға
айналады.
Аминқышқылдардың
көміртекті
қаңқасынан түзілетін метаболиттер тікелей үш карбонқышқылы
цикліне қосылуы немесе пирожүзім қышқылына айналып ацетил-
KoA арқылы соңғы өнімдер CO
2
мен H
2
O-ға дейін ыдырауы мүмкін.
Организмнің қажеттіліктеріне байланысты аминқышқылдардың
азотсыз метаболиттері
анаболикалық реакцияларға, глюкозаның
синтезіне («гликогенді аминқышқылдары» - аланин, аргинин,
аспарагин қышқылы, цистеин, глутамин қышқылы, глицин,
аспарагин, гистидин, метионин, пролин, серин, треонин, глутамин,
валин), липидтер синтезіне («кетогенді аминқышқылдары»- лейцин),
көмірсулар мен липидтер синтезіне («гликогенді» және «кетогенді»
аминқышқылдар
изолейцин,
лизин,
фенилаланин,
тирозин,
триптофан) жұмсалуы мүмкін. Аминқышқылдардың кетогендік және
гликогендік қасиетіне қарай жіктелуі шартты түрде болады,
өйткені
кейбірінің аралық өнімдері көмірсулар мен липидтердің синтезіне
пайдаланылады.