14.3. Бұлшықет тіндерінің негізгі клеткалары. Бұлшықет клеткалары немесе миоциттер – бұлшықет тіндерінің
негізгі бөлігін құрайтын клеткалардың ерекше түрлері.
Миоциттер – ұзынша, ұзартылған клеткалар - өздерінің
ізашарлары миобласт деп аталатын клеткалардан түзіледі.
Миобласттардың бірнеше түрлері болады: жүрек бұлшықетінің
миоциттері ( кардиомиоциттер) , қаңқа және тегіс бұлшықеттер,
миоциттер радужкалар. Бұлар бір - бірінен өздерінің қасиеттерімен
ерекшеленеді. Сонымен, кардиомиоциттер басқа нәрселерімен қатар,
жүрек соғу жиілігін орнататын электр импульстерін тудырады.
Миосимпласттар – (қаңқа бұлшықетіне тән), құрамында үш
түрлі компоненттер: ядро (көптеген ядролар), цитоплазмалар
(саркоплазмалар), плазмолеммалар (базальды мембраналармен
жабылған және сарколеммалар деп аталады).
Цитоплазманың барлық көлемі арнайы қызметтер атқаратын
органеллалар миофибриллалармен толтырылған.
Эндоплазматикалық тор, митохондрия, Гольджи комплексі,
сонымен қатар ядролар талшықтың шеткі жағына қарай ығысып
орналасқан. [5].
14.4. Бұлшықет талшықтарының құрылысы. Бұлшықет талшықтары клеткалардан тұрады, олар электро -
қозғыш мембрана - сарколеммалармен қоршалған.
Сарколеммалар кез келген басқа мембраналар сияқты, табиғаты жағынан
липопротеиндер болып табылады. Сарколеммалар бұлшықет
талшықтарының ішкі құрамын, клетка аралық сұйықтықтан қорғап
тұрады және селективті өткізгіштікке ие. Сарколеммалардан
жоғары молекулалы қосылыстар (белоктар, көмірсулар т.б. ) өте
алмайды, ал глюкоза, лактат, пирожүзім қышқылы, амин
қышқылдары, кетон денелері және қысқа пептидтер өте алады.
Сарколемма арқылы заттар активті тасымалдану арқылы
сіңіріледі. Активті тасымалдану аралық делдалдардың қатысуымен
жүреді. Бұл клетка ішінде кейбір заттардың, иондардың клетка
сыртына қарағанда көбірек жиналуына мүмкіндік тудырады,
497
сонымен қатар мембранды потенциал пайда болады. Бұл
патенциал бұлшықет талшықтары тыныштық күйінде 90-100 мВ-ке
тең болады және бұл қозудың түзілуі мен оны өткізуге қажетті
қолайлы жағдай болып табылады. [5].