Оқулықпен жұмыс 27 Пайдаланылған әдебиеттер 31

Үстеулерді құрамына қарай топтастыр, жасалу жолын жақшаға жаз (бірігу, қосарлану, тіркесу, қосымша)

жүктеу/скачать 104,9 Kb. бет 11/26 Дата 26.10.2023 өлшемі 104,9 Kb. #188432 түрі Оқулық

Бұл бет үшін навигация:

• Мақал-мәтелдерге үстеулерді қосып жаз. Тиісті үстеулер
• ІІІ деңгей Үстеулерді қатыстырып, ертегі жаз.
• Мысалы
• Тақырыбы
• ІІ кезең 1. Берілген үстеулерге сұрақ қой, мағыналарына қарай сызбаға топтастыр.
• 3. Асты сызылған үстеулерге сұрақ қоя отырып, мағынасын анықта. Үстеудің қай түріне жатады
• 4. Мына үстеулерге сұрақ қой. Іс-қимылдың қандай сипатын білдіретінін анықта, үстеудің қай түріне жататынын ажырат. Сөз тіркесін жаса.
• 5. Мезгіл, мекен үстеулерді тіркескен сөздерімен теріп жаз да, сұрағын қойып, қай сөйлем мүшесі екенін анықта.

2. Үстеулерді құрамына қарай топтастыр, жасалу жолын жақшаға жаз (бірігу, қосарлану, тіркесу, қосымша). Олар ертең ерте жүретін болды. Жылқы болса күндіз-түн қыр отына жайылып жүргендіктен, енді ылдиға қарай ұмтыла түсті. Түнде, қызыл іңірде… ұйқыға әдейі кеткен бұл топ күн шыққанша тұрмай жатқан. Үшеуі де жүзбе-жүз келгенде, Абайдан ығып жүретін туыстар. (М.Ә). Үлгі: негізгі үстеулер:_____________________________________________ Туынды үстеулер: ________________________________________________ Күрделі үстеулер: ________________________________________________ ІІ деңгей 1) 1 ү Ү 2 - С 3 Т 4 Е - е 5 у - У Тіркесу арқылы жасалған күрделі үстеу. Қосарлану арқылы жасалған күрделі үстеу. Біріккен күрделі үстеу. Қалай? деген сұраққа жауап беретін күрделі үстеу. Қосарлану арқылы жасалған күрделі үстеу. Мақал-мәтелдерге үстеулерді қосып жаз. Тиісті үстеулер: бұрын, бастан, жастан, тал түсте. Адаспаймын деген адам ______________ адасады. Келіннің бетін кім _____________ашса, сол ыстық. Баланы __________, әйелді ____________. ІІІ деңгей Үстеулерді қатыстырып, ертегі жаз. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ЕСІҢЕ САҚТА! Күрделі үстеулер - я бірігіп, я қосарланып, я көп сөздерден тіркесіп тұрақтанған үстеулер. Идиомаланған тұрақты тіркестерден де үстеулер болады. Мысалы: елден ала бөтен, томаға тұйық, т.б. Қосарланған күрделі үстеулер дефис (-) арқылы жасалады. Мысалы: күліп-ойнап, Бірігу, тіркесу арқылы жасалған үстеулер жеке-жеке жазылады. Қас қаққанша, сол бойда. Тест тапсырмалары Күрделі үстеуді тап Шапшаң Жоғарыдан Әдейілеп Бүрсігүні Құсша. Қосарлану арқылы жасалып тұрған үстеуді көрсетіңіз. Келіп-кету Бала-шаға Он-он бес Жол-жөнекей Келсе-келер. Күрделі үстеуі бар сөйлемді тап. Ол қайта-қайта қарады, бірақ танымады. Бәріміздің өміріміздің басталуы. Жаздың көркі енеді жыл құсымен. Қазір жалғызбын ғой. Мұнда бір салқындық бар. Қосарлану арқылы жасалған үстеуді табыңыз Екіншәрі, таңертең Бармайынша, келмейінше Қысы-жазы, анда-санда Қаланы, үйді Тым жас. Күрделі үстеуді тап. Мұншалық, соншалық Қас қағым сәтте; көзді ашып жұмғанша Ата-ана, ауыл-аймақ Бүгін, кеше Келгелі, көргелі. Тақырыбы: Үстеудің мағыналық түрлері Мезгіл және мекен үстеулері І кезең Ұйымдастыру кезеңі 1. Төмендегі сызбаны күрделі үстеулердің жасалу жолына қарай өзің мысал келтіріп, толтыр. Күрделі үстеу Тіркесуі арқылы Қосарлануы арқылы Бірігуі арқылы ІІ кезең 1. Берілген үстеулерге сұрақ қой, мағыналарына қарай сызбаға топтастыр. Әрең, керемет үлкен , алға, әжептәуір, аса, тым, әдейі,былтыр, таңертең,талай, басқа, емін-еркін, әрі, амалсыздан, бірте-бірте, бүгін, жоғары, қазақша, ертеден кешке дейін. Мезгіл (қашан?) Мекен (қайда?) Сын-қимыл (қалай?) Мөлшер (қанша?) Күшейткіш (қандай?) Мақсат (не мақсатпен?) Себеп- салдар (неліктен?) Ендеше, үстеу мағынасына қарай жеті топқа бөлінеді екен. Мынандай мағыналық түрлері бар: ________ , ________ ,________ , _________ , __________ , ____________ , _______________ . 3. Асты сызылған үстеулерге сұрақ қоя отырып, мағынасын анықта. Үстеудің қай түріне жатады? Биыл мен 6 сыныпты бітіремін. Бүгін өте көңілдімін. Өйткені ертең ауылға барамын. Кеше автобусқа билет алып қойғанмын. Автобус таңертең жүреді. Атам мен әжемнің қасында күні бойы боламын. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4. Мына үстеулерге сұрақ қой. Іс-қимылдың қандай сипатын білдіретінін анықта, үстеудің қай түріне жататынын ажырат. Сөз тіркесін жаса. Ілгері, әрі, арттан, алды-артынан, осында, мұнда, әрменірек, берірек. Үлгі: артта қалды. _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Ендеше , мезгіл үстеуі____________________________________________ _______________________________________________________ білдіреді. Мынадай сұраққа жауап береді : ________, _________, Мекен үстеуі ____________________________________________________ _______________________________________________ ________білдіреді. Сұрағы:_________________, _______________________. 5. Мезгіл, мекен үстеулерді тіркескен сөздерімен теріп жаз да, сұрағын қойып, қай сөйлем мүшесі екенін анықта. Жолшыбай жат ел. Ар жағы - Қызылжар. Кешірек ауа жел бәсеңдеп, бұлт ыдырай бастады… Біз ілгері жүріп кеттік. Есілдің тұс- тұсынан ағылған халық көз тұндырады. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ жүктеу/скачать 104,9 Kb. Достарыңызбен бөлісу: