П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Когнитивизм
- II бөлі.м. Дидактика
| Психологиялық
организмнің жаңа мінез-қүлық нысандарын иеленуі. «Ахуал теориялар _ жауап реакциясы» формуласы кез келген оқу үрдісін көрсетеді - деп атады бихевиоризм өкілі. Э.Торндайк бихевиоризмнің бастапқы позициясын осылайша белгілеген болатын (Э.Торндайк. Процесс учения у человека. М., 1935 с.16). Кейін бүл теорияны оперантты үйрету (операциядан) түжырымын үсынған Б.Ф.Скинер жедел дамыта бастады. Бүл жаңа түжырымның мәніне келетін болсақ, жаңа реакцияларды оларды өзі бекіту арқасында иеленеді және содан кейін барып сыртқы стимул реакция туғызады. Білімі алу теориясында негізделген бихевиоризмнің маңызды қағидалары стимул-реакция-бекіту қүрылымы болып табылады. Индивид пассивті элемент болады. Ол сыртқы әсерге, сыртқы стимулға ғана осер береді. Оқушының әрекеті мүндай жағдайда нақты операцияларды механикалық орындауға келіп тіреледі. Оқудың мәнін айқындайтын өзге көзқарастарды гештальтпсихология білдіреді. Олардың түжырымдамасына сәйкес (қараңыз: М.Вертхаймер, В.Келер, К.Каффки, Л.Левин еңбектері) оқушының оқып-үйренудегі әрекеті қалауына, түсінуіне, жадына үстауына (инсайт) негізделген қүрылымдар мен дәлелдеме- лердің ішкі түтастыгының өзгеруінің қозғаушы күші рөлін көрсетеді. Когнитивизм өкілдері, оның ішінде Дж. С. Брунер білім алуды әлеуметтік сипаттағы үрдіс және мәдени-тарихи түргыдан негізделген жеке «мәдени тәжірибені» оқушының жасау үрдісі ретінде қарастырады. Бүл бағыттың өзге өкілі, швейцар психологы Ж. Пиаже пікірінше, оқып-үйрену үрдісіндегі оқушы II бөлі.м. Дидактика 109 қүрылымданған ақпаратты иеленеді, формальды- логикалық операцияны жүзеге асырады. Оның әрекеті ақыл-ой - танымдық дамудың жастық екершеліктеріне орай толықтай өзгереді: сенсорлықтан операцияға дейінгі кезең (мектеп жасына дейінгі), нақты операциялар стадиясы аркылы (кіші мектеп жасы), формальды-логикалық операцияларға дейін (он бес жас) жетеді. Оку теориясын негіздеудегі ерекше рөлді - әрекет теориясы (деятель ностная теория) ойнайды. (А.Н.Леонтьев, С.Л.Рубинштейн). Бүл теория оқуды оқытушы мен оқушының әрекеті ретінде қарастыруға және оқу үрдісінде соңғысының рөлінің күшеюін дәлелдеуге мүмкіндік береді. Бүл оқу теория- сына сәйкес, оқушы оку үрдісінде накты, формалды-логикалық және шығар- машылық әрекеттер жасайды, олар бағдарламаланған және толық әлеуметтік іс-әрекеттермен қарастырылады. Бүл кезекте оқушының окуды үғыну деңгейі жоғарылай түседі. Аталған оқыту түжыүрымдамалары ортасында оқу мәнін әрекет ретінде ашып көрсетуде бүл күнде гуманистік психология өкілдерінің идеялары ерекше маңызга ие болады (К.Р. Роджерс, А.Х.Маслоу). Олардың түсінігіндегі оку-түлғаның озін-өзі жетілдіруі мен үйымдастыру мақсатындағы жеке тәжри- бені өзін-өзі басқаратын қүрастыру болып есептеледі. Олар оқуды оқушының дербес іс-әрекеті ретінде қабылдайды және түсіндіреді; оның оку үрдісіндегі жетекші рөлін мойындайды; оқу және шығармашылык мәселелерді шешудегі оқушылардың жеке тәжірибені қолдану қажеттілігін дәлелдейді; іс-әрекет формаларын таңдау бостандықтарын оқушы қүзырына калдырады. Оқудың аталған психологиялық теорияларына қысқаша шолу олардың авторларының дүниенің адамның және оның психикасының не механикалық, не органикалық модельдеріне сүйенгенін корсетеді. Жоне олардың жасаған қоры- тындылары кобінесе окудың теориялық алгышарттары ретінде ғана қала береді. Оқудың әрекет ретіндегі маңызды қүрылымы, оның мазмүны жүктеу/скачать 13,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|