П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Осы әрекеттің маңызды қасиеті - өзін-өзі сыншылдық пен айналадағы сыншылдыктан көрініс табатын дербестік; қызығушылықтар
- II бөлім. Дидактика
| Оку үрдісінің
мен формасы болып табылады. Оқу қызметінің мазмүны, қүрылымы және бірінші кезекте материалды практика мен сезімді заттың практикасы, оның заттылығы объективті-субъекгивті табигатқа ие болады. Пән, ақиқат, оқытудагы сезімталдық - бүлар жай гана пайымдаудың объектісі мен формасы ғана емес, сондай-ақ, сезімді-адамгер- шілікті, субъективті -таны м ды қ практика болып табылады. Оқушының әрекетінде пәндік-материалдық әлем мен оқушының осы әрекет объектісі ретіндегі белсенді өзгертуші рөлі көрініс табады. Кез келген әрекеттің соңғы әсері - оқушылардың танымдық және практикалық қажеттіліктерінен канағаттанумен байланысты және олардың санасындағы әрекет мақсаты, себебі мен амалы болжанған өзгертілген шындық. Оқу үрдісіндегі оқушы әрекетінің пәндік қүралы, белгілі бір себептер тудыратын әрекеттің болжанған нәтижесіне жету үшін орындалатын іс әрекеттер болып табылады. Осы әрекеттің маңызды қасиеті - өзін-өзі сыншылдық пен айналадағы сыншылдыктан көрініс табатын дербестік; қызығушылықтар, талаптар мен қажеттіліктерден анықталатын танымдық белсенділік, шыдам- дылық және ерікпеи байланысты қиындыкгарды шешуге дайындылық оқушылар алдындағы койылған тапсырмаларды дүрыс түсінуді шамалайтын оперативтілік, кажетті іс-әрекеті жэне оларды шешу темпін тандау. 110 II бөлім. Дидактика Оқу үрдісінің қозғаушы күштерін апіуға тырысқан К.Д. Ушинскийдің өзі: осы үғымдағы мәні бойынша әрекеттік белсенділік - күрес пен кедергілерді жеңу болып табылады, ешбір әрекетті а) кедергісіз; ә) осы кедергілерді жеңуге үмтылыссыз; б) және оларды шын мәнінде жеңусіз көзге елестетуге болмайды. (К.Д. Ушинский Собрание сочинений М. 1950. Ют. 5116.) Ал белсенді емес әрекет, оның ойы бойынша, эрекет емес, ол тек біреудің әрекетіне төтеп беру ғана (Сонда. 560 б.). Оқу әрекетінің жемістері - білім, әрекет тәжірибесінде олардың заттылығы ғана емес, сондай-ақ руханилығы, қоғамдық және жеке қатынастары, бағалау- лары, қолданыс одістері көрініс табады. Танымдық әрекет пен білім мазмүны- ның қүрылымы болатын бүл қасиеттер әр түрлі негіздерден шығып, бір-біріне қарама-қарсы бағытта қүрылады. Олардың кездесуі танымдық әрекетті туды- рады. Бірақ олар өзара сойкестендірусіз қалса, онда әрекет жүзеге аспайды, әрекет елеңімен алмастырылады. Осы жағдайды қазіргі заман мектебіндегі оқу шарттарына сай нақтыласақ, бірінші кезекте оқу әрекетінің субъектісі, оқушы болмысының формасы екендігі атап айтқан жон. Онда түлғаның барлық қасиеттері мен сипаттама- лары қалыптасып, өз корінісін таба біледі. Оқу әрекетінің қүрылымы, оның қүрамына қарағанда мазмүндық, мақ- саттық және жүйелік бөліктерден түруы керек. Оқу тапсырмаларын шешуші әрекет ретіндегі үрдістің қүрылымында әрекетті жүзеге асырудағы кезектілікті айқындайтын, бір-бірімен байланысты келесі қүрылымдар бөлініп көрсетіледі: міндеттерді талдау, оқу міндеттерін қабылдау; бар білімді өзекті ету; міңдетті шешу, тапсырманы шешудегі жоспарды қүру; сол жосгіарды жүзеге асыру; міндеттерді шешудегі бақылау мен бағалау, оқу міндеттерін шешу үрдісінде орын табатын әрекет әдістерін түсіну. Оқудың мәні оқушының тек пәндік білімдер мен біліктерді меңгеруінде ғана емес, сондай-ақ, қабылданатын пәндік мазмүнға қатнасындағы іс әрекет- тер әдістерін меңгеруінде де жатыр. Сондықтан жобасын жасаған кезде оқушы санасында жүретін оқу әрекеті үрдісі мен әрекет жүйесі байланыстырылады. Оқушылардың әрекет әдістерін оның қүрылуынан бастап қабылдауға бағытталған үйымдасқандық пен бағытталғандық оқудың ерекшелігі болып табылады. Оқу үрдісінде қабылдау жоспарланған әрекеттіц нақты мазмүны субъект санасында іс-өрекетгі орындаумен, іс-әрекет жүйесімен байланыс тырылады. Осылайша, жүктеу/скачать 13,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|