8 ТАҚЫРЫП. ДЕМОКРАТИЯ ҚОҒАМНЫҢ САЯСИ ӨМІРІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ФОРМАСЫ РЕТІНДЕ 8.1 Демократия: түсінігі, мəні
8.2 Демократияның дамуының негізгі кезеңдері жəне теориялары
8.3 Демократия жəне құқық
8.1 Демократия: түсінігі, мəні «Демократия» ұғымы ежелгі грек сөзінен енген, этимологиялық жағынан
«халық билігі» дегенді білдіреді. Демократияға бұл жағынан толық анықтаманы
американдық президент А. Линкольн берген болатын: «халықтың басқаруы,
халық таңдаған жəне халық үшін».
«Демократияның» заманауи түсіндірмесі бірнеше мағынаға ие:
а) оның мүшелерінің басқару мен шешім қабылдауға теңқұқылы
қатысуына негізделген кез келген ұйымның құрылымының түрі;
б) халық егемендігі, адам құқығы, теңдік, еркіндік сияқты
басымдықтарды мойындауға негізделген қоғамдық құрылымның идеалы;
в) халық билігі үшін əлеуметтік-саяси қозғалыс, демократиялық
мақсаттар мен идеалдарды жүзеге асыру.
Демократия -мемлекет пен биліктің, қоғамның саяси жəне əлеуметтік
ұйымдарының түрлерінің бірі, тарихта дамып келе жатқан саяси тəртіп
(Саясаттану. Энциклопедиялық сөздік).
Заманауи демократияның өзіне тəн белгілері:
а) халық - билік көзі;
б) мемлекеттік биліктің басты органдарының кезеңдік сайлануы;
в) сайлау құқығының теңдігі, мемлекетті басқаруға қатысу құқығының
тең болуы;
г) көпшіліктің шешімі азшылықтың құқығын шектейді;
д) демократия үздіксіз жəне қадалған қоғамдық бақылауда болады;
е) мемлекет пен қоғам өмірінің барлық салаларындағы жəне барлық
деңгейлердегі қақтығыстардың алдын алудың механизмдерін дайындайды.
