Монография «Елтаным баспасы»


Көңілге алу, жүзіктің көзінен өткендей



Pdf көрінісі
бет188/248
Дата08.02.2022
өлшемі14,19 Mb.
#117158
түріМонография
1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   ...   248
Байланысты:
Verstka фразеологизмдер

Көңілге алу, жүзіктің көзінен өткендей
тіркестердің басқа 
мағыналарында өзара ассоциациялық байланыс болғанымен, олардың 
семантикасында жалғаса туған мағына сияқты мағына жақындығы 
жоқ, өйткені жарыса туған көп мағыналықың əрқайсы тең дəрежеде. 
Фразеологизмдердің арасында көп мағыналық жалғаса туындауға 
қарағанда жарыса туындау нəтижесінде көбірек дамиды.
Ассоциациялық байланыс бірнеше ситуацияға негіз болатын мысал-
дар: 
Аузына түсу ↓ 
 
 
 
1.Біреуге жем болу 
2.Ойға сап ету.
Өліп кете жаздау 

1.сұғанақтық көрсету
2.кез-келген іске жан-тəнін салу
3.қатты ұялу
4.жақсы көру, өбектеу. 
5.ашкөздік
Мағына ортақтығы бір фразеологиялық тұлғадан көрінеді. Бейне-
леу, сипаттау кезінде айтушы ауыспалы метафоралық мағына арқылы 
бірнеше көріністің суретін бір-ақ ауыз сөзбен жеткізе алады. Мұндай 
тіркес мағынасының сан түрлі мағыналық қырлары жалғаса туатын көп 
мағыналықтан жарыса туатын көп мағыналықтың ерекшеліктері бар. 
Олар: 

Жарыса туындаған көп мағыналықта алғашқы мағына соңғы 
мағынаға негіз бола алмайды.

Жарыса туатын көп мағыналық үшін əр түрлі ситуация қажет. 

Тіркестер арасында ассоциациялық байланыс болғанымен, олардың 
семантикасында жалғаса туған мағына сияқты мағына жақындығы бол-
майды. 


189

Жа
рыса туған көп мағыналықтың əрқайсысы тең дəрежеде дами-
ды.

Негізгі мағынадан алшақтап, мағыналық байланыс үзілсе омоним 
тіркестерге айналады.
Қазақ тіліндегі көпмағыналы фразеологизмдердің лексика-семан-
тикалық топтарын экстралингвистикалық факторлаға сүйене отырып, 
шартты түрде жүйелегенде төмендегі түрлерін айтуға болады.
ü
Адамдардың қалыптасқан дағдылы қасиеттері (мінез-құлқы, кəсіби 
ерекшеліктері) : 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   ...   248




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет