Бағдарламасы аясында іске асырылды Russell Grigg becoming an outstanding primary school teacher

Өзіңді таны
68
Болар-болмас стрестің жеткіліксіз ынталандыруы, яғни зерігу мен 
ауыр жүктемеден пайда болған қатты күйзеліс арасында «оңтайлы
стресс» деген түсінік пайда болады. Адамды ынталандыратын әрі 
орындай алатын тапсырма жағымды стресс тудырады.
Курста жүрген мұғалімдерге жүргізілген зерттеу олардың оқы
-
тушылық қызметін ғана нысанаға алды. Қызметке орналасудағы 
қиындықтар, бөлмедегі серігімен нашар қарым-қатынаста болу, үйін 
сағыну, қаржы тапшылығы, отбасындағы келеңсіздіктер секілді күйзе
-
лістің басқа себептері қалтарыста қалды (Miller and Fraser, 2000). Осы 
тұрғыда үздік мұғалімдер мен тағылымдамадан өтушілерге қатысты 
айтар болсақ, ақыр соңында олардың таланты мен күші сарқылады де
-
ген күдік бар. Сонымен қатар кей мұғалімдер өзін сергітуге қатысты 
айтылған кеңестерге құлақ қоймайды, оны өзін-өзі бақылауының жоқ
-
тығына айтылған сын деп қабылдайды. Осы кәсіптегі стресс деңгейі
-
не қатысты алаңдаушылықты ескере отырып, мұғалімдерді бастапқы 
даярлау курстарына стресті басқару бойынша нұсқаулық енгізген жөн 
болар еді. Десек те стресті мектептегі орта мен қазіргі қоғамның таби
-
ғи өнімі ретінде қарағанымыз жөн.
Мұғалімдер стресті басқарудың көптеген аспектілері бойынша са
-
раптамалық кеңестерді, мысалы, кәсіподақтар мен мұғалімдерді қол
-
дау желісін (Англия, Шотландия және Уэльсте филиалдары бар) пай
-
далана алады. Мұнда мұғалімдер электронды пошта арқылы өздерінің 
әл-ауқатына әсер ететін кез келген мәселе туралы кәсіби мамандармен 
байланысуға мүмкіндік алады.
Шамадан тыс стресс қоғамға үлкен әлеуметтік, медициналық және 
экономикалық шығын әкеледі. Сондықтан стреске қарсы индустрия
-
ның өркендеуі таңқалдырмайды. Стрестен арылу жолдары туралы ақ
-
парат беретін мыңдаған уеб-сайт бар, олардың көбінің айтары бір:
„
белсенді бол;
„
өзіңді-өзің бақылауға ал;
„
басқа адамдармен аралас;
„
алдыңа қиын мақсаттар қои�;
„
дұрыс ұи�ықтап, дұрыс тамақтан;
„
өзіңе және отбасыңа уақыт бөл;
„
позитив күи�де бол; 
„
әр нәрсенің шегін біл.
Есте болар бір жайт – мұғалімнің қадағалауына көнетін факторлар 
да, көнбейтін факторлар да бар.
Бақылау локусы тұжырымдамасының негізін Джулиан Роттер 
(1966) қалады, ол өз жұмысын Бандураның әлеуметтік оқыту теория
-

Өзіңді таны
69
сына негіздеді. Ішкі бақылау локусы бар адамдар болатын жайдың бә
-
ріне өзін жауапты санайды. Ал сыртқы бақылау локусы бар адамдар 
өз әрекетін жолы болғыштығымен немесе басқалардың ықпалымен 
байланыстырады. Кейбір ескірген деректер сыртқы бақылау локусына 
сенетін мұғалімдердің күйзеліске қатты түсетінін және стреске бейім 
екенін көрсетті (Kyriacou and Sutcliffe, 1979; McIntyre, 1984). Бақылауға 
алынған мінез-құлықтар марапаттау арқылы күшейеді немесе жазалау 
арқылы басылады. Мұғалімдер үшін арнайы индикаторлар жасалып, 
сөйтіп олардың сыныптағы іс-әрекетін болжауға мүмкіндік туды. Роуз 
бен Медвей (1981: 189) шкаласынан бастауыш мектеп мұғалімдеріне 
мысал келтіруге болады:
Егер сынып оқушылары сіз бес минутқа шығып кеткенде сынып
-
ты басына көтеріп шуласа, (а) бұл сіз кетерде оларға қызықты жұмыс 
қалдырмағандықтан деген сөз бе, әлде (ә) оқушылар сол күні күнде
-
гіден мазасыз болуы мүмкін бе?
Зерттеу сыртқы бақылау локусы барлар (жоғарыда берілген мы
-
салдағы (а) жауабын таңдағандар) мен балалардың жағымды нәтиже
-
лері арасында тығыз байланыс бар екенін көрсетті. 

жүктеу/скачать 5,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: