Бағдарламасы аясында іске асырылды The Essential Guide to zina o’leary 3 rd Edition

346
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
Мұнда жаи� ғана белгілі бір негізгі жиынтыққа қатысты репрезентативті ірік-
теменің жоқтығын аи�тып отырған жоқпыз. Сондаи�-ақ жаһандық негізгі жиын-
тықты бұрмалауымыз әбден мүмкін. Мысалы, әлеуметтік дерек халықаралық 
саясаттағы шешімдерге әсер етсе, онда компьютер мен интернетке кіру мүмкін-
дігі шектеулі дамушы елдер ақпарат негізінде шешімді қабылдаи� алмаи� қалады 
деген сөз. 
Құпиялық – маңызды мәселе. Блогта не Facebook-те жарияланған кез кел-
ген тақырыпты қоғамдық деп санауға бола ма? Жеке өмір мен қоғамдық өмір 
арасындағы шекара көмескіленіп кеткен. Сонымен қатар интернеттегі деректі 
аңду мүмкіндігі болғандықтан, зерттеуші әрдаи�ым анонимдікті қамтамасыз ете 
алмаи� жатады. Екіншіден, зерттеудің сенімділігіне көз жеткізу үшін қатысушы-
лардың жеке басын куәландыру қажеттігі туындағанда жағдаи� тіпті қиындаи�ды. 
Деректің ауқымы мен өзгеру жылдамдығы да зерттеуші үшін үлкен қиындық 
туғызады. Дәстүрлі зерттеу әдістері қазір интернет ұсынып отырған және бо-
лашақта ұсынатын мүмкіндіктер негізінде жұмыс істеуге мүлде беи�імделмеген. 
Қаржыландыру, жобалау және жүргізу, ғылыми зерттеуді жазу мен жариялау 
процестері, сөзсіз, өте баяу жүреді. Бір жылда жиналған дерек екі-үш жыл бои�ы 
жарияланбауы және сол уақыт аралығында ол ескіріп қалуы да мүмкін.
Қолданушылар жасаған әлеуметтік деректің де кемшін тұстары бар. Twitter-
дегі фоллоуерлерді, Facebook-те лаи�к басқандарды және YouTube хиттарын 
бақылауға тырысуымыз мүмкін, бірақ мұның бәрін сатып алуға да болады. 
Жалған трафиктің бар екені шындық. Ақша болса, деректерді бұрмалаи� беруге 
мүмкіндік бар. Сондаи�-ақ жарнама арқылы ақша табумен аи�налысатын Google-
дың мүддесіне назар аударуымыз керек. Иә, ол біздің ісімізді бақылаи� алады, 
бірақ бақылау жасау мен мақсатты жарнамалары арқылы біздің әр қадамымызға 
да әсер етеді. Google-дың өз мүдделері бар және ол дерекке ықпалын тигізеді.
Осы қиындықтың бәрін ескерсек, зерттеудің қаи� тәсілдері сенімділігі төмен,
шашыраңқы дерек арасынан жол табуға көмектеседі? Нәтиженің сенімділігін 
қамтамасыз ету үшін қандаи� стратегияларды қолдана аламыз?
Мұндаи� стратегиялар үздіксіз дамып жатыр. Алаи�да бір қызығы, бұл кеңістік-
тегі әдістемелер үнемі ғалымдардың басшылығымен жасалмаи�ды. Олар – «дерек 
үңгу» (data mining) – паи�даға көңіл аударатын нарық зерттеушісі мен жарна-
ма агенттіктері. Мысалы, «Datasift.com» және «Gnip.com» сияқты компаниялар 
клиенттер әлеуметтік желіде сұрақтарына лезде жауап алуы үшін сүзгіден өткен 
дерек стримін жасады. Олар, негізінен, бөлшек сауда секторы және брендтер 
туралы ақпарат ұсынғанымен, денсаулық сақтау, әлеуметтану және саясаттану 
сияқты академиялық салаларға да араласып, саяси пікір, денсаулық сақтаудың 
қазіргі жағдаи�ы және ықпалды тұлғалар сияқты тақырыптарды қамти баста-
ды. Уеб-маи�ниң үшін қажет құралдарды зерттеушіден гөрі жеке кәсіпкерлер 
жасаи�ды. 13.8-қосымшада ғылымда Big Data және әлеуметтік дата зерттеуінің 
бірнеше мысалы келтірілген.

347
Қайталама дерек: Қолда бар дерек, онлайн жиналған дерек және алдыңғы зерттеу
Уеб-майниң
Уеб-маи�ниң – жасанды интеллектіге, машиналық оқыту (machine learning), 
статистиканы және дерекқор жүи�елерін қажет ететін әдістерді қамтитын 

жүктеу/скачать 7,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: