48
протондар; дәрмені жоқ нейтрондар) болып ажыратылады.
Иондағыш сәулелердің бҥліндіргіш әсері тіндердің
иондалу тығыздығының шамасына және ӛтіп кету қабілетіне
байланысты. Неғҥрлым олардың ӛтіп кету қабілеті тӛмен
болса, соғҧрлым иондау тығыздығы жоғары болады да,
бҥліндіргіш әсер кҥшті болады. Альфа-сәулелерінің тіндер
арқылы ӛтіп кету қабілеті ӛте тӛмен, бар жоғы бірнеше
ондаған микрометр, болғандықтан олардың иондау қабілеті
ең жоғары болады. Гамма-сӛулелері тіндер арқылы тез ӛтіп
кетеді де, олардың иондау қабілѐті аз болады.
Организмнің сәулеленуі бір мезгілдік, бӛлшектенген
және ҧзақ мерзімдік болады. Организмді бӛлшектеп, ҧзақ
уақыт
сәулелендіргенде
оның
бҥліністеріне
әкелетін
сәулелердің жалпы ӛлшемі бір мезгіл сәулелендіргендегі
сәулелердің ӛлшемінен біршама кӛп болады.
Иондағыш сәулелердің бҥліндіргіш әсері сӛулеленген
дене
қабатының
аумағынан,
организмнің
даралық
реактивтілігінен, адамның жасы мен
жынысынан және
сәулеленуге дейінгі организмнің жалпы кҥйіне байланысты
болады.
Мәселен,жас
және
буаз
жануарлар
иондағыш
радиацияның әсеріне
ӛте сезімтал болады. Бір организмнің ӛзінде әртҥрлі
жасушалар мен тіндердің бҧл сәулелерге сезімталдығы
әртҥрлі болады. Ҧдайы жаңарып, ӛсіп-ӛніп тҧратын (сҥйек
кемігінің қан ӛндіретін тіндері, жыныстық бездері, ас
қорыту жолдарының эпителий жасушалары) тіндер иондағыш
сәулелердің әсеріне ӛте сезімтал болады. Керісінше,
бҧлшықет, жҥйке және сҥйек тіндерінің сезімталдығы тӛмен
болады.
Достарыңызбен бөлісу: